သၞာံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ် တုဲအာကဵု ဆၜိုတ်သၠုၚ်ပ္တိုန်အသိၚ် ပရေၚ်ပၞာန်တံသၟး

လ္ဂုၚ်၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၂)

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်မေန်အံၚ်လှာၚ် မသီလဝ်အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် နကဵုလွဟ်ဂှ် ၜိုန်ရစၟတ်လဝ် သၞာံ ၂၀၂၂ နဒဒှ်သၞာံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကီုလေဝ် ပဋိပက္ခပရေၚ်ပၞာန် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံဂှ် သာသ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်တုဲ တုဲအာကဵု ဆၜိုတ်သၠုၚ်ပ္တိုန်အသိၚ်ပရေၚ်ပၞာန်တံဓဝ်ရ။

တုဲကၠုၚ်ဂိတုဨပရဴ (၂၂) ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် သၞာံ ၂၀၂၂ ဝွံ ဟိုတ်နူဒှ်သၞာံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ကော်ဘိက်လဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAOs တံ သွက်ဂွံသဳကၠဳ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရ။

သွက်ဂွံထ္မံက်ရုပ်ရဴ ပရေၚ်ဒေါအ်ဒေၚ် ပဋိပက္ခရပ်လွဟ် အလုံကၟိန်ဍုၚ် နတဲစှ်ေစှ်ေ ဗိုန်န်ဗတ်တ်မာန် သဳကၠဳအာကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ အလဵုဇကုရောၚ်ဂှ်လေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုဂးလဝ်ရ။

ဆ္ဂး ပ္ဍဲကဵုကော်ဘိက် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် လၞုက်သ္ကုတ်ထောံလဝ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ကဵု ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် (PDF) ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ် မသ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်ကဵု ကောန်ဂကောံဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်ရ။

ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ပဒိုဝ်သဝ်တဝ်နဳဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ညံၚ်ဂကောံပၠန်ဂတးတံ ဓဝ်ညဳသၟဟ်ဟွံမွဲဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်တုဲ ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ်လေဝ် မုသွဟ်မွဲမှ ဟွံတိတ်ပုဟ် တီတီဂှ် ဆက်ကၠောန်ဒၟံၚ်ရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“အရာတံဏံဂှ် တၠအဝဵုပၞာန်တံ နူတမ်တေံ ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ နကဵုသၞောတ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲဂှ် မွဲဂကောံဂှ် ဗ္တိုက်လဝ်ဏောၚ်၊ မွဲဂကောံဂှ် ဒေါအ်လဝ်ဏောၚ်၊ သာ်ဏံရ ညံၚ်ဂကောံပၠန်ဂတးတံ ဓဝ်ညဳသၟဟ်ဟွံဂွံမွဲဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ် အဆက်က်ရလေဝ်၊ ဆ္ဂး မုသွဟ်မှ ဟွံတိတ်ပုဟ်ဂှ် တီဒၟံၚ်ရ၊ ဆက်ကၠောန်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရ၊ ပိုယ်တံဂှ် မုမှသ္ဇက်ဂွံဟီု ဟွံမွဲပုဟ်၊ မတံဏံဂှ် ဗီုလဵုမှလေဝ် ဒုၚ်တဲဟွံမာန်တုဲ ညး (က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်) ဂှ် ဗီုဍေံကဵုဍေံ ဟီုမံၚ်ကီုရ၊ ကလောန်ကဵု လဟီုဂှ် တၞဟ်ခြာဒၟံၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် အပ္ဍဲကဵုဒေသ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးတဝ်စၞေဟ်ရပ်လွဟ် ကုသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ဇြဟတ်ခိုဟ်ဒၟံၚ်တံဂှ် ကောန်ဂကောံဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ပွမရပ်ဒက်ဂစိုတ် ကောန်အရာပ်တံဂှ် ဆက်နွံဒၟံၚ်တုဲ ပွမစံၚ်ပလီုပလာ် စမြိုၚ်သ္ၚိဒၟံၚ် ညးဒေသတံဂှ်လေဝ် ကၠောန်သ္ပဒၟံၚ် အရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကျကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပရေၚ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲဗ္တိုက်ဆေၚ်မုက် ဗလးတိဂမၠိုၚ် ကုဒပ်ပံၚ်ကောံ PDF တံ သီုကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်ရၚ်တံဂှ်ဝွံ သၠုၚ်ပ္တိုန်အသိၚ် ကၠောန်သ္ပဒၟံၚ် သီုကဵုပရေၚ်ဗ္တိုက် အရီုဗၚ်တရဴကျာတံရ။

