ဍုၚ်ဗၟာဂှ် အခေါၚ်ဗၠးၜးအေန်တာနိတ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏံ ဒှ်ကၠုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဒုတိယပရေံအိုတ်

နေဗျဳဒဝ်၊ အံက်တဝ်ဗာ(၆)

ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပ္ဍဲကာလကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ်ၜါသၞာံဘာ်ပြၚ်ဏံ လ္ဂောံကဵုကိုန်စၞောန် အခေါၚ်ဗၠးၜးအေန်တာနိတ် ပ္ဍဲဍုၚ်မၞုံပ္ဍဲဂၠးတိဏံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဒုတိယပရေံအိုတ်ရဂှ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် Freedom House မဒှ်ဂကောံဖျေံသ္ဇိုၚ်အမေရိကာန်မွဲဂှ်ရ။

အခေါၚ်ဗၠးၜးအေန်တာနိတ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကိုပ်ကၠာဒပ်ပၞာန်ဟွံဂွံသီအဝဵုဂှ် နကဵုကိုန်စၞောန် အခေါၚ်သၠးပွးအေန်တာနိတ်ဂှ် နွံကၠုၚ်လဝ် ကဆံၚ်(၃၁)တုဲ ကြဴနူသီအဝဵုတုဲဂှ် ဒးဆေၚ်မံၚ်မုက်ကဵု အခေါၚ်ဗၠးၜးအေန်တာနိတ် ပရေံအိုတ်တံရ။

အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး Freedom House ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲဍုၚ်မၞုံပ္ဍဲဂၠးတိတံဂှ် ဍုၚ်ဓရေပ်ဓရတ်အေန်တာနိတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် ဍုၚ်ကြုက်မဒှ်တုဲ ဍုၚ်ဗၟာဂှ်တှ်ေ ကြဴနူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အခေါၚ်ဗၠးၜးအေန်တာနိတ်တံ စှ်ေကၠုၚ်မံၚ်အဆက်က်မဒှ်ရဂှ် သ္ဂးရ။

အခေါၚ်ဗၠးၜးအေန်တာနိတ်ဂွံစှ်ေကၠုၚ်ဂှ် ကြဴနူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ သွက်ဂွံပ္ဍဵုပ္ဍိုက် ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် CDM တံ၊ ပရေၚ်ဒစဵုဒစးအဝဵုတံဂှ် ဟိုတ်နူဒပ်ပၞာန်တံ ကၟာတ်လဒဵုအေန်တာနိတ်တံ၊ ကၠောန်သ္ပသွက်ဂွံထိၚ်ဒက် ကုမ္ပဏဳပရေၚ်ဆက်စၠောံတံ တိုက်ရိုက်ကဵုဒှ် တိုက်ရိုက်ဟွံသေၚ်ကဵုဒှ်တံ မဒှ်ရဂှ် ပါလုပ်ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူပွကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ သွက်ဂွံပ္တိုန်စရၚ် တၚ်နၚ်ပူဂိုလ် ညးသုၚ်စောဲအေန်တာနိတ်တံ ကေုာံ ပွကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုကုမ္ပဏဳပရေၚ်ဆက်စၠောံတံ သွက်ဂွံထံၚ်ပရိုၚ်အကြာတံ မဒှ်ရဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။

ညးဒေသရးသက်ကိုၚ်မွဲတၠဂှ်တှ်ေ ဒးဒုၚ်ထပိုတ်လဝ်အေန်တာနိတ်တံဂှ် လအ်အာကဵုသၞာံယျတုဲ ဟိုတ်နူထပိုတ်လဝ်အေန်တာနိတ်ဂှ်ရ ကရောၚ်ပၞာန်လုပ်ကၠုၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံပါဲဓလေတ်ဘဲပၞာန်ဂှ် အခက်အခုဲဟွံဂွံပရိုၚ်တံ နွံကၠုၚ်ရဂှ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။

“ဟွံဂွံဂှ် လအ်အာကဵုသၞာံယျ။ ဒှ်မွဲသာ်ၜါရဴဂှ်မှ ပိုဲတံကဵုပရိုၚ်လွာဲဂှ် ဟွံဂွံပုဟ်။ ကောန်ၚာ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ်တှ်ေ အာဒၞါဲဂွံလာၚ်တံဂှ်တုဲ တိုန်လ္တူတၞံဆု၊ တၞုံဆုတှ်ေတုဲလေဝ် ဟွံဂွံပုဟ်။ တိုန်လ္တူတၞံဆုဂွံလာၚ်ဂှ်တုဲ ဒးချိက်လာၚ်တံနွံမံၚ်ရ။ ပရိုၚ်နူဒၞါဲတၞဟ်ဟ်တံဂှ်လေဝ် ဟွံဂွံလွာဲဂှ်ပုဟ်။ ပရိုၚ်နူဂှ်လေဝ် ကဵုလွာဲဂှ် ဟွံမာန်ပုဟ်။ စိုပ်အာအကာဲအရာဗီုဏံရ။ ဍေံတံထ္ပက်ကရောၚ်ပၞာန်ဂှ်မှ ဂွံမံၚ်လာၚ်မ္ဂး အလဵုဂှ် လုပ်မံၚ်ယျ၊ စုက်ကၠုၚ်ကဵုဇကု ၜိုတ်လဵုယျ။ အခက်အခုဲဂှ် ကၠးကၠးရ။ ဍေံတံထပိုတ်ထောံဗီုဂှ်တှ်ေ ပရိုၚ်တံဂှ် ဗီုလဵုမှလေဝ် ဂွံဟွံမာန်ရပုဟ်လေဝ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ပ္ဍဲကာလသီအဝဵုဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပရေၚ်ပၠန်ဂတး ဇြဟတ်ခိုဟ်မံၚ် နူတွဵုရးကချေၚ်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ ကရေၚ်၊ ချေၚ်၊ ရခေၚ်တံမပါလုပ် နူရးသက်ကိုၚ်၊ ရးမဂွဵုကေုာံ ရးတၞၚ်သြဳတံဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ကၠောန်သ္ပလဝ် ပွထပိုတ်အေန်တာနိတ်တံရ။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ်တှ်ေ ညးထံက်ဂလာန်ဒပ်ပၞာန်တံဂှ် သုၚ်စောဲထလဳဂရာမ် ကောန်ယက်ပရေၚ်မၞိဟ်ဂှ်တုဲ ပွဆဝ်မ္ၚုဟ် သွက်ဂွံရပ်ဒက်ကေတ်အရေဝ် ကုညးဒစဵုဒစးပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ၊ ညးချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဒဳမိုကရေဇြဳတံ နွံမံၚ်ရ။

