နေဗျဳဒဝ်၊ ဂျူလာၚ် ၂၈
ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်အလုံဍုၚ်မွဲတုဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကျဗြံကၠုၚ်ဒၟံၚ်အဆက်က်ဂှ် စနူလ္ဒေါဝ်သၞာံဏံတုဲ ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန် ဟီုကၠုၚ်ဒၟံၚ်စေအ်အ်တုဲ ခြာဟွံလအ်ဏံ သ္ဂောံကော်အာကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ။
ကၠာအာယုက်ကာလကာတၟေၚ်ဟွံဂွံဏီ သှ်ေဒၟံၚ်မွဲၜါတ္ၚဲဂှ် သဳကၠဳလဝ် အကာဲအရာပလေဝ်ပလေတ်ဒၟံၚ် သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမာန် ကုညးတာလျိုၚ် ဍုၚ်သေံ၊ သဳရိလၚ်္ကာ ပါလုပ်သီုကဵုဍုၚ်အိန္ဒိယတံဂှ်ရောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် ၂၆ တေံ ပူဂဵုကဵုကသပ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုကောန်ဂကူ ဍုၚ်အိန္ဒိယ Shri Ajit Doval ကေုာံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ်တံ ဆဵုဂဗလဝ်ညးသ္ကအ် ပ္ဍဲနေဗျဳဒဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မိုဝ်အံၚ် ညးကဵုကသပ်စပ်ကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုကောန်ဂကူ သီုကဵုဒှ်ဝန်ဇၞော် ရုၚ်ဥက္ကဌ (၁) ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်လေဝ် ဆဵုဂဗလဝ် ကုဝန်အပ္ဍဲကာစဵုဒၞါ ဍုၚ်သဳရိလၚ်္ကာ ကေုာံ Ruchakorn NAPAPORN-PIPAT ဍုၚ်သေံတံ ဗွဲတၞဟ်ခြာရ။
အပ္ဍဲပရေၚ်ဆဵုဂဗဏံဂှ် အကာဲအရာဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ် သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲတံကဵု ကိစ္စစပ်ကဵုဒေသပယျဵု ဂွံၜိုဟ်သြိုဟ်ညိၚ်ဝတ်ဂှ် လှာဲဂတးလညာတ် သဳကၠဳလဝ်ရောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ဂးရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပေါဲရုဲမာဲမွဲတၠဂှ် လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ယဝ်ရကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး ဒးစကၠောန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ပ္ညဳပ္ညပ်တံဏောၚ်တုဲ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် လ္ပာ်ဍေံတံ ဟွံဒုၚ်ဇအ်သဝ်ဏီပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“အကာဲအရာလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ ပေါဲရုဲမာဲဟီုဂှ် ဗီုဂွံကျေဝ် ဟီုဒၟံၚ်ဟဂှ်ရ။ ဆ္ဂး ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဍာံဍာံဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ပရေၚ်ပ္ညဳပ္ညပ်ဂှ် ဒးစကၠာဏောၚ်။ လ္ပာ်ဍေံတံ (စကစ) ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဒုၚ်ဇအ်သဝ်တံဂှ် ဟွံမွဲဏီပုဟ်။ မူဟိုတ်ရောတှ်ေ ၂၀၂၄ ဏံအိုတ်မှ ဍေံတံကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်သ္ဂါဗ္တံတုဲ ဒးကၠောန်လၟေၚ်ကမၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဟီုတှ်ေ ပပဵုပ္တိုန်အာယုက်အလန်ဏံတုဲ မွဲဝါပၠန်မှ အစဳဇန်ဍေံတံသ္ဂောံကၠောန်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သၞာံဂတဏံ ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲမာန် ပ္ဍဲသၞာံဏံ ဂိတုအံက်တဝ်ဗာဂှ် ကံက်အာစရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်သ္ဂါဗ္တံဏောၚ် ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် ၁၅ တေံ ကြဴနူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟီုပ္တိတ်တုဲဂှ် ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီုဂမၠိုၚ် ပါလုပ်သီုကဵု အမာတ်ကလုတ်ကြုက်တံဂှ် ဟီုကၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲတံ မွဲဏှမွဲဏှရ။
ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ခါန်ကၞက်လဝ်ဂှ်လေဝ် ပရေၚ်ဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ် သ္ဂောံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် သၠုၚ်ပ္တိုန်အသိၚ်တုဲ ဂွံဒှ်ဒၟံၚ်ဒတုဲ သွက်ဂွံကၠောန်လဝ်အိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် ၇ တေံ ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ် သၞာဲဒဴဂမၠိုၚ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပပဵုပ္တိုန်ဒၟံၚ် ၆ ဂိတုမွဲဝါဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် ၃၁ ဏံ အိုတ်ရဏောၚ်မဒှ်တုဲ ကော်ကောံဓရီုကံၚ်ဇြဳဂီုကၠီုကာစဵုဒၞါတုဲ သမ္မတယာယဳဂှ် ဒးသ္ဂုတ်သွာတ်ကဵုဏောၚ် မဒှ်ရ။
ပ္ဍဲအကာဲအရာဏံ သမ္မတယာယဳ ဥူမျေတ်ဇြိုယ် မသ္ဂုတ်သွာတ်ကဵု ကိစ္စစပ်ကဵုကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါတံဂှ် ပရေၚ်ထတ်ယုက်ဟွံခိုဟ်တုဲ ကေတ်လဝ်အခေါၚ်ဇူဂှ်ရ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် ၂၂ တေံ ပအပ်လဝ်ကဵုတာလျိုၚ် ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ရောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် မ္ဒးကေတ်အာတာလျိုၚ်သမ္မတယာယဳဂှ် ပ္ဍဲကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ပူဂဵုအဝဵုနွံသၠုၚ်အိုတ်တုဲ ဗီုပၟိက်စိုတ် အခေါၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပေၚ်ၚ်ရ။
ဗိုလ်ဇၞော် CDM ဇြေန်ယဝ်ဂှ်တှ်ေ နူကဵုကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါဏံဂှ် ဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳအကြာမွဲ ပါလုပ်သီုကဵုဥူတုၚ်ဇြုၚ်တံဂှ်ဏောၚ်တုဲ ရံၚ်ကေတ်ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် အစဳဇန်ဏံ ကုအလဵုအသဳကြုက် ဗွဲအပြောံဏောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ် လ္ဂောံကဵုတၚ်နၚ်နူတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်အပ္ဍဲဒပ်တံရ။
“ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် ၁ ဏံ ဒက်ပ္တန်အာ အလဵုအသဳအကြာမွဲ ဥူတုၚ်ဇြုၚ်၊ ကိုဝ်ဝ်ကျဳ၊ ခေန်ယဳ၊ တာန်န်နုတံ ပါဂှ်ဏောၚ်။ ညအ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်ကေတ် အတိုၚ်တမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်ဒပ်ပၞာန်တံတုဲ မ္ဒးဟီုဏာရ။ အစဳဇန်ကၠောန်အာဏံဂှ်လေဝ် ရံၚ်ကေတ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် ကုကြုက် ဗွဲအပြောံဏောၚ်။ ဆ္ဂး ကြုက်ဂှ်တှ်ေ ဟွံဒးကအ်ဍၚ်ပုဟ်ဂှ် ထေၚ်ကေတ်ရ။ အေ ဂှ်တှ်ေ နကဵုမေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂကောံအလဵုအသဳဂှ် ညးဟွံပါရပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာပအပ်အာအဝဵု ကုအလဵုအသဳအကြာ နူကဵုသမ္မတယာယဳ ဒက်ပ္တန်ဏံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ကေမ်ဇျှာပ်လဝ် ကဆံၚ်သ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပၞာန်သၟးရတုဲ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ ဂှ်တှ်ေ ပလီုအာဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ဗိုလ်ဇၞော်ဇြေန်ယဝ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
တုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဂျောန်အိုတ်တေံ အပ္ဍဲလၟေၚ်တရဴ သမ္မတတြေံ ဥူတုၚ်ဇြုၚ် အာစိုပ်လဝ် ဍုၚ်ကြုက်ဂှ် ဝန်ဇၞော်ကာဍုၚ်သ္အာၚ်ကြုက် ဝါန်ယိ ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ် သွက်ဂွံလှေံလှန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဂွံသၠးကၠေံအဝဵုဂှ်ကီု သွက်ဂွံထ္မံက်ပ္တိုန် အလဵုအသဳအကြာမွဲ သွက်ပေါဲရုဲမာဲ မဒှ်ရ။
ဒုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် ၇ တေံ အာစိုပ်လဝ်ဍုၚ်ကြုက်တုဲ ဆဵုဂဗကဵု ဒုဥက္ကဌ ကမ္မတဳကောန်ဂကူ ကောန်ဖရေန်ကဵုကသပ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ကြုက် (မစ္စရှန်ယွဲ့ယွဲ့) တုဲ သဳကၠဳလဝ် အကာဲအရာဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲတံဂှ်ရ။
