မံၚ်တဝ်၊ သေပ်တေမ်ဗာ(၁၉)
ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳလ္ပာ်အရာပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် သ္ပပ္တံနူဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ သတ္တာဟဒုတိယဂှ်တုဲ စဵုကဵုတ္ၚဲဏံဂှ် လၟေၚ်ဒဒှ်တ္ၚဲဟီုဂွံ အာကၠုၚ်မံၚ်လၟေၚ်တရဴပရေၚ်စန်ဒက် အကြာညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသ မၞုံပ္ဍဲတွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ အဆက်က်ရ။
အတိုၚ်တၚ်ထ္မံက်ထ္ၜး လိက်ပရိုၚ်တြးဝါဒဒပ်ပၞာန် သ္ပပ္တံနူဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ၚဲ(၈) စဵုကဵုစၟတ်တ္ၚဲ(၁၈)ဂှ်မ္ဂး ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဆဵုဂဗမံၚ်ကုသၞာဲဒဴဌာနဆေၚ်စပ်မၞုံပ္ဍဲတွဵုရး(၇)တွဵုရးတံ၊ မိမညးဍုၚ်ကွာန်တံ၊ တၠကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ၊ ဂကောံပရေၚ်မၞိဟ်တံ ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသတံ အဆက်က်ရ။
ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳ ဒဝ်ဒွါဘူ၊ ပိုဝ်ယျေဝ်အံၚ်တုၚ်၊ မာန်ညုၚ်မံၚ်၊ ဒံက်တာမှုထာန်၊ ခေါန်ဇြာန်လွေန်၊ ဒံက်တာဘယှိုဲ၊ ဥူယှိုဲကျုၚ် ကေုာံ ဥူယာန်ကျဝ်တံဂှ် ဗက်ကဵုတွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဆေၚ်စပ်ကဵုဇကုတံဂှ်တုဲ ထ္ၜးဟိုတ်ကဵုကိစ္စပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသတံတုဲ ၜေတ်လုပ်ကၠုၚ်မံၚ် ပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်တံရ။
ညးတာလျိုၚ် ဂကောံရီုဗၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် နူတွဵုရးရခေၚ်မွဲတၠဂှ်တှ်ေ ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ကိုန်စဳမာန်ဍေံတံ အာစိုပ်ဆဵုဂဗကုသၞာဲဒဴဌာနဆေၚ်စပ်တံနွံမံၚ်ကီုလေဝ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗ ကုညးဒးဒုၚ်စသိုၚ်မံၚ် ပ္ဍဲဗလးတိဏံ ကဵု ညးနွံပၟိက်မံၚ်တံ ဟွံမွဲမံၚ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
“ၜိုတ်အဲတီဂှ်တှ်ေ ဍေံတံ(ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳနူရခေၚ်) အာမ္ဂးတှ်ေ အာဆဵုကုသၞာဲဒဴအလဵုသဳဍေံတံရ ဒှ်မာန်ရ။ ဆဵုကဵုညးဒေသတံဂှ် အောန်မံၚ်ကြပ်ဟွံမွဲရ။ ဗွဲတၟေၚ် ပ္ဍဲလ္ပာ်မာၚ်တဝ်ဂှ် ကိုန်စဳမာန်ဍေံတံ နွံမံၚ်။ အာစဳဇန် သွက်ဂွံဒုၚ်တဲ ကုညးဂြိပ်တိတ် နူလ္ပာ်ဘေန်ဂလာဒေတ်ရှ်တေံဟာ။ အေဗီုပြၚ်ဏံ နွံတှ်ေနွံမာန်ရ။ ဆဵုဂဗကုညးဍုၚ်ကွာန်တံဟီုဂှ် ဆၜိုတ်ဒှ်ဗီုပြၚ်ရနွံ။ ဆဵုဂဗကုညးဒးဒုၚ်စသိုၚ်မံၚ် ပ္ဍဲဗလးတိတံဏံ ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ဍေံတံဂှ် ကၠောန်ရ။ ဆ္ဂး ဒှ်မံၚ်အဓိပ္ပါယ် ဟွံစိုပ်ဇရေၚ် ညးနွံပၟိက်မံၚ်ဍာံဍာံတံရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီလဝ်အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် နကဵုဇြဟတ်လွဟ်ဂှ် ဇၟာပ်ပ်ဗပဵုပ္တိုန် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ်တံဂှ် ပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်ဒက်ပ္တန် ဂကောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ကေုာံ သၠာဲမၞိဟ်စၞးတံဂှ် ကၠောန်သ္ပမံၚ်အဆက်က်ရ။