အတိုၚ်တၚ်နၚ် သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ပကောံပကေဝ်လဝ် ၜိုတ်က္ဍစိုပ်ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲပွိုၚ်ၜါဂိတုတုဲကၠုၚ်ဏံ တၠအကံက် ချူပါ်ပါဲဂကောံပၞာန် လ္တူကောန်ယက်ပရေၚ်မၞိဟ်(၁၀၀)ပြၚ်တံဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်ဒက်ကေတ်လဝ်အရေဝ်ရ။

ညးဒေသဟွံမိက်ထ္မံက်ယၟုမွဲတၠဂှ်လေဝ် ပွထပိုတ်အေန်တာနိတ်ဂှ် ရန်တၟံသွက်ဂွံကၟာတ်မတ် ပရိုၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံမံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်တုဲ ကၠောန်လဝ်ရဂှ် ပါ်ပါဲလဝ်ရ။

“အခိၚ်ဂွံအေန်တာနိတ်တေံဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲဒေသပိုဲဒှ်မွဲမွဲသာ်ယျဂှ် ပ္တိုန်ပရိုၚ်တုဲဗက် ပရေၚ်တီအာစဵုကဵုဂၠးတိတံလေဝ် နွံမံၚ်ရ။ ထပိုတ်အေန်တာနိတ် ဗီုလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ ဍေံတံထပိုတ်ပရိုၚ်ရ။ ထဠက်ပရိုၚ်ရဂှ် စၟတ်စဂွံရ။ မုဟိုတ်ရောတှ်ေ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ဍေံတံ ဗီုပြၚ်(၈၈)ဂှ်ရဏး။ မိက်ဂွံကၟာတ်လဒဵု ပွဂစိုတ်ဂယိုၚ်ဍေံတံတုဲ ထပိုတ်ထောံအေန်တာနိတ်ရဂှ် ပိုဲတံပတှ်ေကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ဒေသကံၚ်ဇြဳပၞာန်ထပိုတ်လဝ် အေန်တာနိတ်တံဂှ် သွက်ဂွံသုၚ်စောဲအေန်တာနိတ်မာန်ဂှ် ဒးအာသုၚ်စောဲမံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲသ္ၚောဲခြာမံၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုမိုၚ်တံ၊ ပ္ဍဲဒဵုတံကဵု ပ္ဍဲဒေသသ္ကုတ်သၠုၚ်ၚ်တံရဂှ် ခက်က်ခုဲခုဲရဂှ်လေဝ် ညးဒေသတံ သ္ဂးအိုတ်ရ။ အတိုၚ်ဂလာန် Freedom House ဂှ်မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပွကၟာတ်လဒဵုအခေါၚ်သုၚ်စောဲအေန်တာနိတ်တံ၊ ပွဖျေံစၟတ် ဒဏ်ထံၚ်သၞာံဇမၠိၚ် ကုညးဍုၚ်ကွာန် ဒစဵုဒစးပါ်ပါဲ ပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵုလ္တူအေန်တာနိတ်တံဂှ်လေဝ် နွံကၠုၚ်လဝ်ရဂှ် ပါလုပ်ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးဂှ်ရ။

ဟိုတ်နူပွဓရေပ်ဓရတ် လ္တူပရေၚ်ဗၠးၜးအေန်တာနိတ်ဂှ်တုဲ ကုမ္ပဏဳပရေၚ်ဆက်စၠောံဍုၚ်သ္အာၚ် ညံၚ်ရဴ တေဝ်လဳနဝ် ကေုာံ အူရဳတူတံ သၠဲပြံၚ်သွံထောံကမၠောန် ဇရေၚ်ကုမ္ပဏဳစုက်လုက်ကဵုဒပ်ပၞာန်တံတုဲ ဒးစ္ဍးတိတ်အာလဝ် နူကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာရဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်သုတေသန Freedom House ရ။

ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်

ဗီု-Twitter