လ္ဂုၚ်၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၇)
အာယုက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵု လလောၚ်တြးလဝ် ကၟိန်ဍုၚ် နဒဒှ်ကာမံက်တိုန် နူကဵုကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲသၞာံကၠုၚ်စိုပ် ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ဏံမ္ဂး အာယုက်အိုတ်ရောၚ် မဒှ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပတှ်ေလွဟ်လက်နက်တုဲ သီလဝ်အဝဵု နကဵုတၚ်စောတ်စောဲ စရၚ်မာဲဗၠေတ် ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၀ ဂှ် လ္ဂောံကဵုသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ ဂးတုဲ အတိုၚ်ၝောံပိုဒ် ၄၁၇ တၚ်စၞောန်ပျး ကာလကာမံက်တိုန်ဂှ် မွဲသၞာံ ကေုာံ ၝောံပိုဒ် ၄၂၅ ဂှ် တြဴဂိတုပၠန် ပပဵုပ္တိုန်လဝ်အာယုက် ၜါဝါရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ် ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) သၞာံကၠုၚ်စိုပ်ဏံမ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကလေၚ်လှဲပြံၚ် အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် ဇရေၚ်ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူတံတုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ်တြဴဂိတု ဒးရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ၜိုတ်အာ အကာဲအရာကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန်ရောၚ် မဒှ်ရ။
ညးရေၚ်တၠုၚ်ဂဗုတ် ကၠတ်ထဝ်သၞောဝ်ဓဝ်မွဲတၠဂှ် အာယုက်ကာလကာမံက်တိုန်ဏံ လောန်ၜက်တုဲ ဒက်ဂကောံအလဵုအသဳတၟိ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒက်အလဵုအသဳအကြာတုဲ ဆက်အာပေါဲရုဲမာဲဟာဟီုဂှ် ဒးဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်ရောၚ်တုဲ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဏံဝွံ ပ္ဍဲသၞာံကၠုၚ်စိုပ် ၜိုတ်လ္ပာ်မံက်တံမ္ဂး သွဟ်မွဲမွဲ တိတ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ကလေၚ်လှဲပြံၚ်ကဵုအဝဵု ကုသမ္မတယာယဳတုဲမှ ဒက်ဂကောံအလဵုအသဳမွဲမွဲတုဲ ကၠောန်သ္ပအကာဲအရာ ဆက်တုဲ ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန်ဂှ်ဟာ၊ ဟွံသေၚ်မ္ဂး အလဵုအသဳတၞဟ်ခြာမွဲ နဒဒှ်အလဵုအသဳအကြာ စဵုကဵုဒှ်ကၠုၚ် အလဵုအသဳ မဍတ်ပါ်တိတ်ကၠုၚ် နူကဵုပေါဲရုဲမာဲ အခိၚ်ကာလပေါဲရုဲမာဲလောန်ၜက်ဂှ် ဒက်ဂကောံအလဵုအသဳအကြာမွဲတုဲ ဆက်အာဟာ၊ ညအ်ဂှ် ချိၚ်ခယျကေတ် တၠုၚ်လအာမဒှ်မာန်တံရ၊ ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် မံက်တိတ်ကၠုၚ်ဍာံဍာံဂှ်တှ်ေ ဒှ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် နစက ရဏောၚ်၊ ညအ်လေဝ် ဒးမၚ်လအ်လအ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ လၟုဟ် ဒဳဇြေမ်ဗာအိုတ်ရဏောၚ်ဟီုတှ်ေ ၜိုတ်ဂျာန္နဝါရဳ (၁၅) ကၠုၚ်စိုပ်ဏံ သွဟ်မွဲမံက်ရောၚ် ချိၚ်ခယျကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ညးချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံ ပရေၚ်သ္ပစၟတ်သမ္တီ ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်တုဲ နဒဒှ်ပၞော်တိတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဟွံဒှ်ညံၚ်ဂွံဒှ် ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ မၞိဟ်ဒစဵုဒစးဟွံမွဲ ပွံၚ်ပွါဂကောံပၞာန်တံ မလုပ်ပြိုၚ်ပ္ကာန်ဂှ်တုဲ ဆက်အာဂၠံၚ်တရဴ မကေတ်အဝဵုမာန်ဂှ်ရောၚ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ပၠန်ဂတးဒစဵုဒစး ဒပ်ပံၚ်ကောံ ဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် (PDF) တံကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (EAOs) တံ မဗ္တိုက်သၠေက်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက် ကုသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်တံဂှ်လေဝ် အသိၚ်ခိုဟ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တုဲ ဂကောံပၞာန် မကျကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပရေၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ပြုပြေၚ်ပၞာန်တိုက်တံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဒးသ္ပပဓာန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ကုအရီုဗၚ်ပန်ပှော်တရဴကျာတံရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဂကောံကံၚ်ဇြဳကဵုကသပ်ဗွဲတၟေၚ် စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ (SAC-Myanmar) ဂှ်မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ် မၞုံ ၃၃၀ ဂှ် ၇၂ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဟေၚ် ထိၚ်ဒက်ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်မာန်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ သတ္တာဟဒုတိယတုဲကၠုၚ်တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ် ဥူဖေတာန်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟွံဒှ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲပုဟ်ဟီုမ္ဂး