မတ်မလီု၊ မေ ၂
ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန် ဒးဒုၚ်ဝးပ္ကဝ်ဒၟံၚ် ဗ္ဒါဲကၠံတၟံကၠံပေၚ်ၚ်တုဲ အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန် ဒးဆောံလေၚ်အာပေၚ်ၚ်ယျဂှ် ညးမရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန်တံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
တ္ၚဲဏံ ပ္ဍဲဂိတုမေ ၁ တ္ၚဲသၟာကမၠောန်ဂၠးတိ (မေဒေ) မရနုက်ကဵု ၁၃၄ ဝါဂှ် သမဂ္ဂသၟာကမၠောန်ဍုၚ်ဗမာ ကေုာံ သၟာကမၠောန်ဂမၠိုၚ် အာတ်မိက်လဝ် “သြန်ဂိတု ရုမ်မ်ဂပ်ပ်၊ အခေါၚ်ကမၠောန် ခိုဟ်ဟ်ဂေါဝ်ဝ် ကေုာံ ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ ဖေဝ်ဒရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ” မဒှ်ရ။
ဖက်ဆောဥက္ကဌ ဂအုပ်ဂကောံသမဂ္ဂသၟာကမၠောန်အလေန်တေတ် ဍုၚ်ဗၟာ NLF Myanmar ဂှ် သၟာကမၠောန်ဍုၚ်ဗၟာတံဝွံ ပါဲနူကဵုသြန်ဂိတုအောန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုကမၠောန်တံဂှ်လေဝ် ပွမစကာအဓမ္မတံကဵု ဝးပ္ကဝ်အခေါၚ်အရာ မံက်က်ထေက်က်တံဂှ် ဒးဒုၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ် ဟီုရ။
“သၟာကမၠောန်ဍုၚ်ဗမာတံ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် အခက်အခုဲအဓိကတံဂှ်တှ်ေ သြန်ဂိတုအောန်။ အေဂှ်တှ်ေ ၚုဟ်ဗၞိက်ဖျာ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်တံ၊ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ် သ္ၚိကၟိန် ဟွံရုမ်ဂပ်တံဂှ် ညးတံ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ရ။ မွဲပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဒၞါဲကမၠောန်တံဂှ် ဒးဆောံလေၚ်အာ အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန်တံတုဲ လၟုဟ်တှ်ေ ဒးဒုၚ်စကာဒၟံၚ် အဓမ္မတံရ။ တၠကမၠောန်တံဂှ် ကေတ်အခေါၚ်ခိုဟ်ကဵု လ္တူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဝးပ္ကဝ်ဒၟံၚ်အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန် မံက်က်ထေၚ်ၚ်တုဲ ညံၚ်ညးတံ ဟွံဒးတိတ်နူကလောန်သၟးရတုဲ သ္ပထောံမၛ္ဇဟ်တုဲ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ကုတၠကမၠောန် ဍဵုဍိုက်တံဂှ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူသၞောဝ်ယိုက်ဂၠေၚ်လျိုၚ်ပၞာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ သၟာကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဟွံဂံၚ်မံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာရတုဲ တိတ်စ္ဍးဍုၚ်သ္အာၚ်ကီု၊ အာစဴကမၠောန် အရိုဟ်ဟ်တ္ၚဲတုဲ တိက်ဗ္တံရဂှ် နကဵုဓဝိၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ပရေၚ်ပကီုပရာပ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဏောၚ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုရ။
ကိုဝ်သာၚ်ယုမာၚ် ချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်သၟာကမၠောန်တံဂှ်လေဝ် ကၠာဂွိုအ်သီအဝဵုတေံ အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန် ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်တံဂှ် ဟွံကလိဂွံလဝ်ပေၚ်ၚ်ကီုလေဝ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဂွံဂွံအခေါၚ်အရာဂှ်စွံလဝ်ကၠာ ဒးကလေၚ်ဆေၚ်ကၠုၚ်မုက် ကုဂဗုတ်ဂမၠိုၚ်ရောၚ် ဟီုရ။
“ကၠာဂွိုအ်သီအဝဵုတေံ ကောန်ကလောန်ဂမၠိုၚ် ဟွံကလိဂွံလဝ် အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်ပေၚ်ၚ်ကီုလေဝ် အာတေၚ်တှ်ေ ဂွံမံၚ်ဏီ။ လၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ အာတေၚ်လေဝ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ဒးနုက်တိတ်နူကလောန်တံ။ ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံတုဲ ညးမွဲမှ ဟွံဂံၚ်တေၚ်ရပုဟ်။ သၟာကမၠောန်တံဂှ်တှ်ေ ညးလဵုမွဲမှ အာတ်မိက်လ္တူဏံ ဟွံဂွံရပုဟ်။ ဟွံဂံၚ်အာတ်ရပုဟ်။ ကိစ္စပံၚ်တောဲတုဲ အာတ်မိက်တံဂှ် ဗွဲကြဴဏံ ကၠေံခၞၚ်အာအိုတ်ရ။ ကၠာတေံတှ်ေ ပိုယ်တံ အာတ် ၁၀၀ တၟံကၠံတှ်ေ ၜိုတ် ၅၀ ဂှ် ဂွံမာန်ဒၟံၚ်ဏီ။ လၟုဟ်ဂှ် ဂွံဂွံဂှ်စွံလဝ်ကၠာ ဒှ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်အမှု ကလေၚ်ဂတးဒၟံၚ်က္ဍိုပ် လ္ပာ်ဇကုဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူဒှ်အခိၚ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အခေါၚ်အာတ်မိက် ဗွဲမဗၠးၜး၊ အခေါၚ်ဟီုဂး ဗွဲမသၠးပွးတံသၟးဟွံက ဂကောံဗော်သွး၊ ဂကောံသမဂ္ဂတံ ပံၚ်ကောံတုဲ အခေါၚ်ပံၚ်တောဲအာတ်မိက်တံ ဆောံလေၚ်အာတုဲ တၠကမၠောန်တံဂှ်တှ်ေ ဘပဠကဵုရဲရပ်လွဟ်တံတုဲ သောၚ်ကလးကၠုၚ် ပြသၞာတံအိုတ်ဂှ် ညးသၟတ်အာက္ဍိုပ် STUM မွဲတၠ ဟီုရ။
ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္တိတ်တံဂှ် ကောန်ကလောန်ဍုၚ်ဗၟာတံ ဂွံဂွံအခေါၚ်အရာ ကလောန်ကၟိတ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံကီု၊ အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ် စိုပ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ ညံၚ်ဂွိုအ်ဒးဆောံလေၚ် လညာတ်သမ္တီ တၚ်ဆဵုဂဗ ကေုာံ ကွတ်ပညာ ကလိဂွံနၚ် နူဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် သွက်ဂွံကလေၚ်ရပ်စပ်စကာ အပ္ဍဲဍုၚ် ဗွဲမစှ်ေကဵုသၞောတ်မာန် ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ်ရောၚ် သ္ဂးရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် သၟာကမၠောန် မဒှ်ဇြဟတ်ကၠောန်ပ္တိတ်ဗၞိက် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်အဓိကဂှ် သွက်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်ဂီုကၠီု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဘဝမၞိဟ် ကေုာံ ပရေၚ်မၚ်မွဲပရေၚ်ထတ်ယုက်တံ ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်ဂှ် နကဵုရုၚ်ဂဥုဲသၟာကမၠောန် ၃၊ ဗ္ဒမ်ဂဥုဲဂီုကၠီုသွက်ဗွိုၚ်မၞိဟ် ၉၆၊ ဗ္ဒမ်ဂဥုဲဌာနဇၞော်ဇၞော် ၆၀၊ ဗ္ဒမ်ဂွန်ဂဥုဲတြေံတြဟ် ၁၊ ဗ္ဒမ်ဂဥုဲပုဂ္ဂလိက ၆၄ ကေုာံ ဗ္ဒမ်ဂဥုဲဆုဲပြံၚ် ၂ ဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်သၟာကမၠောန်တံကဵု အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်သြန်လှုဲတံရောၚ် သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ၚုဟ်ကောန်ကလောန် ဍုၚ်ဗၟာ မွဲတ္ၚဲ ၄၈၀၀ ဒ္ကေဝ်ဂှ် ဂလိုၚ်ပ္တိုန်ကဵုလဝ် သြန်ထံက်ပၚ် ၁၀၀၀ ဒ္ကေဝ်တုဲ ပြံၚ်လှာဲစၟတ်သမ္တီလဝ် နဒဒှ် ၅၈၀၀ ဒ္ကေဝ်ရောၚ် ဌာနဝန်ဇၞော်သၟာကမၠောန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံရ။
တ္ၚဲမေဒေဝွံ သွက်သၟာကမၠောန်ဂၠးတိတံဂှ် နကဵုဘဘဴဓဝ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး ဒှ်တ္ၚဲပၟိက်ဇၞော်မွဲတ္ၚဲတုဲ ပၠန်ဂတး ကုသၞောတ်တၠဓန ဍဵုဍိုက်လဝ် သၟာကမၠောန်မၞိဟ်အဇာတံရိုဟ်ဟွံမွဲတံဂှ်တုဲ သၟာကမၠောန်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်ဘဝတၟိဂှ် ဒှ်တ္ၚဲကောံကလောံလဝ်ရောၚ် သ္ဂးရ။
ပပ္တံနူသၞာံ ၁၈၈၆ ဂိတုမေ ၁ တုဲ မွဲတ္ၚဲမ္ဂး သွက်ဂွံကၠောန်ကလောန် ပွိုၚ် ၈ နာဍဳရဂှ် ကောံဓရီု ဂအုပ်သၟာကမၠောန်အမေရိကာန် သၞာံ ၁၈၈၄ တေံ သ္ဂုတ်သွာတ်လဝ်တုဲ ဒဵုကဵုအံၚ်ဇၞး လုပ်ကၠုၚ်လဝ်ပေါဲဗ္တိုက်တုဲ ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်လဝ် ကုတၠကမၠောန်တံ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ ကၞောတ်တဲ ပရေၚ်သၟာကမၠောန်တံ အံၚ်ဇၞးကၠုၚ်လဝ်ရ။
နူကဵုကောံဓရီု သဵုယှေဝ်လေတ်ဂၠးတိ အလန်ဒုတိယ မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပါရဳ သၞာံ ၁၈၈၉ ဂှ် တ္ၚဲဂိတုမေ ၁ ဂှ် စၟတ်လဝ် နဒဒှ်တ္ၚဲသၟာကမၠောန်တုဲ အတိုၚ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ်မ္ဂး ဇၟာပ်စိုပ်ဂိတုမေ ၁ လၟေၚ်သၞာံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၟာကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပေါဲဟီုတွံပရေၚ်သၟာကမၠောန် ပေါဲသ္ပစၟတ်သမ္တီတံ ဒှ်တမ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ် တ္ၚဲသၟာကမၠောန်ဂၠးတိဂှ် သီုဍုၚ်ဗၟာကီု ဍုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ် စၟတ်သမ္တီလဝ် နဒဒှ်တ္ၚဲကၟာတ်ရုၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−CJ