တၚ်ရန်တၟံ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးမန် ဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ၜိုတ်လဵုရရော

ရေဝ်၊ အဝ်ဂါတ်(၃၁)

သွက်သ္ဂောံဂွံ အခေါၚ်အရာတုပ်သၟဟ် ကံကုသိုလ်ဇကု ဇကုဂွံဖန်ဖက်ကေတ်မာန်၊ သွက်သ္ဂောံဂွံ တၚ်စၞောန်ပျးအပိုၚ်တံမာန်တုဲ ပရေၚ်ပၠန်ဂတး ရပ်လွဟ်ခေတ်တၟိကောန်ဂကူမန်တံ သ္ပပတံကၠုၚ် နူကဵုဂကောံသၟတ်မန် မွဲဂကောံတံဂှ် (၇၀)သၞာံပြၚ်ကၠုၚ်ဣရ။

အခန်ကၞာတ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် သ္ပဂါရဝဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ် ပ္တိုန်ဂုဏ်စရာဲ ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အာဇာနဲ သၠးကၠုၚ်လဝ် လမျီုဆီပဠက်တံတုဲ လုပ်ကၠုၚ်လဝ်ပေါဲဗ္တိုက် ပ္ဍဲပရေၚ်ပၠန်ဂတးမန် ခေတ်တၟိတံဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် စၟတ်တ္ၚဲ (၃၁)ဏံမ္ဂး ပေၚ်ကၠုၚ်(၇၆)သၞာံရ။

ရံၚ်အာကဵုအခိၚ်မအိုတ်ကၠုၚ်တံဂှ်မ္ဂး တၚ်ရန်တၟံ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ၜိုတ်လဵုဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ယျရောဟီုဂှ် ဒှ်တၚ်အဓိက ဒးသ္ၚဳဂၠိပ်ရောၚ်ဂှ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးမန်တံ သ္ဂးအိုတ်ရ။

ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုၚ်မန်(MSRF) နာဲနဂါဂှ် သွက်အလုံညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံသီုဖအိုတ်ဂှ် မ္ၚးနူက္လိဂွံမံၚ် အခေါၚ်အရာ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ညိညတုဲ အခေါၚ်အရာသၟေဟ်မံၚ်တံ မုလေဝ်ဟွံက္လိဂွံဏီပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။

“အခေါၚ်ကံကုသဵုဇကု ဇကုဂွံဖန်ဖက်ကေတ်မာန် လ္တူဏံဂှ် ၜိုတ်လဵုတၚ်ရန်တၟံဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ယျရောဟီုဂှ် အဲညာတ်ဂှ်တှ်ေ မ္ၚးနူက္လိဂွံအခေါၚ်အရာ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ညိညတုဲ ဣဏံဂှ်လေဝ် က္ၜံၚ်ဇကု ဇကုဗ္ကေက် မ္ၚးနူ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် ဂကူဇကုကၠောန်လဝ်တုဲ အခေါၚ်အရာသှ်ေဒၟံၚ်တံ မုလေဝ်ဟၟဲဏီရ။ သၟဝ်တဲအုပ်ဓုပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကဆံၚ်သ္ဇိုၚ်တံဟေၚ် ကဵုဟွံမာန်တံဂှ် သွက်သ္ဂောံဂွံ အခေါၚ်စၞောန်ပျးအပိုၚ် အခေါၚ်ကံကုသိုလ်ဇကု ဇကုဖန်ဖက်ကေတ်မာန်တံဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် အဲညာတ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

ပ္ဍဲဒေသထိၚ်ဒဝ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ်ကေုာံ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်၊ ပရေၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်ညးတံဂှ် ၜိုတ်သ္ပမာန် ဒက်ပ္တန်လဝ်မာန်ကီုလေဝ် သွက်အလုံကောန်ဂကူမန် သီုဖအိုတ်ဂှ် ဟွံလုပ်တၞီပုဟ်ဂှ် နာဲနဂါ ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။

ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ခေတ်တၟိ ကောန်ဂကူမန်တံဂှ် ၜိုန်ရ သ္ပပ္တံကၠုၚ်လဝ် ကြဴနူကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ က္လိဂွံအခေါၚ်ဗၠးၜး သၞာံ ၁၉၄၈ တုဲတေံကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဝက်တရဴဂှ် ဒပ်ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ကၠာတေံ ဖျေံထောံလွဟ် ဇရေၚ်အလဵုသဳ ဖဆပလတံရ။