တုဲကၠုၚ်ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ်မံက်ဂှ် ပလေဝ်ပလေတ်ဒက်ပ္တန်လဝ် ဂကောံကံၚ်ဇြဳပၞာန် နကဵုပူဂ္ဂိုလ် လ္ပာ်ပၞာန်၊ လ္ပာ်အရာပ် ၁၈ တၠတံတုဲ ဖအောန်ဖျေံ ပလှ်ပ္တိတ်ထောံလဝ် ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳလ္ပာ်အရာပ်လ္ၚဵုတံဂှ်တုဲ ထ္ပက်စၞးခါန်ကၞက်လဝ်ရ။
လ္တူလၟေၚ်တရဴကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဥူဖေတာန်ဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ကာလပသောၚ်မံၚ် နကဵုနဲကဲပရေၚ်ပၞာန်ဂှ် ဒှ်အဓိပ္ပာယ် ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳတံ စန်ဒက်မံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ နကဵုက္ဍိုပ်ပရေၚ်ညိၚ်ဝတ်၊ ဖောအ်ဗြေဝ်ဒေသတံရဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ဍေံတံဂါံလဂါံဇိုၚ်ဏံဂှ်တှ်ေ အဓိကဂှ် သွက်ဂွံစန်ဒက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ အခိၚ်ကာလပသောၚ်မံၚ်ပြဿနာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုနနဲပရေၚ်ပၞာန်တံဂှ် နကဵုက္ဍိုပ် ပရေၚ်ဒေသညိၚ်ဝတ်ၜိုဟ်လလီု၊ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် ဍောတ်တ်တံဏံဂှ် ဟွံစိုပ်စတရဴကွေံကွေံရ။ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ကၟဳတံသၠာ်မံၚ်ဖအိုတ်ဂှ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ဂစာန်မံၚ်သွက်ဂွံဗၠအ် ကၞဳသ္ၚိတံရ။ အဓိကဂှ်တှ်ေ ဒှ်ကိစ္စဒးပသောၚ်ကဵု နနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် စဵုကဵုကာလသီအဝဵု လအ်ကၠုၚ်ၜါသၞာံပြၚ်ဂှ် ပွပၠန်ဂတးဒစဵုဒစးမံၚ်ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန် နကဵုနဲကဲစုၚ်တံ ဟွံဒေါံဒေၚ်အာမွဲသာ် အသိၚ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ် ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရ။
ပ္ဍဲအကာဲအရာဏံဂှ် ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳလ္ပာ်အရာပ်တံဂှ် နကဵုက္ဍိုပ် ပေါဲဆဵုဂဗအကြာညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် နကဵုလၟေၚ်ကမၠောန် မပ္တံ ပွစှ်ေဗလးတိ၊ ဂေတ်ကျောဝ်၊ စၟဳတ်၊ ကဵုဇြဟတ် ဇရေၚ်ဌာနမၞုံပ္ဍဲဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်နာနာတံဂှ် ကၠောန်သ္ပကၠုၚ်မံၚ်ရ။
ညးဒေသတွဵုရးချေၚ်မွဲတၠဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲအကြာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ယှုက်ထုဲမံၚ်တံဂှ် ထ္ၜးဟိုတ်ကဵုဌာနနာနာတံတုဲ ၜိုန်ရကၠောန်သ္ပနကဵုတၚ်ရန်တၟအ် သာတုဲသ္ဂောံခိုဟ်တိုန်တံကီုလေဝ် ဂွံကၠုၚ်ဓဝ်ဍာံဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
“ပ္ဍဲအခိၚ်ကြပ်အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် ဟွံညိၚ်ဝတ်က္တဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် ထ္ၜးဟိုတ်ကဵု ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ပရေၚ်ပညာတံတုဲ စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက်ဟွံသေၚ်မွဲသာ် ဇေတ်တ်ဂှ် ကၟိန်ဍုၚ်မွဲမွဲဟီုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံနွံမှဒှ်လေဝ်။ ဆန္ဒဟွံမွဲမွဲသာ် ကၠောန်ကေတ်ဗွဲအဓမ္မဟွံဂွံပုဟ်။ ဟိုတ်နူကၠောန်ဗီုဂှ်ရ ပရေၚ်ယှုက်ထုဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဟီုတှ်ေ ထ္ၜးဟိုတ်ကဵုဌာနနာနာတံတုဲ ကၠောန်သ္ပနကဵုတၚ်ရန်တၟအ် သာတုဲသ္ဂောံခိုဟ်တံကဵုဒှ်၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဏံဂှ် ကၠောန်ဟွံထေက်ပုဟ်ဂှ် ထေၚ်ရ။ တုဲတှ်ေ မုဓဝ်ဍာံမှလေဝ် ဂွံဟွံသေၚ်ပုဟ်လေဝ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳတံဂှ်တှ်ေ ကၠောန်သ္ပမံၚ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံပ္ဍဲဍုၚ်၊ ပရေၚ်သၞောဝ်ဥပဒေအုပ်လဒမ်၊ ပရေၚ်သ္ဂောံညိၚ်ဝတ်တံကဵု လၟေၚ်ကမၠောန် ပရေၚ်သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန်တံဂှ်တုဲ စၟအ်အ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်ဂွံပူဗိုၚ်ပံၚ်တောဲမွဲစွံတံဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်ဟီုဂးမံၚ် ညးဒေသတံရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ဗဒိုသဝ်တဝ်နဳဂှ်လေဝ် လၟေၚ်တရဴစန်ဒက် ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ၜိုန်ရဂ္စာန်မံၚ် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံဓဝ်ပတှ်ေညးဍုၚ်ကွာန်တံကီုလေဝ် မုမှဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ရပုဟ်ဂှ် ပါ်ပါဲလဝ်ရ။
“နဒဒှ်အလန်လက်ကရဴအိုတ်ဂှ် ဂွံဟာဟွံတီသ္ဂးတုဲ ဗီုပြၚ်ဂစာန်မံၚ်တံလေဝ် မံက်မံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲအကာဲအရာ ဍေံတံစိုပ်မံၚ်ပ္ဍဲအကာဲအရာ ကၠေၚ်ဇတ်ပရက်အိုတ်တံဂှ် ဒှ်အဓိပ္ပာယ် ၜိုတ်ရပ်ဒးဂဗဒးမုဒှ်ဒှ် ဗက်ကၠောန်မံၚ်ရ။ ပ္ဍဲအကာဲအရာ ညိမှဗီုပြၚ်ဟွံမွဲလးလးတံဂှ် ဂွံညိခိုဟ်ညိ ဂွံဆံက်မွဲတၞုၚ်ဟာဟွံတီသ္ဂးတုဲ ဒှ်မံၚ်အကာဲအရာ ဗက်ကၠောန်မံၚ်ပြးရ။ မုလေဝ်ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲပရေၚ်ပၠန်ဂတးဂှ်လေဝ် မုမှပရေၚ်ဇီုကပိုက်နွံကၠုၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် ရုၚ်သ္ကိုပ်ပံၚ်ဗ္စပ်ပ္ညဳပ္ညပ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ် ကုလသမဂ္ဂ (UNOCHA)ဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်တံကဵု ပရေၚ်ဟွံဂီုကၠီု စနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတေံတုဲ ပြဟ်ဟ်ဏံ လၟိဟ်မၞိဟ် ၁ ဒဿမ ၆ ပြကောဋိကိုတ်တံ ထောံလသာဌာန်ဒၟံၚ် ဒးဂြိပ်ဒဴလဝ်တုဲ သ္ၚိဌာန်ကၠအ်သွဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်ပိုၚ်တံ အပံၚ်ဗ္ဒါဲ ၇၅၀၀၀ ပၟတ်တူလီုလာ်လဝ်ရဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ၚဲ ၈ ဂှ်ရ။
ကြဴနူပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ စဵုကဵုဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ၊ စၟတ်တ္ၚဲ(၁၅)သၞာံဏံဂှ် ဟိုတ်နူကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကေုာံကောန်ရဲဍေံတံတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံကဵု ညးကတိုၚ်ကၟဟ်ပရေၚ်ဒဳမိုကရေဇြဳ ဒးချိုတ်အာတံ အပံၚ် ၄၀၀၀ပြၚ်အာယျဂှ် ဂွံတီကေတ် နူဂကောံရီုဗၚ်မၚ်မွဲကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (AAPP) တံရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တှ်ေ အဓိကတၚ်ရန်တၟအ်ဍေံတံဂှ် ညံၚ်သၞောတ်ဒဳမိုကရေဇြဳဗော်ဇဳ သ္ဂောံခိုၚ်ဗိုန် ကေုာံ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖက်ဒရာရဂှ် ကညာၚ်ကမြဴမံၚ်လၟိုန်တုဲ ကောန်ဂကောံကံၚ်ဇြဳတံဂှ်လေဝ် စန်ဒက်ကၠုၚ်မံၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ မဒှ်ရ။
ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်
ဗီု-MOI
sanlontai