“တၚ်ဂွံဇြဟတ် ဖိုက်တာဂျေတ် Su-30SME ဂှ် နူနေပျဳဒဝ် ဒၞာဲဒးစိုတ် ဂြာတ်ထောံဖျေံဗုမ် ဂွံဒၟံၚ်။ ဗ္ၜတ်ဗုမ်ဂှ် လၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ် စုတ်သုၚ်စောဲဂွံဒၟံၚ်ရ” CDM အကြာပ်ဒပ်ဇၞော် ဒပ်ပၞာန်ကျာ ဇြေယျ။

က္ၜၚ်ကျာပၞာန် Su-30SME ဖိုက်တာၜါဖ္ဍိုက် ဗ္ကန်လဝ် နူကၟိန်ဍုၚ်ရုယှာဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ အလန်ကိုပ်ကၠာတုဲ ဒဒှ်ရဌာနဝန်ဇၞော်ကွတ်စက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ်ဒံက်တာချာလဳတာန် သ္ပဒ္တန်ဟီုလဝ်ဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲဌာန်ပရိုၚ် RIA အလဵုအသဳရုယှာပိုၚ်ရ။ သွက်ဂွံပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵု က္ၜၚ်ကျာဂျေတ်ဖိုက်တာ Su-30SME တြဴဖ္ဍိုက်ဂှ် အကြာရုယှာကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ချုက်လဝ်လိက်ကသုက် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ သၞာံ ၂၀၂၂ တုဲကၠုၚ်တေံတုဲ အခိၚ်လၟုဟ်ဏံ နဒဒှ်အလန်ကၠာအိုတ် စိုပ်ကၠုၚ်လဝ်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုတၚ်ဂွံဇြဟတ် က္ၜၚ်ကျာပၞာန် ဂျေတ်ဖိုက်တာ Su-30SME ဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲရာသဳယးတၟးကၠုၚ်စိုပ်ဂတဏံ ဗီုပြၚ်လဵု လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ကၠုၚ်ပရေၚ်ဗတိုက်ပန် ကဵုက္ၜၚ်ကျာမာန်ရောကီု။ သွက်ဂွံဝေၚ်ပါဲ သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဗက် စပ်ကဵုပရေၚ်ပဗတိုက်ပန်ကဵုက္ၜၚ်ကျာတုဲ ဆက်စၠောံသၟာန်လဝ် CDM အကြာပ်ဒပ်ဇၞော် ဒပ်ပၞာန်ကျာ ဇြေယျရ။

၁။ ကၠာအိုတ်ဏံ အကာဲအရာဒပ်ပၞာန်ကျာကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္ဍဲပေါဲဗတိုက်ဂှ် ၜိုတ်ဂလိုၚ်လဵု ဒးပတှ်ေကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရော။ လ္တူဏံသ္ၚဳဂၠိပ်ထ္ၜးကဵုညိ။

ဒပ်ပၞာန်ဂှ် နူပြဟ်ဟ်တေံရ ပရေၚ်ဗျူဟာပၞာန် မုလေဝ်ပရေၚ်စဳကၠးဟၟဲပုဟ်။ အဓိကဂှ် ဍေံတအ် က္ဍိုက်ဗတိုက်ကဵု လွဟ်လက်နက်စုၚ်စုၚ်၊ အခိၚ်ဗတိုက်ကဵု EAO ရပ်လွဟ်သာမည မုလွဟ်လက်နက်ဟၟဲတအ်ဂှ်တှ်ေ က္ဍိုက်ဗတိုက်ကဵု ဇြဟတ်ဇၞော်ဇၞော်တုဲ သုၚ်စောဲလွဟ်လက်နက်ဂကူစုၚ် ဟိုတ်နူဇြဟတ်ဗတိုက်မာန်၊ ဇြဟတ်သုၚ်စောဲမကမ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မာန်တုဲ ကာလဂှ် မုဒှ်အာရောတှ်ေ ဒှ်အာကဆံၚ် ဒးပတှ်ေကေတ်ဇြဟတ်က္ၜၚ်ကျာ ဒှ်အာဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။

ပလံၚ်ဗစိုပ်ဇွောံမလေဝ် ကဵုက္ၜၚ်ကျာရ။ ပရေံအိုတ် ပ္ဍဲပေါဲပၞာန်ဂှ် ယဝ်ရက္ၜၚ်ကျာဟွံကၠုၚ်ပုဟ်တှ်ေ ဗီုပြၚ်ဖျေံထောံလွဟ်လောဲလောဲလေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဗဒိုပ်သၞတအ်လေဝ် သ္ပတံနူကဵုထံၚ်ကၚ်ဒှ်တံ ကဵုက္ၜၚ်ကျာရ။ ဒပ်ပၞာန်ကျာဏံဂှ် သုၚ်စောဲဒရုမ်တအ် က္ၜၚ်ကျာတအ်တုဲ ဒပ်ပၞာန်ကျာဂှ် သွက်ဍေံတအ် ဒှ်အာအကာဲအရာပၟိက်ဇၞော်မွဲရ။