နူကဵုဒပ်ပၞာန် အကာဲအရာ လလောၚ်တြးကၠုၚ် ပရေၚ်သီအဝဵု ပြာပြာကတ်တ်မာန်ဂှ် ဂွံဆဵုဒၟံၚ်ရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“နကဵုစကစ ဟွံဒှ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲပုဟ်ဟီုမ္ဂး ဆက်တုဲတှ်ေ သီအဝဵု ပြာပြာကတ်တ်ရဏောၚ်။ လၟုဟ်ဂှ် လ္ဂောံကဵုသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်တုဲ ဟီုဂးလဝ် လ္ပာ်ထိၚ်အဝဵုကီုလေဝ် ဍာံဍာံဂှ် ဟွံဒှ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲပုဟ်။ ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ဟွံညိၚ်ဝတ်ဒှ်ကၠုၚ်ဏောၚ်ဟီုတှ်ေ စိုပ်အာသၟဝ်က္ဍိုပ် ဒပ်ပၞာန် သီအဝဵုဏောၚ်။ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဂှ်တှ်ေ ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဍာ်ဇမၠိၚ် ကုဍေံတံ ဒဵုကဵုဗၞတ်ဏံ ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သီအဝဵုကဵု ထိၚ်အဝဵုဂှ် ဟွံတၞဟ်ခြာဒၟံၚ်အှ်ေရ၊ ဆ္ဂး ပြဟ်ဟ်ဏံ ကၠောန်လဝ် ပရေၚ်လုပ်သၞောဝ် အတိုၚ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဂှ်ရ ရပ်စပ်ဒၟံၚ် မအရေဝ် (ထိၚ်အဝဵု) ဏံရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
ကၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် သၞာံကၠုၚ်စိုပ်ဏံ အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် ဒၞါဲသှ်ေသၟေဟ်ဟွံမွဲ သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ နကဵုသၞောတ်သ္ပစၞးခလပ်ဆ PR ဂှ် ဂ္စါန်ဒၟံၚ်တုဲ ဗော်မဂွံဇၞးဂှ် လှဲပြံၚ်ကဵုအဝဵုရောၚ် ဟီုဂးဒၟံၚ်လၟိုန်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် သီုကဵုတိဍာ်ကံၚ်ဇြဳနေဗျဳဒဝ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မဖျေံလဝ်သ္ဇိုၚ်ဂှ်ကဵု ဍုၚ်လ္ဂုၚ်တံ မပါလုပ် ပ္ဍဲလ္တူဍုၚ် နူတွဵုရး ကေုာံ ရးဒေသလ္ၚဵု ပေါဲဗ္တိုက်ဟွံမွဲတံဂှ် ပွမကံက်စရၚ်မာဲတံ ကေုာံ ပွမခုတ်ပ္တန် ဒၞါဲဒတန်ရုၚ်မာဲတံဂှ် ပလေဝ်ပလေတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရ။
အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ဂှ် သၞာံကၠုၚ်စိုပ် ၂၀၂၃ ဏံဂှ်ဝွံ စၟတ်လဝ် နဒဒှ်သၞာံ မကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတးတုဲ ပေါဲရုဲမာဲဂကောံပၞာန်တံဂှ် ဟွံလီုညံၚ်ဂွံလီု ဗ္တိုက်သၠေက်အာရောၚ် ဟီုဂးလဝ်ရ၊
ညးအုပ်ကာ (၁) ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲ (KNPP) မဒှ်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ခူဒါန်နဳယဴဂှ် ညံၚ်အရာကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ မပ္တိတ်လဝ်ဇြဟတ်တံ ဂွိုအ်အံၚ်ဇၞးဂှ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ညံၚ်ဂွံကၠောန်သ္ပပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်ညးသ္ကအ် ဒှ်အခိၚ်ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် ဟီုဂးလဝ်ရ။
“ဍာံဍာံဂှ် သ္ဇက်ဒးကၠောန်ဂှ် နွံဘောနဘောနံၚ်ရ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ညံၚ်ဂွံညဳသၟဟ်ရေၚ်သ္ကအ် ညံၚ်ဂွံဘိုၚ်ဗ္တိုက်သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်တၚ်ပထမရ။ သွက်ဂွံကၠောန်ၜိုတ်ပံၚ်တောဲ ရေၚ်တၠုၚ်အိုတ်ဂှ် ဒှ်ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ။ ယဝ်ရအရာတံဏံ ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဟီုတှ်ေ ဟွံလောဲသွာဍာံဍာံရ။ အဲထေၚ် တၚ်ဏံဂှ် အဓိကရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ပံက်လဝ်မုက်ပၞာန် ကြပ်အလုံဍုၚ်မွဲတုဲ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် ကုဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAOs တံ မပါလုပ် သီုကဵုဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသ PDF တံဂှ်တုဲ စကာဒပ်တိုက်၊ ဒပ်ဍာ်၊ ဒပ်ကျာတံတုဲ သၠုၚ်ပ္တိုန်ကၠုၚ်အသိၚ် ပရေၚ်ပၞာန်တံရ။
သၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ အလဵုအသဳအမေရိကာန် (NDAA) မထံက်ပၚ်ကဵုအာ ကုဒပ်ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (EAOs)တံ ကေုာံ ဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် (PDF) တံ အရာဟွံသ္ကဵုလမျီုအိုတ် ကေုာံ ကွတ်နဲပညာ လွဟ်လက်နက်ဟွံသေၚ်တံဂှ် သမ္မတဗိုၚ်ဒေန် ထ္ပက်စၟတ်တဲ သ္ပဒတန်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၃) တုဲကၠုၚ်တေံရ။
နူကဵုသၞောဝ်ဏံဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ ကၠုၚ်စိုပ်သၞာံ ၂၀၂၃ စဵုကဵု ၂၀၂၇ ဂှ် ဂွံအာအရီုဗၚ်တံရောၚ်ဂှ်ရ ယဝ်ရထ္မံက်ရုပ်ရဴ နတဲမာန်မ္ဂး ပ္ဍဲပရေၚ်ပလှ်ဖျေံ သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် သာမြက်ဇက်မာန်ရောၚ် ညးသ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ထံက်ထ္ၜးလဝ်အိုတ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)