လ္ဂုၚ်၊ သေပ်တေမ်ဗာ ၂၅
ဟွံစၟဳတ်ဂဗုတ် ဂတညးဂမၠိုၚ်မွဲသာ် စပ်ကဵုပရိုၚ်မံက်တိတ်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံဖျေံအာဒဏ်ဂစိုတ် ကုကောန်ထံၚ်တံနွံဂှ်တုဲ ဂကောံဂၠိုက်ဂၠါဲစၟဳတ်ဗၠးၜး စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ IIMM မၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ် ကြပ်ပ်ရောၚ် ဟီုပ္တိတ်လဝ်ရ။
ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵု ဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ဂစိုတ် ပ္ဍဲထံၚ်အေန်ဇြုၚ်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စဳဇန်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံကဵုဇုက်ကောပ်မှေတ်အာဂှ် စဳဇန်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂးတုဲ အပ္ဍဲအကြာတ္ၚဲတံဏံ ပရိုၚ်ပြးကၠုၚ်မံၚ်တုဲ IIMM လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ ၂၃ တေံရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ်ကလိဂွံလဝ်ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ပ္ဍဲထံၚ်အေန်ဇြုၚ် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ် စၟဳတ်ဂဗုတ်သ္ၚိတ်တ်တုဲ မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံဝွံ ဒးဂဗကဵု ပရေၚ်စဳရေၚ်ကဵုဇုက်တံမာန်ရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးဂှ်ရ။
ဟွံဒ္ဂေတ်ဗက် သ္ဇိုၚ်တၚ်နွံပၟိက် ပ္ဍဲအရာစဳရေၚ်စၟဳတ်ဂဗုတ် မဗဗွဲဓဝ်တံဂှ်မွဲသာ် ဖျေံစၟတ်ဒဏ်ထံၚ်ဂှ်ကီု ဟွံသေၚ်မ္ဂး ရပ်ချုက်လဝ် ဒဵုကဵုအခိၚ်မွဲမွဲဂှ်ဝွံ ဒှ်တဴဂဗုတ်ရာဇဝတ် ကေုာံ ဂဗုတ်ရာဇဝတ်ပၞာန် ကလိလောန် လ္တူဂကူမၞိဟ်တံဏောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ဖျေံစၟတ်ဒဏ်ဂစိုတ်တုဲ စဳရေၚ်အာဍာံဍာံမ္ဂး ကလိလောန်ဒး ဂဗုတ်ရာဇဝတ်ပၞာန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဏောၚ်ဂှ်လေဝ် IIMM ကဵုလဝ်သတိရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာသာၚ်ကျဳဇြေန်သဵုဂှ် စပ်ကဵုပရိုၚ်ကဵုအာဒဏ်ဂစိုတ် ကုညးဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံဂှ် ပ္ဍဲကဵုရဲကၠောန်ကွေံကွေံတံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပါဒၟံၚ်ဂှ်ရ နကဵု IIMM အကာဲအရာဂွံတာဒၞါမာန် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ကၠောန်ကွေံဟာသၟာန်တှ်ေ ဍေံတံ (စကစ) ဂှ် ပ္ဍဲရဲကၠောန်န်ကွေံကွေံတံဂှ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်။ ကၠောန်ကၠုၚ်သာ်ဏံတုဲ ဖဵုဒုဟ်သာ်လဵုနွံရောဟီုတှ်ေ စပ်ကဵုကိုဝ်ဂျေန်မဳတုဲ ကိစ္စက္တဵုဒှ်လဝ်တံ IIMM ဟီုဟီု၊ မုဟီုဟီု၊ စရၚ်လုပ်မံၚ်လေဝ်ဟီုဟီု စဵုကဵုလအ်အာကဵုသၞာံဂှ် ဍုၚ်သ္အာၚ်တံလေဝ် မုမှကၠောန်မာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ နကဵုညးတံ ဟွံခိုဟ်ပုဟ်ဟီုတုဲ ၜိုတ်ချူစုတ်ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ရနွံ။ စၞးဒှ်တုဲမှ ပ္တိုန်ဒုဟ်ဂှ် ကၠာဟွံဂွံဒှ် စက်ယန္တယာဂွံတာဒၞါမာန်ဂှ် ပ္ဍဲဂကောံဍုၚ်သ္အာၚ်တံဏံ ဟွံမွဲဒၟံၚ်ပုဟ်။ အကာဲအရာတာဒၞါမာန်ဒၟံၚ်တံလေဝ် ဟွံမွဲဒၟံၚ်ပုဟ်ဟီုဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
NUCC ဂှ်လေဝ် ညးသၟတ်ချဳဒရာၚ်ကတိုၚ်ကၟဟ် ဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သွက်ဂွံကဵုအာဇုက်ဂစိုတ်အာ ဗီုပြၚ်ပလေဝ်ပလေတ်ဒၟံၚ်တံကီု၊ ပရိုၚ်စဳရေၚ်ဂစိုတ်ထောံ မသက္ကုသၞောဝ်ဂှ်လေဝ် တိတ်ဒၟံၚ်ရောၚ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ ၂၄ တေံ ကဵုလဝ်သမ္တီရ။
