ပရေၚ်ဗၠးၜးဍုၚ်ဗၟာ မ္ဒးလှဲပြံၚ်ကေတ်လဝ် အဝဵုအပိုၚ်အခြာကၟိန်ဍုၚ် နူသၟဝ်တဲ ကိုဝ်လိုဝ်နဳသၠဲတိ အလဵုအသဳအေန်ဂဠိက်ဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၄) ဏံမ္ဂး ပေၚ်ကၠုၚ် အပံၚ်သၞာံ (၇၅) သၞာံဣရ။
ကြဴနူကလိဂွံပရေၚ်ဗၠးၜး သၞာံ ၁၉၄၈ ဂျာန္နဝါရဳ (၄) တုဲဂှ် နဒဒှ်ကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အလဵုအသဳပါလဳမာန်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ မံက်တိတ်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၂ ဂှ် ဒပ်ပၞာန် သီကေတ်ထောံအဝဵုကၟိန်ဍုၚ်ရ။
ပပ္တံနူ အခိၚ်ဂှ်တုဲ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ နူကဵုသၟဝ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဒးမံၚ်ကၠုၚ်လဝ် နဒဒှ်ဘဝဍိက်ပၞာန် သၞာံဗွဲမလအ်လတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၀ ဂှ် ဒ္ဂေတ်ဗက်စကာ သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳတုဲ နူကဵုအလဵုအသဳ မၜးကယျိုၚ်ပၞာန် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ မရုဲစှ်ပ္တိုန်လဝ်ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ် စဵုကဵုအလဵုအသဳ ကောန်အရာပ်ဍက်က်ရ။
ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် မဍတ်ပါ်ကၠုၚ် ကရောံပရေၚ်ပၠန်ဂတးဝွံလေဝ် နူကဵုအကာဲအရာ မတောတက်ခိုဟ်ဂေါဝ်ကၠုၚ် မွဲဟာန်ကေုာံ ပွမကော်ဘိက် သ္ဂောံဒေါအ်ပေန်ပှော်တံဂှ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် မသ္ကိုပ်သ္ကဂှ်တုဲ ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ ပေါဲဗ္တိုက်တံ သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရ။
ညးအုပ်ကာ (၁) ခူဒါနဳယဴ ဗော်တောတက်ကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲ (KNPP) မဒှ်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပၞာန်ဒစဵုဒစးရပ်လွဟ် ကုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဍုၚ်ဗၟာ ကလိဂွံပရေၚ်ဗၠးၜးဟီုဂှ်ဝွံ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ကရေၚ်ဍာဲတံဂှ် ဒှ်တ္ၚဲဆောံလေၚ်ပရေၚ်ဗၠးၜးသၠးပွးကီုလေဝ် ဆက်ဇက်ဂၠေါဲတိုန်အာ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေဝ်ဒရာ မွဲကရောံကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဘဝတုပ်တံဂှ်ရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကရေၚ်ဍာဲ ပိုယ်တံဂှ် ဒးဟီုမ္ဂး တ္ၚဲဍုၚ်ဗၟာ ဂွံဗၠးၜးဂှ် နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကရေၚ်ဍာဲ ပိုယ်တံ ဒှ်တ္ၚဲဆောံလေၚ်ပရေၚ်ဗၠးၜးရ၊ မုဒှ်ရောဟီုတှ်ေ ကၠာဟွံဂွံပရေၚ်ဗၠးၜးဏံဂှ် ပိုယ်တံဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ဗၠးၜးတၞဟ်ခြာမွဲဍုၚ်ဏောၚ်၊ ကြဴနူကလိဂွံ ပရေၚ်ဗၠးၜးတုဲဂှ် ပိုယ်တံ ဒးဒုၚ်သီကေတ်လဝ် ဟွံဗဗွဲဓဝ်ရ၊ အေဂှ်တှ်ေ ကြဴနူဍုၚ်ဗၟာကလိဂွံပရေၚ်ဗၠးၜးတုဲဂှ် သွက်ပိုယ်တံဂှ် ဒှ်တ္ၚဲဆောံလေၚ်ပရေၚ်ဗၠးၜးရ၊ စနူကဵုဂှ်တုဲ ကၠောန်ကၠုၚ်ပရေၚ်ပၠန်ဂတး ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံရ၊ သွက်ဂွံကလေၚ်ဂွံ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၠးၜးတၞဟ်ခြာ ဗီုကၠာတေံ ပိုယ်တံဂှ်ရဏောၚ်၊ ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုခေတ်ဂှ် နကဵုတၚ်ရန်တၟံ ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာ မွဲဟာန်ကေုာံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဘဝတုပ်တၞဟ်သ္အာၚ်တံရောၚ်ဂှ်တုဲ ဆက်ဇက်ဂၠေါဲတိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ညံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေဝ်ဒရာ မစၟဳလဝ်တံ ဂွံမံက်ဂတဝ်ကၠုၚ်ဂှ် ဇၟာပ်ညးဍုၚ်ကွာန် တာလျိုၚ်နွံတုဲ ညးမရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးဒၟံၚ်အိုဿီုဝွံလေဝ် ပံၚ်တောဲကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံတုဲ နကဵုဂကောံကလောံ ဇြဟတ်ခိုဟ်ဟ်တံ သွက်ဂွံကၠောန်ၜိုတ်အာ ညဳညဳသာသာအိုတ်ဂှ် ဒှ်အဓိကရောၚ် ခူဒါနဳယဴ ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ပၞာန်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ဒစဵုဒစး ပရေၚ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတံ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် အလုံကၟိန်ဍုၚ်ပြးဇးဂှ်ဝွံ နူကဵုအခိၚ်သီအဝဵု ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ မၞုံကၠုၚ်ဗ္ဒါဲၜါသၞာံတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ် (၁ ဒဿမ ၁) ပြကောဋိကိုဋ်ပြၚ်ဝွံ ဒးဒှ်လဝ် ညးဒဒိုက်ဂြိပ်ပၞာန် သ္ၚိဌာန်ဟွံမွဲအိုတ်ရောၚ်ရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ကုလသမဂ္ဂ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ သၞာံကြပ်အိုတ်ဂှ်ရ။
ကောန်ကမ္မတဳဗဟဵုက္ဍိုက်ပ် ကောန်သ္ဂံၚ်သလာၚ်ယဝ်အံၚ် ဒပ်ကွးဘာ (ABSDF) မလုပ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ် ပ္ဍဲပရေၚ်သီအဝဵုဂှ် ပရေၚ်သီအဝဵု ၂၀၂၁ ဂှ်ဝွံ သ္ကဵုပၟတ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် ဂဵုထၞာန်ကၠေံ နကဵုအသိၚ်သ္ကာတ်တ်တုဲ သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ဂွံကလှ်ဒတုံစှ်ေအာဂှ်ဟေၚ် ပၟိက်ဇၞော်ရောၚ်ဂှ် ဟီုရ။
“ပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ ၂၀၁၀ တုဲ လအ်ဂွံပွိုၚ်စှ်သၞာံပြၚ် အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်သီထောံအဝဵုတုဲ တၚ်စၟဳညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဆောံလေၚ်အာရ၊ အေဂှ်တှ်ေ ပၟတ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂဵုထၞာန်ကၠုၚ် နကဵုအသိၚ်သ္ကာတ်တ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊ လၟုဟ်လေဝ် ဒပ်ပၞာန်ဂှ် ကၟာတ်လဒဵုလဝ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗသဳကၠဳတံရ၊ လုကဴကၟာတ်လဒဵုလဝ်ဂှ်တှ်ေ အဲထေၚ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်ဏံ သ္ၚောဲဒၟံၚ်ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေဝ်ဒရာဏီဏောၚ်၊ မွဲပၠန်ဂှ် သ္ၚောဲဒၟံၚ်ကဵု ရှ်သာအဓိပ္ပာယ်ပရေၚ်ဗၠးၜးရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံဟီုရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံသုတေသန ISP-Myanmar လလောၚ်တြးလဝ် သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ သၞာံကြပ်အိုတ်ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ် ပဋိပက္ခရပ်လွဟ်ဂၠိၚ်သ္ၚောဲအိုတ် (၅) ဍုၚ် ဒဵုကဵုသၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် ဍုၚ်ဗၟာဝွံ စနူသၞာံ ၁၉၄၈ တုဲ ဒှ်ဍုၚ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် သၞာံဂၠိၚ်အိုတ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဂလာန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်သီအဝဵု သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် ဟီုဂးလဝ် သွက်တ္ၚဲဗၠးၜးဂှ် သွက်သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳ ဍာံဇေတ် မဍိုက်ပေၚ်တဴကဵုစေဝ်ပၞောန်တံ ဂွံဗိုန်ခိုၚ် ကေုာံ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု သၞောတ်ဖေဝ်ဒရာ ကေုာံ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံ မဒှ်တုဲ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ထ္မံက်ဒၟံၚ်ရုပ်ရဴ တၚ်ရန်တၟံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (၂) သာ်ဏံ ဗွဲမခိုၚ်ကၠိုက်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။
ဆ္ဂး အပ္ဍဲဗ္ဒါဲပွိုၚ်ၜါသၞာံ ဒပ်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ် ဒစဵုဒစးလဝ်တံ ဗ္ဒါဲ (၂၇၀၀) ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်လဝ်တုဲ မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ရပ်ဖျေံထံၚ်တံ မၞုံကၠုၚ် စဵုကဵု (၁၆,၈၀၀) ပြၚ်ဂှ် တၚ်နၚ် AAPP ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ရုၚ်ဝန်ဇၞော် NUG ဥူနေဖုၚ်လာတ်ဂှ် သွက်သ္ဂောံကလိဂွံ ပရေၚ်ဗၠးၜးဒုတိယဂှ် ဒးပါဲတးကၠေံ သၞောတ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်တံ မဒ္တေတ်ဗက်စကာကၠုၚ်လဝ် ထ္ၜးလွဟ်လက်နက်ဘပဠတုဲ အုပ်ဓလီုထိၚ်ဒက်လဝ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒတုဲရောၚ် ဟီုရ။
“ပိုယ်တံ ၜိုန်ရဗၠးကၠုၚ် နူကဵုဘဝဍိက်ညး ရဲသၠဲတိဍုၚ်သ္အာၚ်တံကီုလေဝ် ဒးစိုပ်လဝ် ဘဝဍိက်ပၞာန် ဗွဲတၟေၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မကလေၚ်သ္ပဍိက် ကုကောန်ဍုၚ်ဇကုရေၚ်သ္ကအ်တံဂှ် အဆက်က်ရ၊ သွက်ဂွံကလေၚ်ဂွံ ပရေၚ်ဗၠးၜးဒုတိယဂှ် သီုညးဖအိုတ် ဒးဂ္စါန် သွက်ဂွံဗၠးနူကဵု ဘဝဍိက်ပၞာန်ဏံဏောၚ်၊ အေဂှ်တှ်ေ သၞောတ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ပကီုပရာပ်တံ မဒ္ဂေတ်ဗက်စကာကၠုၚ် ထ္ၜးလွဟ်ဘပဠတုဲ မအုပ်ဓလီုထိၚ်ဒက်လဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ခေတ်အဆက်က်တံဂှ် ပ္ဍဲပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဏံ ဒးပါဲတးဖအိုတ် ဒတုဲရောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ဂကောံဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံဂှ် သွက်ကၟိန်ဍုၚ် ဟွံဗၠးၜးဏီဂှ် နကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု သီုကဵုပရေၚ်ပၞာန်ကီုတံဂှ် ဒးကေတ်တၚ်တုပ်စိုတ်တုဲ ပၠန်ဂတးက္ညၚ်ဏံဝွံ ဒှ်ကာလပရေၚ်ဗၠးၜး အလန်ဒုတိယ မဗ္တိုက်ပ္တိတ် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ရောၚ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲပရေၚ်ဗၠးၜး မစိုပ်ကၠုၚ်ရတုဗိုတ်ဂှ် အပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်၊ တွဵုရးကရေၚ် မဒှ်ဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူကရေၚ် (KNLA) သီုကဵုပါလုပ် ဂကောံဒပ်ပံၚ်ကောံ PDF တံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်သ္ကာတ်မြဟ်တံ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ရ။
နူကဵုအခိၚ်သီအဝဵုကလေၚ်မွဲဝါ စဵုကဵုသၞာံတုဲတေံ ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ သ္ကုတ်လဒေါဝ်ဂှ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် လၟိဟ်ပေါဲဗ္တိုက် က္တဵုဒှ်လဝ် ဗ္ဒါဲ( ၈၀၀၀) ဂှ် အကြာဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု ဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (EAOs) တံဂှ် လၟိဟ်ပေါဲဗ္တိုက် (၄၅၄၀) ပြၚ်၊ အကြာဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါဒေသတံဂှ် လၟိဟ်ပေါဲဗ္တိုက် (၂၂၆၀) ပြၚ် က္တဵုဒှ်လဝ်ရောၚ် ISP-Myanmar လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)