ဗွဲကြဴ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၈၊ ဂိတုဂျူလာၚ်ဂှ် စဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်လဝ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၇၀ဂှ် ပါလုပ်သီုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ KNUတံကဵု ဗော်ဒဳမိုကရေဇြဳပါလဳမာန် သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တြေံ ဥူနုသ္ကိုပ်သ္ကတံ ပံၚ်တောဲတုဲ နဒဒှ်ဒပ်ပံၚ်ကောံ တ.ည.လဂှ် ကလေၚ်စကၠုၚ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ပၠန်ရ။

ဗွဲကြဴဏံ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၇၁ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် မဒှ်ဒပ်ရပ်လွဟ်သ္ပစၞးဂကူမန်မာန်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၅ ဂှ် တုပ်လဝ်စိုတ် ဒေါံပန်ပှော် ကုအလဵုသဳပၞာန်ရ။

ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်မွဲတၠဂှ်တှ်ေ ကြဴနူ ၁၉၉၅တုဲ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးမန်တံ ဟွံမွဲမံၚ် တၟာလအ်ရဂှ်ရ ကၠောန်ဗဒှ်တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ဒှ်သွက်သ္ဂောံဆဝ်မ္ၚုဟ် ညံၚ်စိုတ်ဓါတ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံကတိုၚ်ကၟဟ်ရဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“ပရေၚ်ပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ကြဴနူ ၁၉၉၅ တုဲဂှ်တှ်ေ ဟွံမွဲမံၚ်တၟာလအ်ရ။ လၟုဟ်ကၠောန်ဗဒှ်တ္ၚဲပၠန်ဂတးဏံဂှ်လေဝ် ဒှ်သွက်ဂွံဆဝ်မ္ၚုဟ် ညံၚ်စိုတ်ဓါတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သ္ဂောံကတိုၚ်ကၟဟ်ရ။ ဍာံဍာံဂှ် မုဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ရမျာၚ်ဂမြဴတံဂှ် မွဲသၞာံမွဲဗီု ပြံၚ်တုဲ ဟီုအိုတ်ရ။ နတဲဏံ မုလေဝ် ဟွံဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဟွံဒှ်ကၠုၚ်ပုဟ်ဟီုဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ပၠန်ဂတးဟွံမွဲ၊ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးဟၟဲမွဲသာ် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲပၠန်ဂတးဂှ် မုကြက်ရှ်သာလေဝ်ဟၟဲရ၊ မုလေဝ် ဟွံစှ်ေကဵုနတဲရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

အခန်ကၞာတ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မရနုက်ကဵု(၇၆)ဝါ မကၠုၚ်စိုပ်ပ္ဍဲသၞာံဏံဂှ်တှ်ေ စဳဇန်လဝ် သွက်သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲကုန်အာဇာနဲ မၞုံဖဠာတ်ဝၚ်စိၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်တုဲ ဂမြဴလဝ် နကဵုက္ဍုပ်လိက် မသ္ဂး “ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဇၞော် အခေါၚ်အရာဂကူမံက်” မဒှ်ရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မဒှ်ဂကောံပၠန်ဂတးဝှ်ကြံၚ် ကောန်ဂကူမန်တံဂှ်တှ်ေ ရပ်ကေမ်လဝ် မူမသ္ဂး ပြဿနာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပသောၚ်အာနနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ်လၟိုန်တုဲ ပရေၚ်သဳကၠဳဆဵုဂဗကုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ နွံကၠုၚ်လဝ် ဟွံအောန်နူကဵု(၆)ဝါရ။

ဗော်ညဳသၟဟ်မန် မဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သ္ပစၞးဂကူမန်ဂှ်လေဝ် ဗလးလဝ် ညးစၞးကောန်ဂကောံ(၂)တၠ နဒဒှ်ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳတုဲ သွက်ဂွံပသောၚ်အာ ပြဿနာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နူကဵုဂၠံၚ်တရဴ ကၠတ်ထဝ်ဂှ် သွက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ်ပ္ကာန် ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကၠောန်ဗဒှ်မာန်ဂှ် ပ္တိုန်လဝ်အခေါၚ်စၟတ်သမ္တီဗော်ရ။

ညးဍုၚ်ကွာန်မန် ဒစဵုဒစးမံၚ် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်မွဲတၠဂှ်တှ်ေ သဳကၠဳ ကုသၞဇကုဒစဵုဒစးမံၚ်တံဂှ် လ္ဂောံကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီုဒှ်၊ မုပရေၚ်သာ်လဵုကဵုဒှ် ဒှ်ဟွံထေက်လးလးတုဲ ကြက်ရှ်သာပရေၚ်ပၠန်ဂတး ဟၟဲရပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။

