မတ်မလီု ၊ ဒဳဇြမ်ပါ ၂၀
အခိၚ်ပၞာန်ဗမာ ထပ်သီလဝ်အဝဵုမွဲဝါဏံ သီုကဵုပေါဲဗတိုက်ရပ်လွဟ်တံဒှ်မံၚ်ဂှ်ကီု ပ္ဍဲကဏ္ဍစုၚ်စုၚ်တံလေဝ် လီုလာ်စာ်ထောၚ်မံၚ်အိုတ်တုဲ ပၟတ်ပၞာန်အလုံဍုၚ်ဗမာမွဲဂှ်ပလိုတ်ဟွံမာန်ဏီရ။
ဒပ်ပၞာန်သီကေတ်လဝ်အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် ကေတ်ဇၞးသ္ပမာန်နကဵုလွဟ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံပြံၚ်လှာဲအာ ဂကောံအလဵုအသဳဒုၚ်ရုဲစှ်မွဲ ပလေဝ်စလဝ်ခြာဟွံလံ သွက်ဂွံကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲ သ္ကုတ်ကဵုသ္ကုတ်ရ။
ဒပ်ဂကောံရပ်လွဟ် ဒစဵုဒစးမံၚ်သၞောတ်တၠအဝဵုတံလေဝ် အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ပၞာန် ဗီုက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မာန် ညံၚ်ဂွံဒစဵုဒစးအာ နကဵုဗီုပြၚ်ဒပ်ပံၚ်ကောံမဟာမိတ်မာန်ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် ဒပ်ပံၚ်ကောံမဟာမိတ်ပၠန်ဂတးတမ်ကညၚ် SRA မဒှ်ရ။
ဗီုဂှ်ကီု အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ကေုာံ ဂကောံ EAOs ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ရပ်လွဟ် ပၠန်ဂတးတံဂှ်လေဝ် သြဇာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ညးတံ ညံၚ်ဂွံလာံစိုပ်အာၜိုတ်သ္ပမာန် သၠုၚ်အသိၚ်ဂစာန်ကၠောန်မံၚ်အိုတ်ရ။
ပေါဲရုဲမာဲတုဲ ကော်စၠတ်ဓရ်ပံက်တိုန်အလဵုအသဳတၟိမ္ဂး ကဝ်မယှေန်ပၞာန်သၠောဲကဵုအဝဵု ဂးလဝ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၆ ဂိတုမာတ်ချ်အိုတ်တှ်ေ အပြံၚ်အလှာဲအလဵုအသဳတၟိဒှ်ကၠုၚ်ရောၚ် ဟီုလဝ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြမ်ပါ ၁၁ တေံရ။
အကြာအလဵုအသဳတိုန်ဗဟဵုတၟိ တိုန်ကၠုၚ်နူကဵုပေါဲရုဲမာဲဏံကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးတံပဋိပက္ခ ပဵုဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ်ဂှ် ညးလ္ၚတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာ သိုၚ်ကျဳဇြေန်သဵု ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
“အကြာဂကောံနာနာ ပဋိပက္ခပဵုဂၠိုၚ်တိုန်ဏောၚ်။ ဗွဲတၟေၚ် အလဵုအသဳဗဟဵု။ အလဵုအသဳတၟိ တိုန်ကၠုၚ်လဝ်နူကဵုပေါဲရုဲမာဲဏံကဵု အကြာဂကောံပၠန်ဂတး နွံမံၚ်ဒေသပယျဵုတံ ပရေၚ်ပံၚ်တောဲဆက်စၠောံညးသ္ကံ အကာဲအရာကြပ်ဟၟဲ တော်ဆဂွံရ။ ပ္ဍဲအကာဲအရာဏံ တန်တဴကဵု အကြာဂကောံပၠန်ဂတး နွံမံၚ်ဒေသပယျဵုတံ ပံၚ်တောဲတုဲ ကလေၚ်ပ္လန်အာ အလဵုအသဳမာန်ရောၚ်။ ဟွံမာန်ပုဟ် အကာဲအရာဗီုဏံ ဒှ်ကၠုၚ်မာန်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကဝ်မယှေန်ပၞာန် သ္ကိုပ်သ္ကကၠောန်အာ ပေါဲရုဲမာဲသ္ကုတ် ၁ ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြမ်ပါ ၂၈ ဂှ် ၁၀၂ ပွိုၚ်ဍုၚ်၊ သ္ကုတ် ၂ ပ္ဍဲဂျာန်နဝါရဳ ၁၁ ဂှ် ၁၀၀ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကေုာံ သ္ကုတ် ၃ ဂှ် ခြာၜါသတ္တဟတုဲ သွက်ဂွံကၠောန်အာ ပ္ဍဲကဵု ၇၂ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပၠန်ရောၚ်။
ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ကျလဝ်ပၞာန် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒၞာဲကၠောန်ကဵုပေါဲရုဲမာဲဟွံမာန် လလောၚ်တြးလဝ် ၅၆ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ်တှ်ေ ၜိုတ်သ္ပမာန် သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲအကြာ ရန်လဝ်နွံမံၚ်ရောၚ် ဒုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဟီုပတိတ်လဝ် ပ္ဍဲအကြာတ္ၚဲတံဏံရ။
မွဲလပါ်ပၠန် ပရေၚ်ကၠောန်မံၚ်ပေါဲဗတိုက်ကဵု ဒၞာဲစမြိုၚ် သ္ၚိဌာန်ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်တံကီု ဒစဵုဒစးပထုဲပလီုပေါဲရုဲမာဲဂးတုဲ ပံက်အမှုရပ်မၞိဟ် ကေတ်လဝ်အရေဝ် ကြပ် ၂၃၀ တၠနွံမံၚ်တုဲ ပကောံမံၚ်ကောန်ပၞာန်တၟိ ယိုက်ဝန်ပၞာန်တံဂှ်လေဝ် ဟွံဒေါအ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ရုၚ်ကုလသမဂ္ဂပ္ညဳပ္ညပ် ပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ် UNOCHA မ္ဂး အလုံဍုၚ်ဗမာမွဲ ညးဒဴပါဲဌာန်ဒၞာဲ လၟိဟ် ၃ ဒဿမ ၆ ပြကောတိကိုဋ်နွံတုဲ ပဋိပက္ခက္တဵုဒှ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံကီု ပရေၚ်ဇီုကပိုက် ဘဲဍာ်ဇၞော်လဝ် တိချဳလဝ်တံလေဝ် ထပ်ကဵုထပ်ဒးဒုၚ်ဒဝ်မံၚ်ဏီ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲအကာဲအရာဏံ ဍုၚ်ဗမာကောန်ဂကောံအာသဳယာန် မွဲဂှ် ဒဒှ်ရ ပတဝ်မံၚ်ကဵု ဍုၚ်ဒိုက်ဂတ် ဝါတ်ကျာတ် ဇၞော်ဇၞော်ပရေအ်ပရေအ်တုဲ နူကဵုပေါဲရုဲမာဲကရေပ်ဓရတ်ကၠောန်အာလၟုဟ်ဏံမ္ဂး ဗော်ဒုၚ်ဓယံက်ပၞာန်ပျဳခိုၚ်ဖျိုဝ် တိုန်ဒှ်ကၠုၚ် အလဵုအသဳမာန်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
ညံၚ်ရဲဗီုပြၚ်အခိၚ်သီလဝ်အဝဵုဏံကီု အလဵုအသဳတၟိလေဝ် ဖံက်ပကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဆက်ဒှ်အာမာန်တုဲ တံၚ်ဓဇက်ပၠုပ်ဏာကၟိန်ဍုၚ် ဂွံစိုပ်အာ ဒၞာဲကာလဒမၠုမွဲပၠန်ရောၚ် ဒါရိုက်တာဖံၚ်ဒေယှေန် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ညးဍုၚ်မန် နာဲအဲမန် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
