မတ်မလီု၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ ၁၅
စပ်ကဵုကိစ္စသၞောတ်ဖေဝ်ဒရာ ကေုာံ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်တံဂှ်တုဲ ညံၚ်ပရေၚ်ဆဵုဂဗသဳကၠဳ သီုညးဖအိုတ်ပါလုပ်မွဲ ဂွံဒှ်ဂှ် ပ္တိတ်အာဇြဟတ်ဏောၚ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဂကောံမဟာမိတ်ဒေါအ်ပန်ပှော် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဝ်ကျဝ်ညောအ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ပရေၚ်ပံၚ်ကောံပါလုပ် ဂွံတတ်ထ္ပာ်အာ အကြေပ်အဂြတ် မ္ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာလၟုဟ်တံမာန်ဂှ် သွက်ဂွံပ္တိတ်ဇြဟတ်ရေၚ်တၠုၚ်အာ မွဲကဆံၚ်တုဲမွဲကဆံၚ် လညာတ်သာ်ဏံတံလေဝ် နွံဂှ် ညးသ္ဂးရ။
“ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်ဒဒှ် ဒက်ပ္တန်သၞောတ်ဖေဝ်ဒရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကၟိန်ဍုၚ်ပိုယ်ဏံလၟုဟ်ဂှ် ဂကောံဗော်သွး မၞိဟ်ပူဂဵု ထေက်ကဵုဒးပါလုပ်တံဂှ်တှ်ေ ဒၞါဲမသၟေဟ်ဒၟံၚ်တံ ညံၚ်ဂွံပါလုပ်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ် ညံၚ်ဂွံသၠဲလးကၠုၚ်ဂှ် ပိုယ်တံ ဆက်ပ္တိတ်ဇြဟတ် သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်အာ နွံဂှ် ကၠိုဟ်ကေတ်လဝ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်သဳကၠဳ စပ်ကဵုသၞောတ်ဖေဝ်ဒရာ ကေုာံ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဍုၚ်အိန္ဒိယဂှ် တုဲဒှ်အာ ကွက် ၂ ပရူရတုဲ စပ်ကဵုကိစ္စမသှ်ေသၟေဟ်ဒၟံၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ အရာမရန်လဝ် သ္ဂောံသဳကၠဳအာ ၜိုတ် ၆ ဂှ်လေဝ် ဆက်ကၠောန်အာဏောၚ်ဂှ် ညးဟီုရ။
ပေါဲသဳကၠဳ စပ်ကဵုသၞောတ်ဖေဝ်ဒရာ ကေုာံ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ ၅ ကဵု ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ ၆ ဂှ် နကဵုပရေၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ကံၚ်ဇြဳကေၚ်ကာဂၠးတိ အိန္ဒိယ ICWA ဂှ် ညးစၞး နူကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဒေါအ်ပန်ပှော် ၆ ဂကောံ တိုန်စိုပ်လဝ်ရ။
လအာတုပ်သာ်ဂှ်ကီု ညးစၞး နူကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ၁၁ ဗော် နူကဵုကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲ မဖျေံကဵုလဝ်အခေါၚ်ဒက်ပ္တန်ဗော်တံဂှ်ကီု၊ ကမ္မတဳပ္ညဳပ္ညပ် ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဂကူ ကေုာံ ထ္မံက်ရုပ်ရဴပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် NSPNC ကေုာံ ညးစၞးနူကဵု လၟေၚ်ကမၠောန်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တံ ပါလုပ်ရ။
နကဵုသြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ကြဴနူပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်အာဏံ တုဲဒှ်မ္ဂး စပ်ကဵုပရေၚ်ချူခၞံ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်စပ်ကဵုဖေဝ်ဒရာဂှ်တုဲ နကဵုအိန္ဒိယ သ္ဂောံထံက်ပၚ်ကဵုအာ နွံ၊ ဟွံမွဲ ပ္ဍဲကဵုသၟာန်အာသာ်ဏံဂှ် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဝ်ကျဝ်ညောအ် ဟီုကၠုၚ် လ္ပာ်သ္ပမာန် သွက်ဂွံရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ကဵုအာ နွံ မဒှ်ရ။