“ပၠန်ဂတးဟီုဂှ် ကုသၞ ဇကုမပၠန်ဂတးမံၚ်ဂှ် လ္ဂောံကဵုပရေၚ်ပၞာန်ဟီုဟီု၊ ပရေၚ်လဵုဟီုဟီု သဳကၠဳမံၚ် ဗီုဏံဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်လးလးရ။ ဣဏံဂှ် ကြက်ရှ်သာ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးရဂှ် ဟွံညာတ်ကေတ်ရ။ ရံၚ်ကေတ်အတိုၚ်ဏံတှ်ေ ပၠန်ဂတးမံၚ်ရဂှ် ဟွံညာတ်ကေတ်ရ၊ သဳကၠဳမံၚ်ရဂှ် ညာတ်ကေတ်ရ၊ အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဟွံကၠောန်ပေါဲသဳကၠဳမွဲသာ် လ္ပာ်သ္ပမာန် အခိၚ်ပၠန်ဂတးမံၚ် ကုမအလတံဂှ် ဇကုဂှ် ကၠောန်မံၚ်ပရေၚ်သဳကဳၠဂှ်တှ်ေ ကြက်ရှ်သာ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးဟၟဲရပုဟ်ဂှ် ဒုၚ်စသိုၚ်ဒးအာရ။ ဝၚ်ပိုဲတီလဝ်၊ လိက်ဗှ်လဝ် တီလဝ်တံ၊ မန်တံ ဗီုလဵုပၠန်တးကၠုၚ်လဝ် ပရူပရာတံဏံဂှ်ကဵု အကာဲအရာ ဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်ပြဟ်ဟ်ဏံဂှ်တှ်ေ ဒှ်မံၚ်တၞဟ်ခြာရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

ပ္ဍဲဒပ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ် ဟိုတ်နူပရေၚ်သီအဝဵုကလေၚ်မွဲဝါပၠန်တံဂှ် ဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ် သ္ပစၞးဂကူမန်တံလေဝ် နွံမံၚ်တုဲ ကံကုသဵုဇကု ညံၚ်ဇကုသ္ဂောံဖန်ဖက်ကေတ်မာန်ဂှ် လုပ်မံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် မွဲကရောံကဵု ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးမဟာမိတ်တံအိုတ်ရ။

ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုၚ်မန်(MSRF)နာဲနဂါဂှ်တှ်ေ သွက်တၚ်ရန်တၟံ ကောန်ဂကူမန်တံဂှ် ပံၚ်တောဲကုဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံတုဲ ဆက်လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။

“သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဍုၚ်မန်အနာဂတ် ဖေတ်ဒရာဒဳမိုကရေဇြဳ ကံကုသိုလ်ဇကု ဇကုဖန်ဖက်ကေတ်မာန် မဒှ်တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟံ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲသီုဖအိုတ်ဂှ် ပံၚ်တောဲကုဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ဒစဵုဒစးမံၚ်ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန် တၞဟ်ဟ်တံတုဲ ဆက်လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက်ရောၚ် မိက်ဂွံဟီုရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

ကုတၚ်စၟတ် ပြဿနာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် သွက်ဂွံပသောၚ်လ္တူခုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ၜိုန်ရပတှ်ေမံၚ် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ကီုလေဝ် သွက်သ္ဂောံသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန် သစ္စ၊သတိပါၚ် ဟွံဗိုန်ခိုၚ်တံဂှ် ဟိုတ်သ္ဂောံဒှ်မာန်ဟၟဲရဂှ် သ္ပလဝ်တၚ်စၟတ်ရ။

ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲဟံသာဂှ် ဂလာန်မသ္ဂး “အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကၠုၚ်နူပၠံၚ်သေနာတ်” ဂှ် ဒးသမ္တီလဝ်တုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ဒပ်ပၞာန်မန် ဟၟဲတေံဂှ် အာတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်အရာသွက်ဂကူမန်တံဂှ် မုလေဝ်ဟွံဂွံကၠုၚ်ရဂှ် ဟီုလဝ် ပ္ဍဲလိက်သဝဏ် ပလံၚ်လဝ် သွက်တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီ ဒက်ပ္တန်ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်(MNLA) ပေၚ်(၅၂)သၞာံဂှ်ရ။

ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်

ဗီု-NMSP