ဟိုတ်နူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၟာတ်လဝ်ပရိုၚ်တံတုဲ ပရိုၚ်တံဏံ ဒးဗၠေတ်ဂှ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် သ္ပဒတန် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်မာန် ဝါတ်ဂါတ်ဒၟံၚ်ရောၚ် ကံၚ်ဇြဳကဵုကသပ်ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဂကူ NUCC လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ကိုဝ်တိုက်ထောန်ဥူ ညးမရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပရိုၚ်ကဵုဇုက်ကောပ်မှက်အာဂှ် ဟွံဍာံပြတုဲ ဒှ်ပရိုၚ် လ္ပာ်ရဲထံက်ဂလာန်ဒပ်ပၞာန်တံ တြးနၚ် နကဵုတၚ်ရန်တၟံနွံနွံမွဲဏောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“စပ်ကဵုပရိုၚ်ဗီုတံဏံ ပြးထၞာန်ဒၟံၚ်ဂှ်တုဲ ချိုတ်ပၠိုတ်မွဲဂှ်တှ်ေ နကဵုကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ်ဒဏ်ဂစိုတ် ပ္ဍဲကဵုထံၚ်တံဂှ်တှ်ေ လ္ပာ်စိုတ်ဓာတ် ပရေၚ်ဒှ်ဓဝိၚ်တံ ဒှ်ဏောၚ်။ သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် နကဵုဂြောဝ်ဂတာ ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံ ဂွံတီညာတ်ကေတ်ဒၟံၚ် ပရိုၚ်တိတ်ကၠု်ၚတံဂှ်တုဲ ဒးဒှ်သောကစံၚ်တူရ။ ညအ်ဂှ် ဒှ်အကာဲအရာ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်လၟုဟ် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံမွဲရ။ ညအ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကေုာံ ဂကောံထံက်ဂလာန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ နကဵုတၚ်ရန်တၟံနွံနွံ တြးဒၟံၚ်ဝါဒဏောၚ်ဂှ် နကဵုအဲ မိက်ဂွံဟီုရ”သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
စပ်ကဵုပရိုၚ် စဳရေၚ်ကဵုအာဇုက် ကုကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုတံဂှ်တုဲ ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ဇြဝ်မေန်ထောန်ဂှ်တှ်ေ ဂွံတီကေတ်လဝ် ဟွံမွဲဏီပုဟ်ဂှ် သှ်လဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ် BBC ဗမာရ။
ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ကြဴနူချုက်လိက်ကသုက် ဂျဳနဳဗာ သၞာံ ၁၉၈၉ တုဲဂှ် နူကဵုပရေၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်တံ ဖျေံလဝ်အမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ်နွံကီုလေဝ် ညးဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်ဒုဟ်ဒဏ်တံဂှ်တှ်ေ ကဵုဇုက်ကောပ်တုဲစဳရေၚ်လဝ်ဍာံဍာံဂှ် ဟွံမွဲရ။
ဆ္ဂး သၞာံ ၂၀၂၂ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ်ဂှ် ညးဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ဂစိုတ် ကိုဝ်ဂျေန်မဳ၊ ကိုဝ်ဖျဵုဇြေယျာဒဝ်၊ ကိုဝ်သူရဇြဝ် ကေုာံ ကိုဝ်လှမျဵုအံၚ်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စဳရေၚ်ကဵုလဝ်ဇုက်ရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံမၚ်မွဲရီုဗၚ်ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် AAPP ဂှ်မ္ဂး ကြဴနူသီအဝဵုတုဲ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ညးချဳဒရာၚ်ကတိုၚ်ကၟဟ်ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ၁၆၇ တၠ ဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ဂစိုတ်ရ။
IIMM ဂှ်တှ်ေ ဖံက်ပ္ကဝ် တၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ပရေၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ် မဗဗွဲကဵုသၞောဝ်တံဂှ်တုဲ ကုညးဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံကဵု ဂဗုတ်စောဲစပ်လဝ်ညးတံဂှ် မၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ် ကဵုသမ္တီလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−CJ