လ္ဂုၚ်၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၂)
သၞောဝ် Burma Act ပါလုပ် ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ အမေရိကာန် (NDAA) သ္ပဒတန်လဝ် နူကဵုကၠတ်ထဝ်သၟဝ်အမေရိကာန်ဂှ်ဝွံ သွက်ပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒှ်ပရေၚ်တောတက်ရောၚ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ်တံ ကေုာံ ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်တံ ဟီုဂးလဝ်ရ။
သၞောဝ်ဏံဂှ် တုဲကၠုၚ်ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၇) တေံ သ္ပဒတန်လဝ်တုဲ တၚ်နၚ်ဂမၠိုၚ် ပါလုပ် ပ္ဍဲသၞောဝ်စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (Burma Act) အိုဿီုဂှ် စၞောန်ပျးလဝ် ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ အမေရိကာန် (NADD) ရ။
ပ္ဍဲကဵုဂှ်မ္ဂး သွက်ဂွံထံက်ပၚ်ကဵု အရီုဗၚ်နဲကွတ်ပညာ လွဟ်ပၞာန်ဟွံသေၚ် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAOs မၞုံအပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာတံကဵု ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် PDF တံ ပါလုပ်ရ။
သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ် ဥူဖေတာန်ဂှ် ယဝ်ရသ္ပဒတန်ထောံ သၞောဝ်ဏံမ္ဂး သွက်ပၠန်ဂတးဂှ် ဒှ်ပရေၚ်တောတက်တုဲ ဂွံအဓိပ္ပာယ် ဒဒှ်ရအမေရိကာန် သ္ပစၟတ်သမ္တီ ကုဂကောံ EAOs, PDF မလလောၚ်တြးလဝ် နဒဒှ်ဂကောံပကီုပရာပ်တံရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“တၟေၚ်ဂှ်တှ်ေ ကဵုအထံက်အပၚ်နဲကွတ်ပညာ လွဟ်ပၞာန်ဟွံသေၚ် ကု PDF ကေုာံ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAOs တံဟီုဂှ် ဂါံတိုန်အာဂတးတေံ မွဲဂါံပၠန်ရ၊ လ္ပာ်ဍေံတံ (အမေရိကာန်) သ္ပစၟတ်သမ္တီ ဂကောံတံဏံဂှ်လေဝ် ဂွံအဓိပ္ပာယ်ရ၊ လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် နူကဵုစၟတ်သမ္တီလဝ် PDF တံ နဒဒှ်ဂကောံပကီုပရာပ်၊ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နဒဒှ်ဂကောံဟွံလုပ်သၞောဝ်တံဂှ် အမေရိကာန် တးပါဲထောံ အရာတံဏံတုဲ အလဵုဍေံတံ သ္ပစၟတ်သမ္တီ သ္ပအထံက်အရီု ကုဂကောံတံဏံဂှ်တှ်ေ တၟေၚ်ဟ်ကၠုၚ် ကွေံကွေံရ၊ ညအ်ဂှ် တောတက်ကၠုၚ်ဏောၚ် ဟီုဂွံရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုကိစ္စကဵုအရီုဗၚ် စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာတံဂှ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG, ကံၚ်ဇြဳကဵုကသပ်ကောန်ဂကူ (NUCC), ကမ္မတဳသ္ပစၞးကၠတ်ထဝ် (CRPH) ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်ပါလုပ် ချဳဒရာၚ်ဟွံကလၚ်အမိၚ် (CDM) တံလေဝ် ပါလုပ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် အစဳဇန် စပ်ကဵုကောန်ပၞာန်တြေံ မသ္ပလဝ်ဇြဳဒဳအာမ် နူကဵုဒပ်ပၞာန် မဒစဵုဒစးပရေၚ်သီအဝဵုတုဲ မကဵုဇြဟတ် သွက်ဂွံကလေၚ်ပ္တန်ပ္တူ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်အရာပ်တံဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံရီုဗၚ်ဂှ် စုတ်လဝ်ကီုရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ်လေဝ် သၞောဝ် Burma Act ဝွံ နကဵု NUG သၞာံကၠုၚ်စိုပ်ဏံ ဟွံဂွံအထံက်အပၚ်လွဟ် သွက်ဂွံကလေၚ်ထ္ပက်ပၞာန်တံကီုလေဝ် ယဝ်ရဂွံအထံက်အပၚ်သြန်မ္ဂး ဂုန်ဖဵုနွံဂှ် ဟီုရ။
