ညံၚ်အဝဵုဂွံဆက်တန်ကြန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ရပ်စပ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်တုဲ ဂါံဇိုၚ်လဵုဏီရော

မတ်မလီု၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ ၃၁

အခိၚ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ်ဂွံအိုတ် သှ်ေဒၟံၚ်မွဲဂိတုဓဝ်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကျဟောံဗြံကၠုၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ပၞာန်ဂှ် ရပ်စပ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ တုဲ သွက်အဝဵုဂွံတန်ကြန် ဂါံဇိုၚ်လဵုရောဟီုဂှ် ဒှ်သ္ဇက်စိုတ်ဒးလုပ်စရ။

အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် မထပ်ပပဵုပ္တိုန်လဝ် ၆ ဂိတု ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူ မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဂိတုဂျူလာၚ်ဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၄ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၃၁ ဏံမ္ဂး အာယုက်အိုတ်ဏောၚ် မဒှ်ရ။

မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် ပၞာန်ထ္ပက်ဂကောံဒပ်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် သွက်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂွံသရိုဟ်အာ ကြပ်အလုံဍုၚ်မွဲဂှ်လေဝ် အသိၚ်ခိုဟ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် သိုက်က်တုဲ ဘပဠကၠုၚ်ဒၟံၚ် နေဗျဳဒဝ် ဌာန်ဂအုပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရ။

နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ်အိုတ်တုဲ ထပ်ပပဵုပ္တိုန် ၆ ဂိတုဂွံတုဲ ပူဂဵုကဵုကသပ် နူကဵု EAO တံကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ညံၚ်ဂွံပါလုပ်ကၠုၚ်ဂှ် ကၠောန်တုဲ သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳပံၚ်ကောံဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAO တံ ကဵုလဝ်ကသပ်ဂှ် ပရိုၚ်ဂမၠိုၚ် မံက်တိတ်ဒၟံၚ်ရ။

ကြဴနူဒက်အလဵုအသဳပံၚ်ကောံတုဲမ္ဂး သွက်ဂွံအုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ထ္ၜးပျးမူဖေဝ်ဒရာတုဲ ပလေဝ်ပလေတ် သီပလီု သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဂှ်တုဲ ယဝ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်တုပ်စိုပ်သီုညးဖအိုတ် နွံမ္ဂး သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ကဵုကသပ်ဟီုဂးလဝ်ရ။

သဝ်ခေါန်သာၚ် ညးကဵုကသပ် ဂကောံက္ဍိုက်ပ် လၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် (PPST) မဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဒေါအ်ပန်ပှော် မပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်လၟုဟ်ဂှ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳပံၚ်ကောံဂှ် EAO တံ ကဵုလဝ်ကသပ် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရဂှ် ဟီုဂးလဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ် CNI ရ။

စပ်ကဵုကိစ္စ EAO တံ ကဵုလဝ်ကသပ် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳပံၚ်ကောံဂှ်တုဲ သဳကၠဳပ္ညဳပ္ညပ်လဝ် ပ္ဍဲ PPST လေဝ်ဟွံမွဲတုဲ ကဵုလဝ်ကသပ်လေဝ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး PPST သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဝ်ကျဝ်ညောအ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“ EAO ဟီုဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်လေဝ်။ ပ္ဍဲကဵု EAO ဂှ် EAO ထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ NCA ဟာ၊ EAO ဟွံထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲတံဟာ၊ ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးသာ်ဏံ ဟွံမွဲပုဟ်။ EAO နူလဵုဟီုလဝ်ရော။ ဟီုလဝ် နကဵုတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် EAO တံသီုဖအိုတ်ဟာ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကဵုလဝ်ကသပ် နကဵုလညာတ် ပူဂဵုမွဲမွဲတၠရဓဝ်ဟာ ညးလဵုမွဲ ကဵုလဝ်ကသပ်ရောဟီုဂှ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဂှ် ပိုယ်တံလေဝ် ဟွံတီကေတ်ပုဟ်။ ချိုတ်ပၠိုတ်မွဲဂှ်တှ်ေ စပ်ကဵုကိစ္စဏံတုဲ သဳကၠဳပ္ညဳပ္ညပ်လဝ် ပ္ဍဲကဵု PPST ပိုယ်တံ ဟွံမွဲလဝ်ဂှ် ဍာံဍာံရဏောၚ်။ ကဵုလဝ်ကသပ်လေဝ် ဟွံမွဲပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ဆ္ဂး ဒက်ပ္တန်ဂကောံအလဵုအသဳပံၚ်ကောံဂှ်ဝွံ ယဝ်ရတၚ်ရန်တၟံ မိက်ဂွံတတ်ၜက်ဖအောန်ဖျေံ အကြေပ်အဂြတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ်တံ နွံမ္ဂး လ္တူပရေၚ်ပ္ညဳပ္ညပ်သဳကၠဳသီုညးဖအိုတ်တံ ယဝ်ရထ္မံက်ရုပ်ရဴမာန်မ္ဂး ဒှ်အစဳဇန်ခိုဟ်ဟ်ဏောၚ်ဂှ် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဝ်ကျဝ်ညောအ် ဟီုလဝ်ရ။

စပ်ကဵုတ္ၚဲကၠောံသၞာံ NCA မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ ၁၅ တေံဂှ်တုဲ ကြဴနူသဳကၠဳလဝ်ဗွဲပလးတုဲ အကြာဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မသဳကၠဳလဝ် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဟွံဂွံကၠောန်လဝ် ပရေၚ်ဆဵုဂဗဏီပုဟ်ဂှ် ညးသ္ဂးရ။

ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုဂကောံ PPST ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဒတုဲဖဵုဒဳမဝ်ကရေဇြဳကရေၚ် DKBA ၊ ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကရေၚ် (KNU/KNLA-PC) ၊ ဗော်ဗၠးၜးရခေၚ် (ALP) ၊ ဂအုပ်ဂကောံဗၠးၜးကောန်ဂကူပအိုဝ် (PLO) ကေုာံ ဗော်သွးဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်လာဟူ (LDU) တံသၟးရ သှ်ေဒၟံၚ်ရ။

ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် စနူဂိတုအံက်တဝ်ဗာကြပ်အိုတ် သၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ်တုဲ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ပၞာန် ၁၀၂၇ နူကဵုဂကောံမဟာမိတ်ကောဒေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာ ပိဂကောံတံ မစလဝ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုရးသေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာ၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ ချေၚ်၊ ရခေၚ်၊ သက်ကိုၚ်၊ ဗဂေါ ကေုာံ ကရေၚ်တံဂှ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် နဒဒှ်ပၞာန်ဒုၚ်ရ။

သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဝှ်ကြံၚ် ဥူဖေတာန်ဂှ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာကၟိန်ဍုၚ် ဟွံစိုပ်သၞောတ်တြေံဏီဂှ်တုဲ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် သွက်ဂွံကၠောန်လၟေၚ်ကမၠောန် မဖျေံလဝ်တံဂှ် အဝဵုဒးနွံပ္ဍဲတဲတုဲ ထပ်ပပဵုပ္တိုန်အာ အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ၆ ဂိတုပၠန်ဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“အကာဲအရာကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဟွံစိုပ်သၞောတ်တြေံဏီပုဟ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ချိုတ်ပၠိုတ်မွဲဂှ် နကဵုညး လၟေၚ်ကမၠောန်အဓာန်ဂတတံဂှ် အစဳဇန်သာ်လဵုဖျေံဖျေံ၊ ဗီုလဵုထ္မံက်ထ္မံက်ရုပ်ရဴ ၆ ဂိတုပၠန်ဂှ်တှ်ေ ဟွံဒေါအ်ဟွံဂွံ ဒးပပဵုပ္တိုန်အာဂှ် နွံ။ ညအ်မှ ပ္ဍဲကဵုတဲညး အဝဵုနွံတုဲ အရာမိက်ဂွံကၠောန် ကၠောန်ဂွံဏောၚ်။ နကဵုညး ဒက်အလဵုအသဳပံၚ်ကောံဏောၚ် ကၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကုကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဏောၚ်မ္ဂး ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုတဲညး အဝဵုဒးနွံဏောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ထံက်ရံၚ်ကဵုၜါတၚ်ဏံမ္ဂး ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အကာဲအရာဗီုတြေံဟွံသေၚ်ဏီပုဟ်။ တုဲပၠန် သွက်ဂွံဆက်ကၠောန်အာဂတဂှ် ပ္ဍဲတဲညး အဝဵုဒးနွံဏောၚ်။ ဟိုတ်နူၜါတၚ်ဏံတုဲ ညး ဆက်ပပဵုပ္တိုန်အာယုက် ၆ ဂိတုပၠန်ဏောၚ်ဟီုဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် အခိၚ်ဒးဂဗဒၟံၚ် အကြေပ်အဂြတ်ပရေၚ်ပၞာန်ဂှ် ဒက်အလဵုအသဳပံၚ်ကောံကဵုဒှ် ကၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကဵုဒှ် ယဝ်ရဒစးဒုၚ်ကဵုကတိ ကုကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဒဒှ်ရဒပ်ပၞာန်ဟွံပါလုပ် ပ္ဍဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵု သီပလီုသၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ တံမာန်မ္ဂး မွဲလ္ပာ်တေံ ခၠေဝ်ပလန်ကၠုၚ်ခိုဟ်ခိုဟ်မာန်ဂှ် ညးထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။

ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵု မပၠန်ဂတးဒၟံၚ် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကညာၚ်ကရေဲဒၟံၚ် ဒဒှ်ရဒတူလိုၚ် လ္တူသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ ကဵု NCA ဂှ် ဓဝ်ပတှ်ေဟွံမွဲတုဲ ဂွံဆဵုဂဗသဳကၠဳလေဝ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ဟီုပ္တိတ်လဝ်ရ။

သၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁ တေံ ဒပ်ပၞာန် ရပ်ဒက်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ လ္ဂောံကဵုၝောံပိုဒ် သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ်မ္ဂး ကော်ကေတ်အလဵုအသဳဂီုကၠီုစဵုဒၞါတုဲ လလောၚ်တြး ကၟိန်ဍုၚ် နဒဒှ်အကာဲအရာကာတၟေၚ်တုဲ လှဲပြံၚ်ကေတ်လဝ်အဝဵုပွိုၚ်မွဲသၞာံရ။

နူကဵုဏံမွဲကဆံၚ် လ္ဂောံကဵုၝောံပိုဒ် ၄၂၅ ပ္ဍဲသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ဂှ်မ္ဂး အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် အခေါၚ်ပပဵုပ္တိုန် စဵုကဵု ၆ ဂိတုနွံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပပဵုပ္တိုန်လဝ် စဵုကဵု ၄ ဝါတုဲ ပ္တိတ်ကၠုၚ်ဇြဟတ် သွက်ဂွံအုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ် ပွိုၚ် ၃ သၞာံရ။

ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါ မကၠောန်ဗဒှ်အာ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၃၁ ကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကဵုဟိုတ်သာ်လဵုတုဲ သွက်ဂွံဆက်ကေမ်ၛာပ်အာ အဝဵုကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ပ္တိတ်အာဇြဟတ်သာ်လဵုရောဟီုဂှ် ဒးမၚ်ကျောဝ်အာဏောၚ် မဒှ်ရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီု−MOI