၂။ ပရောက္ၜၚ်ကျာစိုပ်ကၠုၚ် နူရုယှာတၟိ ၜါဖ္ဍိုက်ဂှ် ဟီုထ္ၜးကဵုညိ။ တၚ်ဂွံဇြဟတ် တၚ်ဍိုန်လျ က္ၜၚ်ကျာတအ်ဂှ် ဗီုပြၚ်လဵုနွံရော။

က္ၜၚ်ကျာၜါဖ္ဍိုက်ဂှ် နူကဵု ၂၀၂၂ တေံ နဒဒှ်အလန်ပထမ စိုပ်တုဲယျ။ ဍေံတအ်လလောၚ်တြးလဝ် လဇုဲဒၟံၚ်ရ။ ဍာံဍာံတေံဂှ် ပ္ဍဲ ၂၀၂၂ ဂှ် ၜါဖ္ဍိုက်၊ ၂၀၂၃ ဂှ် ၜါဖ္ဍိုက် ဒးကၠုၚ်ဏောၚ် ပိုဲတီလဝ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံဏံ ကၠုၚ်ဟာ၊ သၞာံဂတဏံ ကၠုၚ်ဟာဂှ် ဟွံတီ၊ သွက်ဂွံစိုပ်ကၠုၚ် နွံဒၟံၚ်တြဴဖ္ဍိုက်ရ။ ဍေံတအ်ပ္ကတ်ပကေၚ်လဝ် ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်ရ။ တရဴဇမ္ၚောဲ နူနေပျဳဒဝ် ဂေတ်တ္ကအ်ဟိုၚ်ဂျဳရ။ နူကဵုတ္ကအ်ဟိုၚ်ဂျဳဂှ် ဂေတ်အာလ္ပာ်ရခေၚ်ရ။ ဂေတ်လ္ပာ်မဂွေ ဂဂဝ်တုဲ ကလေၚ်စှ်ေ ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်ပၠန်ဟီုတှ်ေ ဂေတ်လဝ် ခြာတၟာသ္ၚောဲတုဲ က္လေၚ်ဂေတ်လဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

နူနေပျဳဒဝ် ဂေတ်မျေတ်ဂျဳနာ၊ တွဵုရးသေံသၟဝ်ကျာ လ္ပာ်သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာ။ ဂေတ်နူကဵုလ္ပာ်ဗၟံက် ပ္ကတ်ပကေၚ်ဒၟံၚ် ဗီုပြၚ်ဏံဟီုတှ်ေ နူနေပျဳဒဝ် ဒၞာဲလဵုဒှ်ဒှ် အာဂြာတ်ထောံဖျေံဗုမ် အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဂွံဒၟံၚ်။ ဗတိုက်ဂွံရဟီုဂှ် တၚ်ဂွံဇြဟတ်ဍေံ နွံဗီုပြၚ်ဏံရ။ ဍေံဂှ် ဗီုကဵုဗုမ် ၂၅၀ ပေါၚ်ဂှ် စုတ်ပ္ဍဲဗုၚ်တုဲ ဂြာတ်ထောံဖျေံ ဂၠိုၚ်ကဵုကၠံဂွံရ။ တၚ်ဍိုန်လျဍေံဂှ်တှ်ေ စရိတ်အိုတ်ဂှ် သာတုဲဂၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲဍေံဂှ် ဒးသုၚ်စောဲ လွဟ်လက်နက်မကမ် သုၚ်စောဲပ္ဍဲဍေံဏောၚ်တှ်ေ ဒဝ်ဠာတအ် အိုတ်ဏောၚ်။ ရာန်ကေတ်နၚ်လဝ် နူရုယှာ ၜိုန်ပေၚ်မွဲသၞာံကီုလေဝ် ဒဵုကဵုလၟုဟ် ဟွံဂွံသုၚ်စောဲဏီပုဟ်။ ၜိုတ်ပေါဲထ္ၜးပျးရ ဍေံတအ်သုၚ်စောဲရ။ ပေါဲပၞာန်ဏံဂှ် စရိတ်ဗက သက်သာဒၟံၚ်။ တၚ်ဂွံဇြဟတ်က္ၜၚ်ကျာဂှ် နူနေပျဳဒဝ် ဒၞာဲဒးစိုတ်ဂှ် ဂြာတ်ထောံဖျေံဗုမ် ဂွံဒၟံၚ်ရ။ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဗုမ်ဂှ် လၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်စုတ်သုၚ်စောဲဂွံရ။ စရိတ်အိုတ်သွက်ဂွံသုၚ်စောဲ ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ ဍေံတအ် သုၚ်စောဲဟွံသေၚ်ပုဟ်။

