မတ်မလီု၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ (၃)
ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵု မရပ်ဒက်လဝ်တံဝွံ သွက်ဂွံခၠေဝ်ဒုၚ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောဝ်ဂှ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ်တံ ဟွံဂွံအခေါၚ်ပါဗက်တုဲ ဒးဒုၚ်ဖျေံဒၟံၚ် အမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ် ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ပၞာန်တံဂှ် တၠပညာသၞောဝ် ကေုာံ ညးမရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်ကောန်ထံၚ်တံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ကွးဘာတက္ကသိုလ်ဒဂုၚ် ဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ်လဝ် (၇) တၠ မဆက်စပ်ကဵုအမှုဒုသ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ဒပ်ပၞာန်ဒေါအ်ဇူ မာန်နေဂျာ တိုက်သြန် (ကမ္ဘာ့ရတနာဘဏ်) ပ္ဍဲဂိတုဨပရဴတုဲကၠုၚ်တေံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၃၀) တုဲကၠုၚ်ဏံဂှ် ဖျေံစၟတ်လဝ် အမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ် နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ပၞာန်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဖျေံလဝ်ဒဏ်ဂစိုတ် ကုကွးဘာတက္ကသိုလ်ဒဂုၚ်ဂမၠိုၚ် ကိုဝ်ခဇြေန်ဝေန်၊ ကိုဝ်သူရမာၚ်၊ ကိုဝ်ဇြဝ်လေန်နာၚ်၊ ကိုဝ်သဳဟဇြဝ်၊ ကိုဝ်ဟုၚ်ထက်၊ ကိုဝ်တပိုၚ်ဥူ ကေုာံ ကိုဝ်ခလေန်မာၚ်တံ နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေရာဇာသာတ်ဇၞော် ၝောံပိုဒ် ၃၀၂ (က) ရ။
တၠပညာသၞောဝ်မွဲတၠဂှ် အမှုဒးဒုၚ်ဖျေံဒဏ်ဂစိုတ် ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ပၞာန်တံဂှ်မ္ဂး လ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲအမှုတံ ဗွဲမဗဗွဲကုသၞောဝ်ဂှ် အခေါၚ်ခၠေဝ်ဒုၚ် သ္ဒးနွံကီုလေဝ် ဖျေံဒၟံၚ်အမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ် လၟုဟ်တံဂှ်ဝွံ သွက်အခေါၚ်ခၠေဝ်ဒုၚ်တံဂှ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ် အခေါၚ်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ပါဗက်လဝ်တံဂှ် မွဲအမှုမှ ဟွံမွဲဒၟံၚ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုရ။
“ညာတ်ကေတ် အတိုၚ်ဥပဒေဂှ်တှ်ေ အမှုမဖျေံစၟတ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံမ္ဂး လ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တံ သွက်ဂွံခၠေဝ်ဒုၚ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောဝ်ဂှ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ်တံ အခေါၚ်ဂွံပါဗက်ဂှ် နွံဂှ်ဒးနွံဏောၚ်၊ ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အရာပ်တံဂှ်မ္ဂး ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ်တံ အခေါၚ်ဂွံပါဗက် ဟွံမွဲမွဲသာ် ယဝ်ရဖျေံကၠေံ အမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံမ္ဂး အမိၚ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်အာအမိၚ်ဟွံစိုပ်တရဴ လီုအာအလဵုလဵုဍေံဂှ် သာဓကမဖျေံလဝ်စဳရေၚ် သ္ဂုတ်သွာတ်လဝ်တံ နွံရ၊ အေဂှ်တှ်ေ ပၟိက်ဇၞော်နူကဵု ဒဒှ်မသောၚ်ကၠး ကၠိုဟ်လောဲသွာတံဂှ် သွက်ညးဒးဒုၚ်ဖျေံအမိၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂဗုတ်ပၞာန်တံ သွက်ဂွံခၠေဝ်ဒုၚ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောဝ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ် ဟွံပါဂှ်ဟေၚ် ဒှ်ပွဆောံလေၚ်အခေါၚ်အရာ ဇၞော်ဇၞော်မွဲရောၚ်ဂှ် ညာတ်ရ၊ အကာဲအရာရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ အခေါၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ် ဂွံပါဗက်ဂှ် မွဲအမှုမှ ဟွံမွဲပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကြဴနူသီအဝဵုတုဲဂှ် ပွမစဳရေၚ်ဂဗုတ် အပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ပၞာန် မကၠောန်သ္ပလဝ် ပ္ဍဲထံၚ်စာတ်တံဂှ်ဝွံ ၜိုန်ရစွံကဵုလဝ် သၞာဲဒဴဒပ်ပၞာန်မွဲတၠ သွက်ဂွံခၠေဝ်ဒုၚ်ကဵု လ္ပာ်ညးဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ်တံကီုလေဝ် ဂွံခၠေဝ်ဒုၚ်ကဵု ညဳညဳသၟဟ်ဟ် ၜိုတ်ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ်တံမာန်ဂှ် ဇြဟတ်ဍိုန်လျရောၚ်ဂှ်လေဝ် တၠပညာသၞောဝ်တံ ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ညးမၞုံတာလျိုၚ် ဂကောံရီုဗၚ်မၚ်မွဲ ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (AAPP) မွဲတၠဂှ်လေဝ် ဖျေံဒၟံၚ်ဒုဟ်ဒဏ် နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ပၞာန်တံဂှ်ဝွံ အတိုၚ်သၞောဝ်ဂှ် ဟွံသောၚ်ကၠး ကၠိုဟ်ကေတ်ဟွံလောဲသွာတုဲ သွက်ဂွံခၠေဝ်ဒုၚ် အခေါၚ်သ္ဂောံလိၚ်ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ်တံ ဟွံမွဲဂှ်ဝွံ ဒှ်ပွမဖံက်ပ္ကဝ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုရ။
“နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ပၞာန်ဂှ် ဒဏ်ဂစိုတ်ဖျေံဖျေံ၊ မုဒုဟ်ဒဏ်သာ်လဵုဖျေံဖျေံ၊ လ္ဂောံကဵုသၞောဝ်ဥပဒေတှ်ေ ဗီုလဵုမှ ဟွံသောၚ်ကၠးဒၟံၚ်ပုဟ်၊ ဟွံသောၚ်ကၠးမံၚ် နူစရပ်ဒက်တေံဂှ်ရတှ်ေ စိုပ်ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဂှ် ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ပၞာန်ဂးတုဲ အခေါၚ်ဂွံလိၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ်တံဂှ် ဟွံမွဲလးလးရ၊ အခေါၚ်ဂွံခၠေဝ်ဒုၚ် ဟွံမွဲလးလးရ၊ ညအ်ဂှ် ဒှ်အရာဖံက်ပ္ကဝ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ပရေံကွေံကွေံတံရဂှ် နကဵုအဲ ညာတ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
အတိုၚ်ဂလာန် တၠပညာသၞောဝ်တံဂှ်မ္ဂး ဖျေံအမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ်တုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၇) တ္ၚဲ နူကဵုသၟိၚ်တၠထံၚ်တံ သ္ကိုပ်သ္ကတုဲ ဒးပၠောပ်ပ္တိုန် လိက်ဂရၚ်ပ္တီ ချူခၞံလဝ် မစှ်ေကဵုနဲကဲတံ ပ္ဍဲရုၚ်ဂရၚ်ပ္တီလ္ပာ်ပၞာန်တံ မဒှ်ရ။
နကဵုရုၚ်ဂရၚ်ပ္တီဂှ် ယဝ်ရတးပါဲထောံ လိက်မပ္တိုန်ကၠုၚ်တံဂှ်မ္ဂး သွက်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂှ် နူကဵုထံၚ်စာတ်သ္ကိုပ်သ္ကတုဲ အတိုၚ်အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ်မ္ဂး ဒးထပ်ပ္တိုန်လိက်အာတ်ဒုၚ်ဂုဏ် ဇရေၚ်ဇၞော်သ္ကိုပ်ကၟိန်ဍုၚ် သ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပရေၚ်စဵုဒၞါ မဒှ်ရ။
ယဝ်ရလိက်အာတ်ဒုၚ်ဂုဏ် ပၠောပ်ပ္တိုန်လဝ်တံ ဒးဒုၚ်တးပါဲထောံပၠန်မ္ဂး နူကဵုရုၚ်သ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပရေၚ်စဵုဒၞါဂှ် ဒးဖျေံကဵုအမိၚ် သွက်ဂွံကောပ်မှေတ် ကဵုဇုက် သ္ပဒတန် ဒဏ်ဂစိုတ်ဂှ်ရောၚ်တုဲ နူကဵုအမိၚ်ဏံမွဲကဆံၚ် ဒးစဳရေၚ်ဒဏ်ဂစိုတ်ရောၚ်ဂှ် တၠပညာသၞောဝ်တံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်သ္ကံတဲထံၚ်စာတ်တံဂှ်မ္ဂး အခေါၚ်အရာဂရၚ်ပ္တီ ကေုာံ အခေါၚ်အရာအာတ်ဒုၚ်ဂုဏ်တံဂှ်ဝွံ ဒှ်အခေါၚ် ဇၟာပ်ပ်ကောန်ထံၚ် မဒးဖျေံလဝ် အမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ်တံ သ္ဂောံဂွံရောၚ်ဂှ် တၠပညာသၞောဝ်တံ ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ဥက္ကဌ သမဂ္ဂကွးဘာ တက္ကသိုလ်ဒဂုၚ် ကိုဝ်မေန်ဟာန်ထက်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ပဒၞန်ကဵု သၞောဝ်မလီုလာ်သရိုဟ်မံၚ်တုဲတုဲတံဂှ်တုဲ ဖျေံအမိၚ်ဒဏ်ဂစိုတ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ကိစ္စကလိလောန် အမှုဂစိုတ်မၞိဟ်ရောၚ် သာ်ဝွံ ဟီုရ။
“ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် သ္ပဒၞန်သုၚ်စောဲ သၞောဝ်မလီုလာ်သရိုဟ်မံၚ်တုဲတုဲတံ၊ ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်တံတုဲ ဒှ်ကိစ္စမကလိလောန်လဝ် အမှုဂစိုတ်မၞိဟ်ဟေၚ်ရ၊ ဒၞါဲဏံဂှ် ဒဒှ်မသောၚ်ကၠး ကၠိုဟ်ကေတ်လောဲသွာတံ နွံကီုဟာ သာ်ဏံတံဂှ် ပိုယ်တံ ဟွံဒးချပ်ဟဂှ်ရ၊ မူဟိုတ်ရောဟီုတှ်ေ ပရေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဏံဂှ် သရိုဟ်စှ်ေလီုလာ်မံၚ်တုဲတုဲရ နူကဵုဒပ်ပၞာန်ဂှ် ရပ်လဝ်ဇုက်ထိၚ်ဒက်လဝ်သဗ္ဗတုဲတုဲရ၊ ဒှ်ဒၟံၚ်ဗီုဏံဂှ်ရ ညအ်ဂှ် နကဵုမအရေဝ်မ္ဂး ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်တံ၊ သၞောဝ်ဥပဒေတံ၊ အတိုၚ်ဂၠံၚ်တရဴသၞောဝ်တံ၊ နဲကဲအခိုက်အလိုက်တံဂးတုဲ တၚ်စုတ်ရ၊ ဆ္ဂး ညအ်ဂှ် ဒှ်အရာဂ္စါန် သွက်ဂွံကလိလောန် အမှုဂစိုတ်မၞိဟ်တံရဏောၚ်” ဂှ် ညးသ္ဂးရ။
နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ် ဒဏ်ဂစိုတ်တံ ကၠောန်သ္ပကောပ်မှေတ် စဳရေၚ်ကၠုၚ် နတဲမာန်ဟာဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်ဂှ်ရ နကဵုအလဵုအသဳဍုၚ်သ္အာၚ်တံ၊ ဂကောံဗော်သွးတံ မစွံၚုဟ်မးကဵုအခါၚ်အရာမၞိဟ်တံဂှ် သ္ပအာရီု ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်တုဲ သွက်ဂွံကၠောန်ၜိုတ်ကဵုဂှ် နွံပၟိက်ရောၚ် ကိုဝ်မေန်ဟာန်ထက် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် နူလက်ထက်တၠအဝဵုပၞာန်တြေံ သၞာံ ၁၉၇၆ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန်တေံဂှ် ကဵုဇုက်ကောပ်မှေတ်ကၠုၚ်လဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကွးဘာ သလိုၚ်တေန်မာၚ်ဥူတုဲ စဳရေၚ်ကဵုလဝ်ဒဏ်ဂစိုတ်ရ။
လက္ကရဴဂှ်တုဲ ဖျေံစၟတ်လဝ်အမိၚ် ဒဏ်ဂစိုတ်တံနွံတုဲ ၜိုန်ရစဳရေၚ်ကောပ်မှေတ်ကၠုၚ်နဲတဲတံ ဟွံမွဲကီုလေဝ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ တုဲမွဲဝါပၠန် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စဳရေၚ်လဝ် ဒဏ်ဂစိုတ်နတဲတံရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ အကြာဗွိုၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ မဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် (၂၅) တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ကဵုလဝ်ဇုက်ကောပ်မှေတ်လဝ် ကိုဝ်ဂျေန်မဳ၊ ကိုဝ်ဖျဵုဇြေယျာဒဝ်၊ ကိုဝ်လှမျဵုအံၚ် ကေုာံ ကိုဝ်သူရဇြဝ် မဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ် ဒဏ်ဂစိုတ်တံဂှ်ရ။
အတိုၚ်စရၚ် ဂကောံမၚ်မွဲရီုဗၚ် ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (AAPP) မလလောၚ်တြးလဝ် စဵုကဵုဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၁) ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂၂) ဂိတု ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် ဆက်စပ်ကဵု ပၠန်ဂတးက္ညၚ်တုဲ မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ်အမိၚ် ဒဏ်ဂစိုတ်ဂှ် မၞုံဒၟံၚ် စဵုကဵု (၁၃၂) တၠရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)