ကောန်သ္ဂံၚ်သလိုၚ်ယဝ်အံၚ် ကောန်ကမ္မတဳဗဟဵုသ္ကိုပ်သ္က ဒပ်ပၠတရဴဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ကွးဘာ အလုံဍုၚ်ဗၟာ (ABSDF) ဂှ် အပ္ဍဲရးဍုၚ် ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်တံ သ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဒပ်ပၞာန်ဟီုဂှ်ဝွံ သ္ၚောဲဒၟံၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏီရောၚ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“ အေဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲလၟေၚ်ဒဒှ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် လၟေၚ်ဒဒှ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံပါလုပ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဟီုမ္ဂး ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် အာဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်၊ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဒပ်ပၞာန်တံ ဟီုဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံဟီုဂှ် သ္ၚောဲဒၟံၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏီဏောၚ် ထေၚ်ကေတ်ရ၊ ဒပ်ပၞာန်ဂှ် သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် သၞာံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရောၚ် ဟီုလဝ်ရ၊ နူတမ်တေံလေဝ် ပေါဲဗ္တိုက်တံ သ္ကာတ်မြဟ်လဝ်ရ၊ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်လေဝ် ပေါဲဗ္တိုက်တံ သ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရ၊ အေဂှ်တှ်ေ ရံၚ်အာၝတံဏံမ္ဂး မိက်ဂွံဂွံ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟာ၊ ဟွံမိက်ဂွံပုဟ်ဟာဟီုဂှ် ဒှ်သွဟ်တီကၠး ပြာကတ်မွဲရောၚ် ထေၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် UNOCHA လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၃) တေံဂှ်မ္ဂး အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် စနူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ ထောံလသာသ္ၚိဌာန်တုဲ ညးမဒးဂြိပ်ဒဴဒၟံၚ်တံ မၞုံကၠုၚ် စဵုကဵုမွဲပြကောဋိကိုဋ်ပြၚ်ယျဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် မွဲကရောံပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်တံဂှ် ဒဒှ်မပတေၚ်ဂြတ်လဝ် ပရေၚ်ဂီုကၠီုတံ၊ ပိုၚ်ခြာဗၞတ်ဗ္ၜတ်လဝ် အခေါၚ်လုပ်စိုပ်အာကၠုၚ်တံဂှ်ကဵု ဘပဠ လ္တူညးမကဵုအရီုအဗၚ်တံဂှ်ဝွံ ဆက်ဒှ်ဒၟံၚ်အရာဆေဝ်ဒဝ် ကုကမၠောန်ကဵုအရီုဗၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်တံရောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။

ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပ္ဍဲအရာရေၚ်တၠုၚ် လၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တံဂှ် ဒတူလိုၚ်အာ လ္တူလိက်ကသုက်တုပ်စိုတ် ဒေါအ်ပန်ပှော် အလုံကၟိန်ဍုၚ် NCA ကေုာံ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ် ၂၀၀၈  ခိုက်က်ကၠိုက်က်ရောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ဂးလဝ် ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ဟီုဂလာန် ပ္ဍဲတ္ၚဲထ္ပက်လိက်ကသုက် NCA ပေၚ် (၇) သၞာံ ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ (၁၅) တေံရ။

ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဂကောံဒေါအ်ပန်ပှော် (၇) ဂကောံ သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဝ်ကျဝ်ညောအ်ဂှ် သၞာံဏံဝွံ  ဒှ်သၞာံစပ္တန် သွက်ဂွံကၠောန်သ္ပပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ညးမဆက်စပ်အိုဿီုဂွံပါလုပ်မာန်ရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“သၞာံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟီုဂှ် သွက်ဂွံထ္မံက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဒှ်သၞာံထ္မံက်ပ္တိုန်အကာဲအရာ မစကၠောန်မာန် ချပ်သာ်ဏံလေဝ်ဂွံတုဲ ညံၚ်ဂွံကၠောန်သ္ပ ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကၟိန်ဍုၚ်မာန်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်တံဝါဒိ သွက်ပရေၚ်သဳကၠဳဆဵုဂဗပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ညးမဆက်စပ်အိုဿီုဂွံပါလုပ်မာန် ဒှ်ဟာဟီုဂှ် ပိုယ်တံ ကသပ်ဇကုကဵုဇကု ချပ်ရံၚ်လဝ် နွံ” ဂှ် ညးသ္ဂးရ။

ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကလိလောန်ဒၟံၚ် ပွပကီုပရာပ်နာနာတံဂှ် သၞာံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဏံဂှ်ဝွံ ဂတးထောံ ပရူပရာ မဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်လၟုဟ်တံတုဲ ဂ္စါန်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံလီဠာန် ဂၠးတိရောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။

“နတဲဏံဂှ်တှ်ေ ပွပကီုပရာပ်နာနာသာ် အရာဟွံကေၚ်ဂဗကၠုၚ် ပ္ဍဲဝၚ်မွဲလှ်ေဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လုတ်လောန်လဝ်ဂှ် အလုံဂၠးကဝ် တီဒၟံၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပေါဲရုဲမာဲကကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု လၟေၚ်ကမၠောန်ကလေၚ်ပ္တန်ပ္တူ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဟီုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတံလေဝ် ဟွံဒုၚ်တဲတးပါဲလဝ်ရ၊ ဂၠးတိလေဝ် ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီပုဟ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဍေံဟီုဒၟံၚ် သၞာံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဟီုဂှ် အကာဲအရာမနွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာတံဂှ် ဂတးထောံတုဲ ဒှ်ပြဝ ပ္တိတ်ဇြဟတ်ဂ္စါန်ဒၟံၚ် သ္ဂောံလီဠာန် ဂၠးတိဟေၚ်ဂှ် အဲမ္ဒးသ္ၚဳဂၠိပ်သာ်ဏံရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠုၚ်စိုပ်သၞာံဏံ သွက်ဂွံကၠောန်သ္ပ ပေါဲရုဲမာဲမာန် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် နူကဵုကောံဓရီု ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ ထပ်ပပဵုပ္တိုန်လဝ်ဂှ်လေဝ် သှ်ေဒၟံၚ်ဂိတုညိညဓဝ်ဟေၚ်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုဗ္ၜတ်အလုံကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်သ္ပ ပေါဲရုဲမာဲ ဒၞါဲသှ်ေညံၚ်ကဵုဟွံဂွံမွဲဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စၟဳလဝ်ဂှ်ရ နူကဵုသၟဝ်က္ဍိုပ် ပရေၚ်ပ္ဍဵုပကောပ်ပကီုပရာပ်တံဂှ် သၠုၚ်ပ္တိုန်ကၠုၚ်အသိၚ် ပရေၚ်ပၞာန် လ္တူဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံဂှ် ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါဒေသတံ ဟီုဂးလဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

ပ္ဍဲအကြာတ္ၚဲတံဏံ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ်လေဝ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပ္တိတ်ထ္ၜးကၠုၚ် က္ၜၚ်ကျာဗ္တိုက်၊ က္ၜၚ်ကျာသၞေၚ်ဝဲက္ဆံၚ်သၠုၚ် နူဍုၚ်ရုယှာ ကေုာံ ဍုၚ်ကြုက် မကၠောန်ပ္တိတ်တံ ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်တုဲ သာစကာကၠုၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်ကဵုတရဴကျာတံမာန်ရောၚ် သၞာဲဒဴဒပ်ကျာ CDM တံ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်အိုတ်ရ။

အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံသုတေသန ISP-Myanmar ဂှ်မ္ဂး အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် နူစဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) စဵုကဵုဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၁၅) သၞာံဏံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်အပံၚ် (၇၈၀၀) ပြၚ် က္တဵုဒှ်လဝ်ရောၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၂၂) တေံရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)