ပ္ဍဲရာသဳယးတၟး ကၠုၚ်စိုပ်ဂတဏံတှ်ေ က္ၜၚ်ကျာဂှ် သုၚ်စောဲကၠုၚ်ဏောၚ်။ ပေါဲပၞာန်ဂှ် အခိၚ်လအ်ကၠုၚ်ယျ။ အပိုၚ်ခြာ ဍေံတအ်ကၠောန်ပ္တိတ်ဗုမ်ဂှ် နွံကၠုၚ်ရ။ သွက်ဗုမ်တအ်ဂှ် ဒးရာန်ကေတ်ကပေါတ်ဗၞိက်အပြောံ ဒးကဵုသြန်ဒဝ်ဠာရ။ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ သွက်ဍေံတအ် စရိတ်အိုတ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်။ အခိၚ်ဗြဲလၟုဟ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ရ။ တ္ၚဲကာတ်တှ်ေ လကြဴဍေံတအ် ကၠောန်ပ္တိတ်ဗုမ် ယဝ်ဟွံဂတာပ်တှ်ေ ဗုမ် ၂၅၀ ပံၚ်တအ်၊ ၅၀၀ ပံၚ်တအ်တှ်ေ ဍေံတအ်ဂွံကၠောန်ပ္တိတ်ဟွံဂတာပ်တှ်ေ ဍေံတအ်သုၚ်စောဲကၠုၚ် ဗုမ် ၁၂၀ ပံၚ် ၅၀ ကေဂျဳကၠောန်ပ္တိတ်လောဲတအ် မာန်ဏောၚ် ပ္ဍဲရာသဳယးတၟးဏံ။

ဗုမ်တအ်ဂှ် ကပစကၠောန်ပ္တိတ်လဝ်ဂှ်ရ ဇြဟတ်သ္ကာတ်လေဝ် ဟၟဲပုဟ်။ အခိၚ်လၟုဟ်ဏံတှ်ေ သုၚ်စောဲဒၟံၚ် ဗုမ်သာမညရ။ ညံၚ်မၞိဟ် ပ္ဍဲဗဒိုပ်ဍေံတအ် ဟွံဂွံဖျေံထောံလွဟ် လောဲလောဲတှ်ေ ပန်ရီုကဵုက္ၜၚ်ကျာဟီုဂှ် အတိုၚ်ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ပၞာန်စိုတ်ဓာတ် က္ၜၚ်ကျာကၠုၚ်လ္ပာ်ဏံတုဲ ဂြာတ်ထောံဖျေံဗုမ်ဟီုဂှ် ၜိုတ်ဗီုပြၚ် ကဵုဇြဟတ်ဓရိုဟ်ဓဝ်ရ ကဵုဒၟံၚ်။ စိုပ်တရဴဟာဟီုတှ်ေ ဟွံစိုပ်တရဴ ကွေံကွေံပုဟ်။ ယဝ်ရဍေံတအ်ဂြာတ်ထောံဖျေံဗုမ် စိုပ်ဒၟံၚ်တရဴတှ်ေ မၞိဟ်ပိုဲတအ် ဒဵုကဵုဂလိုၚ်ဏံ ဗီုလဵုဂွံဒတူလာၚ်မာန်ရော။

၄။ က္ၜၚ်ကျာတအ်ဏံဂှ် ဂွံဒုၚ်ဒဝ်ပၠန်တဲဟွံဂွံတုဲ သွက်ဂွံစဵုဒၞာရ သ္ပမာန်ဏောၚ်တှ်ေ နကဵုညးပါဲပၞာန်၊ ဒပ်စဵုဒၞာတအ် ဗီုပြၚ်လဵု ထေက်ကဵုဒးပလေဝ်ပလေတ်လဝ် ထေက်ရော။ ကဵုကသပ်ညိ။

