ကံက်စရၚ်မာဲ ပေၚ်ၚ်မာန်မှ ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီု

နေဗျဳဒဝ်၊ သေပ်တေမ်ဗာ (၅)

ကံက်စရၚ်မာဲ ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်မာန်မှဟေၚ် ကလိဂွံစရၚ်မာဲ မဍာံပြတံမာန်ဏောၚ်တုဲ ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ကၠောန်အာ နကဵုဗွဲမဍာံပြတပ်တးမာန်ဏောၚ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်သီအဝဵု သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် ဟီုရ။

ကေတ်ပပဵုလဝ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ၆ ဂိတုတုဲ ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် အလန်ဒုတိယဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၂၄ ကၠုၚ်စိုပ်ဏံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်မွဲတုဲ လၟေၚ်ကမၠောန်စရၚ်မာဲတံ တုဲမှဟေၚ် ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ ၁ တေံ ဟီုဂးလဝ်ရ။

သွက်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် နကဵုကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံလေဝ် ယဝ်ရစိုပ်အာ ဒေသမဆေၚ်စပ် တွဵုရးတံကဵု ရးဒေသဇၞော်တံဂှ်မ္ဂး သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ကဵုအာဇြဟတ်ဂရိုဟ် ညံၚ်ပရေၚ်ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်တံ ဂွံတုဲဒှ်အာ ဗွဲမပြဟ်မာန်ဂှ် နွံပၟိက်ရောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။

ညးလ္ၚတ်မၚ်ရံၚ်ပေါဲရုဲမာဲမွဲတၠဂှ်မ္ဂး နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္ဍဲကဵုဒေသဍေံတံ ထိၚ်ဒက်လဝ်ဂှ်ကီု သီုကဵုပ္ဍဲတိဍာ် EAO မဒှ်သဟဇာတကဵုဍေံတံဂှ် ကံက်စရၚ်မာဲတုဲ ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲအတေၚ်မာန်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“ဒၞါဲကၠောန်ဂွံတံဂှ် ဍေံတံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲတုဲ ညံၚ်ဂွံတုဲဒှ်အာမွဲလ္ပာ်ဓဝ် နဒဒှ်ပၞော်တိတ်ဍေံဂှ် ဍေံကၠောန်တွဵုဏောၚ်။ သွက်ဂွံကံက်စရၚ်မာဲဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒၞါဲတိဍာ်ဍေံတံထိၚ်ဒက်လဝ်လၟုဟ်တံ ပ္ဍဲကဵုဒၞါဲ ERO, EAO မဒှ်သဟဇာတကဵုဍေံတံဂှ် ကံက်စရၚ်မာဲတုဲ အခေါၚ်ကဵုမာဲ ကုပေါဲရုဲမာဲဂှ်နွံတုဲ အတိုၚ်သၞောဝ်ဍုၚ်ပိုယ် ဟွံကဵုမာဲလေဝ်ဂွံဂှ် ကံက်စရၚ်မာဲတုဲ ဟွံဒှ်ညံၚ်ဂွံဒှ် ကၠောန်ကၠုၚ်အတေၚ်ဏောၚ်။ ညအ်ဂှ် ဒှ်ပၞော်တိတ်ဍေံမွဲရ “ သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။

ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်ပေါဲရုဲမာဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပ္ဍဲကဵုမၞိဟ်အခါၚ်ကဵုမာဲနွံဂမၠိုၚ် ၜိုတ်မူစိတၟံကၠံ ကၠုၚ်ကဵုမာဲမှ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကၠောန်ဗဒှ်မူစိပွိုၚ်ဍုၚ်မှ ပေါဲရုဲမာဲဒှ်ဏောၚ်ဟီုဂှ် ဟွံစၞောန်ပျးလဝ်ဂှ်ရ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္ဍဲကဵုဒေသ ဍေံတံထိၚ်ဒက်လဝ်မာန်တံဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန်ဏောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံလေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုသၞာံဏံမံက်တေံဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲကဵုစရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ မကံက်ကပှ်လဝ် အကြာပရေၚ်ဗ္တိုက် ဂကောံဒပ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုတံ ဟိုတ်နူပံၚ်တောဲပါလုပ်ကဵုဟွံမွဲကီုလေဝ် နကဵုဗ္ၜတ်အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ကံက်ကပှ်ဂွံလဝ် ၈၇ တၟံကၠံရောၚ် လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟီုပ္တိတ်လဝ်ရ။

ဆ္ဂး ပရေၚ်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် မဒစဵုဒစး ကုပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵုဂှ်လေဝ် အခိၚ်ကာလသီအဝဵု လအ်ကၠုၚ်ဗက် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် ပရေၚ်တဝ်စၞေဟ်ရပ်လွဟ်တံကဵု လၟိဟ်ပေါဲဗ္တိုက်တံ ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တုဲ ပၟတ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် ဂဵုထၞာန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် သၠဲသၠဲလးလးရ။

အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံသုတေသန ISP-Myanmar ဂှ်မ္ဂး သီအဝဵုတုဲ ဒဵုကဵုဂိတုဂျူလာၚ် သၞာံဏံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်အပံၚ် ၁၀၀၀၀ ပြၚ် က္တဵုဒှ်လဝ်တုဲ ပမာဏဏံဝွံ ဒှ်ၜါဆပေါဲဗ္တိုက် မက္တဵုဒှ်လဝ် အပ္ဍဲပွိုၚ် ၁၀ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံရ။

က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ် တၚ်ရန်တၟံညးတံဝွံ ညံၚ်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳ ဗၠးၜးဗဗွဲဓဝ်မာန်ဟေၚ်ဂှ်ရ အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲ ညံၚ်ပရေၚ်ညိၚ်ဝတ်ၜိုဟ်သြိုဟ်ဂွံနွံ ရေၚ်တၠုၚ်အာဏောၚ်ဂှ် ဟီုမံၚ်ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါရ။

ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာလှကျဝ်ဇြဝ်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ညံၚ်ဂွံလုပ်သၞောဝ်ဂှ် ဗလးဒၟံၚ်ရမျာၚ် ကိုန်စဳဇန် ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဂှ်တုဲ ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာပရေၚ်ပၞာန် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံဂှ်မ္ဂး ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“လညာတ်အဲ (ပေါဲရုဲမာဲ) ဒှ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ဆ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဍေံတံလေဝ် ကိုန်စဳဇန်တံ ဒးနွံထေက်ဏောၚ်။ အေဂှ်တှ်ေ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဂွံဒှ်ဗဗွဲဓဝ်ဂှ် ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲမှဂွံဏောၚ်။ ကလေၚ်ရုဲစှ်လဝ်ဂးတုဲ ဟွံဒှ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲကီုလေဝ် ရမျာၚ်ဂှ်တိတ်ဒၟံၚ်ရ။ သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်တှ်ေ နွံပၟိက် ကုစမြိုၚ်တံ (လၟေၚ်ကမၠောန်) ဏောၚ်။ အေ ဂှ်တှ်ေ ကေတ်စရၚ်မာဲတံမုတံတုဲတှ်ေ ဖျေံဒၟံၚ်ကိုန်စဳမာန်တံရ။ ဆ္ဂး ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်။ ဥပမာ ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မာဲဂှ် အလုံဍုၚ်ဗၟာမွဲ အလဵုကံက်ဂွံရော။ လ္ပာ်ဗြဝတဳတံ မုတံ လ္ပာ်သ္ကုတ်သၟဝ်တေံလေဝ် ဟွံလောဲပုဟ်။ သက်ကိုၚ်လေဝ် ဟွံလောဲပုဟ်။ လ္ပာ်ရးသေံလေဝ် ဟွံလောဲပုဟ်။ စရၚ်မာဲဂှ် ဗီုလဵုဂွံကံက်ဂွံရော။ ဆ္ဂး လ္ပာ်ဍေံတံ ဒးဟီုဒၟံၚ်ကိုန်စဳဇန်တံ ညံၚ်ဂွိုအ်ပိုတ်ဏောၚ်ဂှ် အဲညာတ်သာ်ဏံရ “ သာ်ဝွံ ညးထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။

ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ ဟိုတ်နူအကာဲအရာဓမ္မတာဟွံသေၚ်ဂှ်ရ အခိၚ်သီအဝဵုပေၚ်ၜါသၞာံဂှ် ဒၟါနူကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဟွံမာန်ဂှ်ရ ပပဵုပ္တိုန်လဝ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ၆ ဂိတုကီုလေဝ် ဒၟါနူဟွံညိၚ်ဝတ်ဂှ်ရ တုဲကၠုၚ်နူကဵုကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါတံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ထပ်ပပဵုကေတ်လဝ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ၆ ဂိတုပၠန်ရ။

အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် နူကဵုၝောံဍုၚ် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်တံ၊ ဒေသလ္တူဍုုၚ်ညိညဓဝ်တံရဟေၚ် ပေါဲဗ္တိုက်ဆေၚ်မုက်ၜါလ္ပာ်တံ ဟွံမွဲကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုရးသက်ကိုၚ်၊ မဂွဵု၊ မာန္တလေဝ်၊ ဗဂေါ၊ တၞၚ်သဳ၊ ကချေၚ်၊ ချေၚ်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ သေံ၊ ကရေၚ် ကေုာံ တွဵုရးမန်တံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်တံ ဆက်က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရ။

ညးခါတ်အကာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပၞာန်တံဂှ် မွဲတ္ၚဲတုဲမွဲတ္ၚဲ ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်တံ သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ အပ္ဍဲပွိုၚ် ၁ သၞာံ၊ ၂ သၞာံဏံ ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲမာန်ဟွံသေၚ်တုဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဆက်ကေတ်အာအဝဵုဏောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီု−Reuters