လ္ဂုၚ်၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၇)
သၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ (NDAA) ကၠတ်ထဝ်အမေရိကာန်သ္ပဒတန်လဝ်ဂှ်ဝွံ သွက်ပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဂှ် ဒှ်လဂါံဇိုၚ်တၟိရောၚ် ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ဟီုဂးလဝ်ရ။
သၞောဝ်အက်ဥပဒေစဵုဒၞါကောန်ဂကူ (NDAA) အလဵုအသဳအမေရိကာန် မထံက်ပၚ်ကဵုအာ နဲကွတ်ပညာ လွဟ်လက်နက်ဟွံသေၚ်တံ ကုဂကောံပါလုပ်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဖေဝ်ဒရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ၊ အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကေုာံ ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၆) တေံ နူကၠတ်ထဝ်လ္တူ သ္ပဒတန်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၈) တေံ ဗွဲကြဴူနူကဵုကၠတ်ထဝ်သၟဝ်အမေရိကာန် သ္ပဒတန် မူအပြောံသၞောဝ်ဏံတုဲဂှ် နူကဵုကၠတ်ထဝ်လ္တူ ထပ်သ္ပဒတန်လဝ် နကဵုမာဲထံက်ဂလာန် (၈၃) မာဲ၊ မာဲဒစဵုဒစး (၁၁) မာဲရ။
နူကဵုကၠတ်ထဝ်သီုၜါ ဟိုတ်နူသ္ပဒတန်လဝ် သၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ (NDAA) ဂှ်ရ သမ္မတဂျဵုဗိုၚ်ဒေန် ထ္ပက်စၟတ်တဲတုဲဗက် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ အပ္ဍဲသၞာံဘဏ္ဍာ ၂၀၂၃ စဵုကဵု ၂၀၂၇ ဂှ် ကလိဂွံအာ အရီုဗၚ်တံရောၚ်။
ပ္ဍဲ NDAA ဂှ် စၞောန်ပျးစုတ်လဝ် သီုကဵုတၚ်နၚ်ဂမၠိုၚ် မပါလုပ် ပ္ဍဲသၞောဝ်စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ (Burma Act) တုဲ သ္ပဒတန်လဝ် အတိုၚ်တၚ်နၚ် မလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဂှ်မ္ဂး သွက်ဂွံထံက်ပၚ်ကဵု အရီုဗၚ်နဲကွတ်ပညာ လွဟ်လက်နက်ဟွံသေၚ် သွက်ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (EAOs) မၞုံအပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာတံကဵု ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် PDF တံ ပါလုပ်ရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ပဒိုဝ်သဝ်တဝ်နဳဂှ် စုတ်ယၟု EAOs တံတုဲ ပွမသ္ပထံက်ဂလာန်ဂှ်ဝွံ ဒှ်အခေါၚ်အရာဇြိုၚ်ကလိဂွံတုဲ သွက်ပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဂှ် ဒှ်လဂါံဇိုၚ်တၟိရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ ဂကောံဗွိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာတံ ဗၞတ်လဵုထံက်ဂလာန် ကုပိုယ်ရောဟီုဂှ် ဗွဲတၟေၚ် စုတ်ယၟုတုဲ ထံက်ဂလာန်ဟီုဂှ် ဒှ်အခေါၚ်အရာဇြိုၚ်ကလိဂွံမွဲရ၊ ဟီုမ္ဂး ပ္ဍဲလ္ပာ်တံဏံဂှ် ကဵုကပေါတ်အရပ်စပ် စပ်ကဵုလ္ပာ်ပၞာန်တံဂှ် တိုက်ရိုဟ်ဟွံသေၚ်ကီုလေဝ် နဲကွတ်ပညာမနွံပၟိက်ကွေံကွေံ သွက်ပၠန်ဂတးဏံ၊ အကြာဂကောံဇကုရေၚ်သ္ကအ် ညံၚ်ဂွံတောတက် ဗီုလဵုဂွံဆက်ကၠောန်ရော၊ ကၠောန်အာကလောန် ကၠောံကၠောံဍဍမာန်ဏောၚ်၊ သၞောတ်အုပ်ဓုပ် နွံပၟိက် သွက်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေဝ်ဒရာ မိက်ဂွံဒက်ပ္တန် သွက်ဖဵုဍာ်ဇမၠိၚ်တံသီုဖအိုတ်ဂှ် နွံပၟိက် နဲကွတ်ပညာတၟာဂလိုၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်အက်ဥပဒေ NDAA ဂှ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ၊ ကံၚ်ဇြဳကဵုကသပ်ကောန်ဂကူ (NUCC) ၊ ကမ္မတဳသ္ပစၞး ကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ် (CRPH) ကေုာံ ညးမသ္ပ CDM တံဂှ်လေဝ် ပါလုပ် ပ္ဍဲအစဳဇန် မထံက်ပၚ်ကဵုတံဂှ်ရောၚ်။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် အထံက်အပၚ်ရီုဗၚ် စပ်ကဵုကောန်ပၞာန်တြေံ မသ္ပလဝ် CDM တံ ဒစဵုဒစးပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ မကဵုဇြဟတ် သွက်ဂွံကလေၚ်ဒက်ပ္တန် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်အရာပ်တံဂှ်လေဝ် စုတ်လဝ်ကီုရ။
ညးဒုၚ်တာလျိုၚ် ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဒေသ ပွိုၚ်ဍုၚ်မျာၚ်၊ ရးမဂွဵုတံဂှ်လေဝ် သွက်ပၠန်ဂတးဂှ် ဟွံဂွံအထံက်အပၚ်လွဟ်လက်နက်တံကီုလေဝ် ယဝ်ရကလိဂွံ အထံက်အပၚ်သြန်သၠုဲတံကဵု အထံက်အပၚ်နဲကွတ်ပညာတံမ္ဂး သာအံၚ်ဇၞးဂၠိုၚ်ရောၚ် ဟီုရ။
“ဒးကၠောန်ဒၟံၚ် နကဵုသြန်သၠုဲမဂွံနၚ် နူကဵုကောန်ကွာန်ရး ဒေသတံရ၊ သီုနဲကွတ်ပညာ သီုသြန်သၠုဲတှ်ေ ပဵုခိုဟ်ရ၊ နဲကွတ်ပညာဟီုဂှ် မၞိဟ်ထ္ၜးဂၠံၚ်တံ မုတံ နွံဟွံမာန်ပုဟ်၊ ယဝ်ရဍေံတံ (အမေရိကာန်) ပလံၚ်နၚ် စပ်ကဵုနဲကွတ်ပညာဍေံတံဂှ်တှ်ေ လ္ၚတ်အာမ္ဂး တၟော်ကဵု ဗီုပြၚ်ကၠောန်ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ကၠာတေံ ၜိုတ်ဇကုတီတံဂှ်တှ်ေ ဒှ်ကၠုၚ် အံၚ်ၚ်ဇၞးဇၞးဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပ္ဍဲမကဵုအရီုအဗၚ် စပ်ကဵုလ္ပာ်နဲကွတ်ပညာတံဂှ် ဟိုတ်နူ Non-lethal (အရာဟွံကဵုချိုတ်တံ) ပါဂှ်ရ သွက်ပရေၚ်ပၠန်ဂတးဂှ် နဲကွတ်ပညာစပ်ကဵုလ္ပာ်ပၞာန်တံ စၟဳစဟွံဂွံကီုလေဝ် နဲကွတ်ပညာ မစပ်ကဵုသၞောတ်စဵုဒၞါသၞတရဴကျာတံ ကလိဂွံမာန်ရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
သမ္မတယာယဳ အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ဒူဝါလယှဳလဂှ် ဒၟါနူသ္ပဒတန်ထောံ သၞောဝ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူအမေရိကာန် NDAA, Burma Act မပါလုပ်ဂှ်ရ ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုလဝ် လိက်သဝဏ်ဂလာန်တၚ်ဂုဏ်ရ။
Burma Act ဝွံ တၚ်နွံပၟိက်၊ တၚ်စၟဳမၚ် ညးဍုၚ်ကွာန် မဒးရုန်ဂ္စါန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာတံ ကေုာံ အထံက်အပၚ်တံဂှ် ကဵုအာမာန်ရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်သဝဏ်ဂှ်ရ။
ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ရုယှာ ကေုာံ ကြုက် မကဵုဒၟံၚ် ပွစဵုဒၞါ ကေုာံ ပွမထံက်ပၚ်ရီုဗၚ် ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ပရေၚ်ဒုၚ်လျိုၚ် ကေတ်လျိုၚ်တံ ဂွံနွံဂှ် ကဵုလဝ်သတိရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲသၞောဝ်စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ (Burma Act) မပါလုပ် ပ္ဍဲ NDAA ဂှ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် သွက်ဂွံကၠောန်သ္ပ တပ်ဒဏ်ကၟာတ်လဒဵု ကုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကေုာံ ပွံၚ်ပွါဂမၠိုၚ် မကၠောန်ၜိုတ် ဝးပ္ကဝ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံဂှ်ကီု၊ သွက်ဂွံကေတ်ဒုဟ်တပ်ဒဏ် သီုကဵုကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မထိၚ်ဒက်လဝ်တံ ကမၠောန်ကၠေၚ်ဍေန် ကေုာံ သၟုဟ်ဓာတ်သဘာဝ (MOGE) မဒှ်ပၞော်သၠုဲလုပ်အဓိက သွက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)