​ကောန်အရာပ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် မၞိဟ်ပ္ဍဲဨရိယာပေါဲပၞာန်တအ် ဇၟာပ်ပ်သ္ၚိ ဒးၜံက်ခါဲလဝ် ဥမၚ်သၞောတ်စှ်ေစှ်ေဏောၚ်။ ပုၚ်သကှ်တအ်၊ မုတအ် အရာတအ်ဏံဂှ် ဒေါံဟွံဂွံ ဒးကၠောန်လဝ်ဏောၚ်။ သွက်ဂွံစဵုဒၞာက္ၜၚ်ကျာတအ်ဂှ် ဂွံဗတိုက်မာန် ဟၟဲဂှ်ရ ညးပါဲဘဲပၞာန် ကောန်အရာပ်သာမညတအ်တှ်ေ ထေက်ကဵုဒးၜံက်ခါဲလဝ်ဥမၚ်ထေက်ရ။ ဗဒိုပ် PDF တအ်လေဝ် ဒးသိုၚ်လဝ်ဗာန်ကာခိုၚ်ၚ်ထေက်ရ။ ဒပ်ဒရုမ်တအ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကျာ PDF တအ်အခိၚ်လၟုဟ်လေဝ်။ ဒပ်ပၞာန်ကျာဂှ် ကဵုတန်ဗ္တောန်သၞောတ်စှ်ေစှ်ေတုဲ ဒ္ဂေတ်ပြဝဒပ်ပၞာန်သၞ၊ နဲကဲဗတိုက်က္ၜၚ်ကျာတအ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးဗ္တောန်ထ္ၜးကဵု သၞောဝ်စှ်ေစှ်ေထေက်ရ။ ထေက်ကဵုဒးကၠောန်လဝ် ဒပ်စဵုဒၞာတအ်ထေက်ရ။ သွက်ဂွံဗတိုက်ကုတ်ဗပိုတ် ဂၠံၚ်ပ္ဍိုက်နၚ်ကၠေၚ်ဂှ် ဒေါံဟွံဂွံ ဒှ်ကမၠောန်ထေက်ကဵုဒးကၠောန်ရ။

၅။ လ္တူကၟိန်ဍုၚ်နာနာတအ် ကေတ်အရေဝ်ကဵုပရေၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗတိုက်ဒၟံၚ်ဗီုဏံ စဵုစိုပ်တရဴဟၟံမာန်ဏီရဂှ် လညာတ်ဗီုလဵု မိက်ဂွံဟီုရော။

ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ် ဒတူလာၚ်ဒၟံၚ် လ္ပာ်ညးဍုၚ်ကွာန်ရဂးတုဲ ၜိုတ်ထ္ၜးဒၟံၚ် ဓဝ်ရ။ ကိစ္စကၠေၚ်က္ၜၚ်ကျာဟီုဂှ်လေဝ် သွက်ဒပ်ပၞာန်ကျာဟီုတုဲ ရာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဟီုဂှ်လေဝ် ဒၟာနူရံၚ်ကဵု ဒတုဲဖိုလ်ကောန်ဂကူတုဲ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ် ကၟိန်ဍုၚ်အာကဵု သၞောဝ်အရီုဗၚ်ဗ္စာရဏာပရေၚ်မၞိဟ်ဂှ်ရ ဍေံတအ်ထံက်ဒၟံၚ်ဂလာန် လ္ပာ်ဏံရ၊ ရီုဗၚ်ဒၟံၚ်ဟီုတှ်ေ ၜိုတ်ထ္ၜးဗီုဓဝ်ရ။ ဇေတ်တ်တေံ သွက်ဒတုဲဖိုလ်ဍေံတအ်ရ ကၠောန်ဒၟံၚ်ဏောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။ ပ္ဍဲပိုဲဂှ် ဟိုတ်နူဒတုဲဖိုလ် သွက်ဍေံတအ် ဟၟဲစကွေံကွေံတုဲ ဆၜိုတ်လ္တူတၞးလိက်ရ ဍေံတအ်ရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ်ရ။ ပိုဲဂှ်တှ်ေ မုလေဝ်သွက်ဂွံဒးဟီု တၟေၚ်ၚ်တၟဟ်ဟ် ဟၟဲပုဟ်။ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် သွက်ဒတုဲဖိုလ်ညးတအ်ဟေၚ်ရ ပ္တိုန်စွံလဝ်ဂတဂှ်ရ မုလေဝ်သွက်ဂွံဒးဟီု တၟေၚ်ၚ်တၟဟ်ဟ်ဟၟဲပုဟ်။ ကၟိန်ဍုၚ်နာနာဂှ်တှ်ေ ဒဒှ်ရစိုတ်ဟွံမိပ် ဒဒှ်ရဒှ်ဓဝိၚ် ၜိုတ်ဂှ်ဓဝ်ရ ဗွဲမဂၠိုၚ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ဏောၚ် အဲညာတ်လဝ်ဗီုဂှ်ရ။ ဗန်တဲတုဲ ရံၚ်ကျောဝ်ဒၟံၚ် ပွဟွံဗဗွဲဓဝ်တှ်ေ ပ္ဍဲဍေံတအ်လေဝ် ပွဟွံဗဗွဲဓဝ်ဒှ်ကၠုၚ်ကီုဏောၚ်။