တုဲပၠန် သွက်သ္ဂောံဂွံ ပရေၚ်ဂၠးကဝ်သ္ပစၟတ်သမ္တီမာန် လိၚ်ကေတ်တၠပညာမစီုသ္ကီုတံတုဲ ဂစာန်ကၠောန်မံၚ်ညံၚ်ဂွံ ကလေၚ်ဂွံဒၞာဲ ညးစၞးကုလသမဂ္ဂပၠန်ဂှ် ၜိုတ်အစောန်နွံဂစာန်အာရောၚ် ညးသ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“အလဵုအသဳတၟိဏံ ညံၚ်ဂွံဒှ်လုပ်သၞောဝ် ညးတံဆက်ကၠောန်အာရောၚ်။ မုရောဟီုတှ်ေ သဘဴညံၚ်ကဵု ကလေၚ်စိုပ်အာ ဂၠံၚ်ဗဗွဲသၞောဝ်နွံမံၚ်။ ဒှ်အာ Mandate အလဵုအသဳတၟိမွဲ။ ဍေံတံ လိၚ်အာကာန်ပနဳ PR ဂၠးကဝ်တံ တၠပညာ PR တံဏောၚ်။တုဲတှ်ေ ဂစာန်ပၠုပ် ဂၠံၚ်လုပ်သၞောဝ်ဏောၚ်။ သွက်ဂွံကလေၚ်ဂွံခုၚ် ဒၞာဲ UN ပၠန်။ တုဲပၠန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကၟိန်ဍုၚ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ် Role ညးတံ ဂစာန်ကၠုၚ်ဏောၚ် အဲထေၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြမ်ပါဏံ ရံၚ်အာ ဒၞာဲကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲ သ္ကုတ် ၁ လလောၚ်တြးလဝ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ ထိၚ်ချုက်လဝ်တံဂှ် ဟိုတ်နူဒပ်ပၞာန်ကြဳဖျေံဗုမ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံချိုတ်လဝ် နကဵုဂအုံကလောအ်တံ နွံမံၚ်ရ။
ပ္ဍဲတ္ၚဲအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂၠးကဝ် ဂိတုဒဳဇြမ်ပါ ၁၀ တေံ ဟိုတ်နူဒပ်ပၞာန် ကြဳဖျေံဗုမ် ရုၚ်ဂဥုဲညးဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်မျံက်ဥူ ဒၞာဲဒပ်ပၞာန် AA ထိၚ်ချုက်လဝ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ချိုတ်လဝ် ၃၃ တၠတုဲ ဒးလဝ်ဝပ်၇၈ တၠ နွံရ။
တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုဒဳဇြမ်ပါ ၁၁ ဂှ် ဒၞာဲကွာန် ငလုၚ်သု ရဲပါဲဒဴဘဲပၞာန်တံနွံမံၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗမာထပ်ကြဳဖျေံဗုမ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန် ၉ တၠချိတ်အာ ဒးဘဲဝပ်ဟွံအောန်နူကဵု ၁၅ တၠရ။
ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ညံၚ်ဂွံချိုတ်မံၚ်နကဵုဂအုံကလောအ် ဗီုကဝ်မယှေန်ပၞာန်တံ ကၠောန်မံၚ်ပွရာဇဝတ်ပၞာန်အဆက်က်ဂှ်တှ်ေ ဍုင်ဗမာညံၚ်ဂွံစိုပ်အာ ကၞောတ်အထောတ်ကၟိန်ဍုၚ်ကျဗြောံတေံ ဟရိုဟ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုမံၚ်ရောၚ် ဂကောံမဟာမိတ်ကောဒေံ MNDAA ကဵု TNLA တံ ညာတ်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲပရေၚ်အရာဍုၚ်ဗမာဝွံ တန်တဴမံၚ်ကဵုဗီုပြၚ်သဘဴလစွံစိုတ်ကေုာံ ဇြဟတ်ဟရိုဟ်ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝိုတ်ဒိုဟ်တံ ချိက်စၠောံမံၚ်တုဲ နကဵုဗီုပြၚ်ပရေၚ်ဂကောံနာနာတံ ဂွံပရေၚ်ထံက်ဂလာန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံမ္ဂး အကာဲအရာဍုၚ်သွက်ဂွံစိုပ်အာ ပရေၚ်လီုလာ်အရာအိုဿီု Fail State ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ် ဒံက်တာ သိုၚ်ကျဳဇြေန်သဵု ထံက်ထ္ၜးရ။
သွက်ဍုၚ်ဗမာ ပရေၚ်လီုလာ်အရာအိုဿီု ညံၚ်ဂွံစိုပ်အာအကာဲအရာဏံဂှ် ဟၟဲပၟိက်၊ သွက်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် ညံၚ်ဟွံဂွံလီုလာ်ပိုတ်ကၠေံအာ ညံၚ်ဂွံကလေၚ်ထိၚ်အာပရေၚ်ညိင်ဝပ်တံမာန်ဂှ် ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝိုတ်ဒိုဟ်တံ ပၟိက်ဆန္ဒတုပ်သၟဟ်မံၚ်ရောၚ် သ္ဂးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒးထံက်ပၚ်အာ သွက်ပေါဲရုဲမာဲဒပ်ပၞာန်ရောၚ် ဍုၚ်လ္ၚဵုဖျေံလဝ်တင်ဒတူလိုၚ်နွံမံၚ်တုဲ ပဋိပက္ခညံၚ်ဟွံဂွံဇၞော်တိုန်အာဂှ်ရ ဍုၚ်ဇိုင်ဝုတ်ဒိုဟ်တံ ဂစာန်အာမာန်ရောၚ် ဒံက်တာ သိုၚ်ကျဳဇြေန်သဵု သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ယဝ်ရဗစာရဏာအာကဵု ဍုၚ်ဗမာဒှ်အာ Fail State ဟီုမ္ဂး ပံၚ်ကဵုအလဵုအသဳဗဟို အလဵုအသဳဒပ်ပၞာန်တိုန်ကၠုၚ်တံတုဲ မုပရေၚ်ဂုဏ်ဖဵု ထမံက်ကၠောန်အာမာန်ရော။ ပံၚ်တောဲချိက်ဆက်အာကဵု ဍုၚ်မိတ်တံတုဲ မုကမၠောန်ကၠောန်အာတှ်ေ ဒှ်ဂုဏ်ဖဵုရော။ တၟော်အာကဵုဗီုပြၚ်ဏံတုဲ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ညံၚ်ရဴ ခရိုနဳတံဂွံဒှ်ကမၠောန် အကာဲအရာ မံက်တိုန်မာန်ရောၚ် ဟီုစဂွံ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဟိုတ်နူသီအဝဵုတုဲ အလုံဍုၚ်မွဲ ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်မံၚ်တိုန်ကၠုၚ် ၅၀၀ ပြၚ်၊ ပ္ဍဲပရေၚ်ဗတိုက်သရိုဟ် သၠောတ်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက်တၠအဝဵုပၠန် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ် ပါလုပ်ကၠုၚ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဝင်ဍုၚ်ဗမာ ထပက်ပလီုထောံမာန် ဂြိုဟ်ဒပ်ပၞာန်ဗမာ ပ္ဍဲကဵုကာလဒပ်မဟာမိတ်ကောဒေံပိဂကောံတံ ကၠောန်လဝ် လဝေၚ်ပၞာန် ၁၀၂၇ ဂှ်တှ်ေ ဒပ်ပၞာန်ဗမာ ဒးဆောံလေၚ်အာလဝ် ရးဌာန်ပၞာန် လ္ၚဵုတံကီု ဗ္ဒိုပ်ပၞာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု ကျဗြောံလဝ်နွံရ။
ဟိုတ်နူအလဵုအသဳကြုက် လုပ်အကြာပ္ညဳပ္ညပ်ဂှ်ရ ဒပ်ပၞာန်ထပက်ဂွံ စၟတ်တဲကဵုဒပ်ကိုဝ်က MNDAA ကေုာံ ဒပ်တအာၚ် TNLA တံတုဲ ပ္ဍဲပရေၚ်ပၠန်ဂတး ဗဒေါအ်ထောံလဝ်ဂကောံၜါဂကောံဏံ မဒှ်ရ။
ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်
Photo-AA