“နကဵုအိန္ဒိယ ဒှ်ဍုၚ်ဒ္ဂေတ်ဗက်သၞောတ်ဖေဝ်ဒရာမွဲဍုၚ်ရ။ နကဵုပိုယ်တံ ဂွံအာကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ မဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ဖေဝ်ဒရာကဵု သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် အခိၚ်ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ်ဂှ် နကဵုဍုၚ်အိန္ဒိယ ပရေၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ကဵုတံ နွံဒၟံၚ်ဏောၚ်ဟီုဂှ် ဂွံညာတ်ကေတ်ရ။ ဆ္ဂး ပရေၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ်တံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳကဵု အကာဲအရာပကတိ ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုယ်တံလၟုဟ်ဂှ်လေဝ် ပိုယ်တံ ချပ်ဇြိုဟ်နက်တုဲ ဒှ်တၚ်မ္ဒးရေၚ်တၠုၚ်အာမွဲဏောၚ် မဒှ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သၞာံ ၂၀၂၅ ဏံ ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုပ္တိတ်လဝ် လဒေါဝ်သၞာံဏံတုဲဂှ် ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵုဍုၚ်ကြုက်၊ ဍုၚ်အိန္ဒိယတံ ဗီုညးကဵုညး လုပ်တရပ်ကၠုၚ် ဇရေၚ်ဂကောံဇြဟတ် မပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာတံဂှ်အိုတ်ရ။
ဥူတာန်သဵုနာၚ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှ်ေ နကဵုအိန္ဒိယ စပ်ကဵုပြသၞာဍုၚ်ဗၟာဂှ်တုဲ ဒှ်သဘဴမံၚ်ဒၟံၚ်အကြာဂှ်ရ ပရေၚ်ချဳဒရာၚ်မံၚ်အကြာတံဂှ်ရ ကၠောန်မာန်ကီုလေဝ် ဒၞါဲကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်တံဂှ်တှ်ေ ပါလုပ်အာမာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“စပ်ကဵုပြသၞာ မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဏံတုဲ ကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်လေဝ် ညးတံ (အိန္ဒိယ) ဆက်ဆောံ။ ကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်လေဝ် ညးဆက်စၠောံသၟာန်သၟုက်လဝ်ရ။ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ်တှ်ေ မံၚ်ဒၟံၚ်အကြာဏောၚ်။ လၟုဟ်ဂှ်လေဝ် အခိၚ်မံၚ်အကြာ လဂါံဇိုၚ်ကၠာအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ဒှ်သဘဴဆက်မိတ်ကဵု ပရေၚ်အိန္ဒိယ မ္ဒးဆဵုဂဗလဝ်ဖေဝ်ဒရာ ကုဂကောံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်ရ။ လအာတုပ်သာ်ဂှ်ကီု မွဲကဆံၚ်ပၠန်ဂှ်တှ်ေ ကော်အာ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (ပၠန်ဂတးကံၚ်ဇြဳပၞာန်) တံ NUG တံတုဲ ကၠောန်အာ ပရေၚ်သဳကၠဳတံဏောၚ်။ အဓိပ္ပာယ်ဍေံဂှ်တှ်ေ ချဳဒရာၚ်မံၚ်အာအကြာရတုဲ နူကဵုဒၞါဲကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်လဵုမွဲမှ ပါလုပ်ချဳဒရာၚ်အာဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဝ်ကျဝ်ညောအ်ဂှ်တှ်ေ အပ္ဍဲလၟေၚ်တရဴအာဍုၚ်အိန္ဒိယဂှ် ဂွံလ္ၚတ်လဝ် သၞောတ်အုပ်ဓုပ်စပ်ကဵုဖေဝ်ဒရာ မရပ်စပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ညးတံ၊ ပရေၚ်ပါ်ပရအ်အဝဵု ကေုာံ ပရေၚ်ပါ်ပရအ်သြန်ဘဏ္ဍာတံ မပါလုပ် သီုကဵုဂွံလ္ၚတ်လဝ် ကိစ္စဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဖေဝ်ဒရာရောၚ် သ္ဂးရ။
ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု တၚ်ဆဵုဂဗသၞောတ်ဏံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ဓမ္မတာဟွံသေၚ်တံဂှ် အကြာအလဵုအသဳ၊ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ကေုာံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဒးကၠောန်အာ ပရေၚ်ဆဵုဂဗသဳကၠဳတံ တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုလဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI