သမၠုၚ်ဍာ်ၜဳတ္ကအ်ပသိဝှေခ် သၠုၚ်တိုန်ဂှ် မြက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် နူကဵုဗ္ၜတ်ဂၠးတိရောၚ် ဂကောံဗြဲကျာဂၠးတိ ကဵုသတိ

သေဒ္ဒနဳ၊ အဝ်ဂါတ် (၁၉)

ဗ္ၜတ်ဍာ် သမၠုၚ်ဍာ်ၜဳ ဒေသပသိဝှေခ်နေရတိဂှ်ဝွံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် နူကဵုဗ္ၜတ်ဂၠးတိတုဲ ဒၟါနူဂမ္တဴတုဲ သၞောတ်ဂေဟၜဳမှာသၟိတ်တံ လီုလာ်ကၠေံတုဲ တ္ကအ်တိသဝ်ဝ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ပရေၚ်ဘပဠတံဂှ် ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် (၁၈) တေံ အေဂျေန်ဇြဳဗြဲကျာ ကုလသမဂ္ဂ ဟီုဂးလဝ်ရ။

စပ်ကဵုအကာဲအရာ ရာသဳဥတု မၞုံဒေသပသိဝှေခ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒေသလ္ၚဵုတံဂှ် မွဲသၞာံမ္ဂး ဍာ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ် ဗၞတ် (၄) မဳလဳမဳတာတုဲ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် နူကဵုဗ္ၜတ်ဂၠးတိညိညဂှ် ဂကောံဗြဲကျာဂၠးတိ (WMO) သ္ဂးလဝ်ရ။

အခိၚ်လအ်ကၠုၚ်ဗက် ပ္ဍဲကဵုဒၞါဲလ္ပာ်တိသဝ်ဝ် ညံၚ်ရဴသဝ်လမန် ကေုာံ တ္ကအ်မၞုံဗ္ဒါဲဗ္ဒါဲတံဂှ်ကီု ဍာ်ကလိုပ်ကၠုၚ်မာန်တုဲ က္တဵုဗဒှ်ကဵုတိဗ္ၚ ကေုာံ တိမမံၚ်စံၚ်ဒၟံၚ်တံ လီုလာ်မာန်တုဲ နကဵုကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန် နူကဵုဒေသတံဏံဂှ်လေဝ် ဆုဲပြံၚ် လ္ပာ်သ္ကုတ်သၠုၚ်ၚ်တံဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲကဵုလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ် ဗွဲဒိုဟ်ဨသာန် အဝ်သတြေလျကဵု သၠုၚ်ကျာပါပူဝါနျူဂဳနဳဂှ် လပှ်ကမ္တဴဍာ်ၜဳ ဒှ်အာလဝ် လလအ်ပွိုၚ်တြဴဂိတုတုဲ ဒဒှ်ရအာဇီုကပိုက်လဝ် သတ်ဍာ်တံကဵု ကမၠောန်ဂယိုၚ်လမျီု ညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသတံဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။

လၟေၚ်ဒဒှ် ရာသဳဥတုအေဝ်လ်နဳညဵုပြံၚ်လှာဲဂှ်ဝွံ အပ္ဍဲသၞာံဏံ ဟိုတ်နူကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်ပၠန်ဂှ်ရ သမၠုၚ်ဍာ် မၞုံသ္ကုတ်လဒေါဝ် ၜဳမှာသၟိတ်ပသိဝှေခ် ကေုာံ သ္ကုတ်ဗၟံက်တံ ဂမ္တဴကၠုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒဒှ်ရသ္ကဵုဇီုကပိုက်တဴ အပ္ဍဲဒေသ ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်မာန်ဂှ် ညးအုပ်ကာနာနာ WMO ဟီုဂးလဝ်ရ။

“ဗ္ၜတ်ဂမ္တဴသၠုၚ်၊ ဗီုပြၚ်ရာသဳဥတု မသ္ကဵုဒှ်တဴပလာပ်ပထုဲ၊ လပှ်ဍာ်ၜဳဂမ္တဴတံကီု ကေုာံ တၟအ်ခရေၚ်အရံၚ်ပြံၚ်လှာဲတံဂှ် ဟိုတ်နူဆက်စပ်ဒၟံၚ် မွဲဏှမွဲဏှဂှ်ရ ညအ်ဂှ် က္တဵုဗဒှ်ကဵု ပရေၚ်ဇီုကပိုက် မဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တံ နွံကၠုၚ်ဏောၚ်” ဂှ် ညးသ္ဂးရ။

ဒေသဏံဂှ်ဝွံ သီုကဵုဍာ်ဇၞော်၊ လဗိုတ်ကျာ သၞာံတုဲတေံမ္ဂး က္တဵုဒှ်လဝ် ဘဲအန္တရာယ်သဘာဝ (၃၅) ဝါတုဲ ဒဒှ်ရလၟိဟ်မၞိဟ် (၇၀၀) ပြၚ် ချိုတ်အာလဝ်ဂှ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်တုဲ အန္တရာယ်တံဏံဂမၠိုၚ်ဝွံ အာဇီုကပိုက်ကၠေံ အပံၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် (၈) ပြကောဋိကိုဋ် တိုက်ရိုက်မာန်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။

ယဝ်ရၜတ်ကၞာတ်ကဵု သၞာံ ၂၀၂၁ မ္ဂး လၟိဟ်လၟေၚ်ဒဒှ်ရာသဳဥတုသဘာဝ အပ္ဍဲဒေသတံ ယအ်စှ်ေအာကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဍာ်ဇၞော်တံကဵု ရာသဳဥတုဖံက်ပၠန်တံဂှ်တုဲ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဆောံလေၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ် သ္ဂးတဴရ။

လၟိဟ်ပမာဏဆောံလေၚ် ဒၟါနူဘဲဍာ် သီုဍုၚ်အဝ်သတြေလျ ကေုာံ ဍုၚ်ဖဳလေတ်ဖေန်တံဂှ် ၚုဟ်မး (၈ ဒဿမ ၅) အမေရိကာန်ဒဝ်ဠာနွံတုဲ နူကဵုသၞာံတုဲတေံဂှ် နွံကၠုၚ်လဝ် ဗ္ဒါဲပိဆရောၚ် သ္ဂးလဝ်ရ။

Ref: Reuters