“နွံပၟိက်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဂှ်တှ်ေ လွဟ်ကဵုလှုဲရ၊ ဟွံကဵုလွဟ်တုဲ ကဵုနဲကွတ်ပညာဏောၚ်၊ ရီုဗၚ်ကဵုသၠုဲဏောၚ်တှ်ေ ညအ်ဂှ် သွက်ပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဂှ် ဒှ်ပွထံက်ဂလာန် မၞုံကဵုဖဵု မခိုဟ်ဂေါဝ်ရ၊ လၟုဟ်ဂှ် စပ်ကဵုပၠန်ဂတးက္ညၚ်တုဲ သၞာံ ၂၀၂၃ ဏံ သွက်ဂွံကလေၚ်ထ္ပက်ပၞာန်မာန်ဂှ် ဒှ်အခိၚ် NUG တံလေဝ် ဂ္စါန်ဒၟံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်အခါသာ်ဏံဂှ် ယဝ်ရသၞောဝ်ဏံလေဝ် လမျီုလုပ်ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး သွက်ပၞာန်ထ္ပက် ပၠန်ဂတးက္ညၚ် နူကဵု NUG ပၠတရဴ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဏံဂှ် အမေရိကာန်တံ ဖန်ဗဒှ်ကဵု အရာမၞုံကဵုဂုဏ်ဖဵုတံဏောၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ (Burma Act) ပါလုပ် ပ္ဍဲသၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ အမေရိကာန် (NDAA) ဂှ်မ္ဂး ဍုၚ်ကြုက် ကေုာံ ရုယှာတံ ဒဒှ်ရရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ကုဒပ်ပၞာန် ကေုာံ ကဵုဇွောံစဵုဒၞါတံဂှ် ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်၊ ကေတ်လျိုၚ်တံ သ္ဒးနွံရောၚ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် သွက်ဂွံကၠောန်သ္ပ တပ်ဒဏ်ကၟာတ်လဒဵု ကုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကေုာံ ပွံၚ်ပွါဂမၠိုၚ် မကၠောန်ၜိုတ် ဝးပ္ကဝ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံဂှ်ကီု၊ သွက်ဂွံကေတ်ဒုဟ်တပ်ဒဏ် သီုကဵုကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မထိၚ်ဒက်လဝ်တံကီု၊ သွက်ဂွံကေတ်ကဵုဒုဟ် သီုကဵုကမၠောန်ကၠေၚ်ဍေန် ကေုာံ သၟုဟ်ဓာတ်သဘာဝ (MOGE) မဒှ်ပၞော်သၠုဲလုပ်အဓိက သွက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာသာၚ်ကျဳဇြေန်သဵုဂှ် ပ္ဍဲမကဵုအရီုအဗၚ် စပ်ကဵုလ္ပာ်နဲကွတ်ပညာတံဂှ် ဟိုတ်နူ Non-lethal (အရာဟွံကဵုချိုတ်တံ) ပါဂှ်ရ သွက်ပရေၚ်ပၠန်ဂတးဂှ် စၟဳစဟွံဂွံတုဲ နကဵုညးမဒုၚ်ကေတ်ဒုဟ် တပ်ဒဏ်တိုက်ရိုက်တံ သွက်ဂွံစိုပ် အပြံၚ်အလှာဲမဍာံဇေတ်ဂှ် ဒးမၚ်ကျောဝ်ရောၚ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
“ဖဵုဍေံဂှ်တှ်ေ ဒးဒုၚ်တပ်ဒဏ်ကၟာတ်လဒဵု သာ်ဏံရ၊ ဟွံသေၚ်မ္ဂး နကဵုမၞိဟ်ဒးဒုၚ်ကေတ်ဒုဟ်တိုက်ရိုက် သာ်ဏံတံ ဘာသာဍေံတံ ကၠိုဟ်ခၠၚ်တီညာတ်အာတုဲ သွက်ဒတုဲဖဵု ဍုၚ်ဗၟာကဵု ကောန်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် အရာမချပ်ဂၞန် ဗီုလဵုဆက်ကၠောန်ဂွံတံ အကြာဍေံတံရေၚ်သ္ကအ် ဟီုဂးသဳကၠဳတံ သၠဲလးကၠုၚ်ဟာ၊ သၠဲလးကၠုၚ်တုဲ သွက်ဂွံထ္မံက်ရုပ်ရဴ အပြံၚ်အလှာဲဍာံဍာံဂှ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ၜိုတ်လဵုစိုတ်လုပ်စရောဟီုဂှ် ဒးမၚ်ကျောဝ်ဒၟံၚ်ဏီရောၚ် ညာတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူအမေရိကာန် (NDAA) ဂှ်ဝွံ သွက်ဂွံကဵုအရီုအဗၚ် ဗွဲမဗဗွဲကဵု ဍုၚ်ဗၟာတံ ပါလုပ်ဂှ်ရ ဒးဖျေံစၟတ်ကဵု သြန်ဗွဝ်အလဵုအသဳမေရိကာန် မကဵုအခေါၚ် အပ္ဍဲသၞာံဘဏ္ဍာ ၂၀၂၃ စဵုကဵု ၂၀၂၇ ဂှ်ရောၚ်။
သွက်ဂွံဖျေံစၟတ်သာ်ဏံမာန်ဂှ် နူကဵုကၠတ်ထဝ်လ္တူအမေရိကာန် ယဝ်ရထပ်သ္ပဒတန်ထောံ သၞောဝ်စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ (Burma Act) မပါလုပ် ပ္ဍဲ NDAA ဂှ်မ္ဂး သမ္မတဂျဵုဗိုၚ်ဒေန် ထ္ပက်စၟတ်တဲဗက် ကလိဂွံအာ အခေါၚ်စထ္မံက်ရုပ်ရဴရောၚ်။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)