ဗွဲကြဴဂှ် နူဂိတုဂျူလာၚ် ၂၀ စဵုကဵု ၂၇ ဂှ် ဗော်ကောန်မျူနေတ်ကြုက် ကော်ဘိက်လဝ် ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ၊ ဗော်ညးဍုၚ်ကွာန်၊ ဗော်က္ဍိုက်ပ်ရခေၚ် ကေုာံ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်သေံတံ နဒဒှ်လၟေၚ်တရဴဍုၚ်ကြုက် ဗွဲတၞဟ်ခြာရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါဏံ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပွမဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳအကြာ မသ္ကဵုအဝဵုဍိုန်လျစှ်ေအာတံ ဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ဟွံထေၚ်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ ဂကောံအလဵုအသဳဥူတုၚ်ဇြုၚ်သ္ကိုပ်သ္ကတံ မုတံ ဒှ်ကၠုၚ်ဟာဟီုဂှ် အဲဟွံထေၚ်ပုဟ်။ မူဟိုတ်ရောတှ်ေ ဥက္ကဌကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် စပ်ကဵုပေါဲဗ္တိုက်က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်တံဂှ်တုဲ ကိစ္စမ္ဒးထေၚ်ဂွံ ဇြဟတ်ဍိုန်၊ ဇြဟတ်အောန်တံဂှ် ဆလအ်မှ ဟွံချပ်လဝ်ပုဟ်။ အလဵုအသဳပံၚ်ကောံတံ၊ အလဵုအသဳအကြာတံဏံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး သွက်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် အဲထေၚ်ဂှ်တှ်ေ ပလေဝ်ပလေတ်လဝ်မွဲမွဲဂၠံၚ် နွံမာန်ဏောၚ်။ ဆ္ဂး ပွမဒက်ပ္တန်အရာတၞဟ်ဟ် မသ္ကဵုအဝဵုညး ဍိုန်စှ်ေအာတံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ဟွံထေၚ်ပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အခိၚ်လၟုဟ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ပ္ဍဲရးသေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာကီု ပ္ဍဲရးမာန္တလေဝ် ပါလုပ်သီုကဵု ရးရခေၚ်တံဂှ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ကုပၞာန်ထ္ပက် သီဗ္ဒိုပ်သီဍုၚ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဖျေံသ္ဇိုၚ်အပ္ဍဲဒေသတံဂှ် ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူပၞာန်ထ္ပက် အလုံဍုၚ်တုဲ ဒးဗလးလဝ်ဍုၚ် ၇၀ ပြၚ်တုဲ ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ရးဨသာန် ဖျေံသ္ဇိုၚ်လာယှိုဝ် နွံရးသေံသ္ကုတ်သၟဝ်ကျာဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲဝၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ဒးဆောံလေၚ်လဝ် အလန်ပထမကၠာအိုတ်ရ။
ညးခါတ်အကာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ်တှ်ေ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် သွက်ဂွံကလေၚ်ကေတ် အရာမဆောံလေၚ် ဒးဗလးလဝ်တဲတံဂှ် သွက်ပရေၚ်ပၞာန်ဂှ် ပပဵုပ္တိုန်အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် ၆ ဂိတုပၠန်တုဲ စိုပ်ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁ တေံမှ ဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳအကြာတုဲ ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်အိုတ်ရ။
ဣဏံဝွံ အခိၚ်ကာလ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် ဟီုပ္တိတ်လဝ် မကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၅ ဏံဂှ် တန်တဴကဵုအကာဲအရာပကတိတုဲ ချိၚ်ခယျလဝ် အကာဲအရာဒှ်မာန်တံ မဒှ်ရ။
ဆ္ဂး နကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ပပဓာန်ကဵုလွဟ်တုဲ သီကေတ်လဝ်အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် သီုကဵုသွပ်လ္ပအ်သမ္မတဂှ် ကဆံၚ်ဌာနန္တရသမ္မတယာယဳ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံထေၚ်လဝ်ဂှ် အလဵုညး ကေတ်လဝ်ဂှ်ရ မူရဴဒွန်သာ်လဵုမွဲ ထပ်ပဆုဲကၠုၚ်မာန်ရောဟီုဂှ် ဒးမၚ်ကျောဝ်မံၚ်ဏီ မဒှ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI