မတ်မလီု၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၈
အစဳဇန် ဂကောံပၞာန်ဗၟာမဟွံဗဗွဲကဵုသၞောဝ် မဒုၚ်လဝ်ယၟုပေါဲရုဲမာဲ မကၠောန်ဗဒှ်အာ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၅ တေံဂှ် ကယျာန်ပါဲအာ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ရောၚ် ဂကောံကဵုအရီုဗၚ် မၚ်ရံၚ်လ္ၚတ်ပေါဲရုဲမာဲဍုၚ်သ္အာၚ်တံ ပံၚ်တောဲလလောၚ်တြးလဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၆ တေံရ။
ပေါဲရုဲမာဲ မစှ်ေကဵုဗဗွဲဓဝ်တံဂှ်ဝွံ ဒးနွံကဵုပွဳပွူ မၞုံအခေါၚ်ထ္မံက်ပ္တိတ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန် ဗွဲမဗၠးၜး အရာမဒှ်ရိုဟ်ကၞက် ပ္ဍဲပရေၚ်အုပ်ဓုပ်မၞုံကဵုဗဗွဲဓဝ်တံဂှ်တုဲ ဒးနွံကဵုပွဳပွူ ပွကၠးမှးတပ်တး ပွပြိုၚ်ပ္ကာန်တံရောၚ် သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁ ဂှ် ဂကောံပၞာန်ဗၟာ ကလိလောန်လဝ်ပရေၚ်သီအဝဵုတုဲ ပၠံၚ်လဝ်အဝဵု နူကဵုကၠတ်ထဝ် ကေုာံ အလဵုအသဳဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် နသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ်ရောၚ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးပံၚ်တောဲဂှ်ရ။
ဂကောံပၞာန် ကလိလောန်ကၠုၚ်ပွပကီုပရာပ်၊ ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် သ္ဒးဆုဲပြံၚ်ဌာန်ဒၟံၚ် ဗွဲအဓမ္မ၊ ဍဵုဍိုက်ကၠုၚ် လ္တူအခေါၚ်ဗၠးၜးပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ အဆက်က်ဂှ်ဝွံ စိုပ်ကၠုၚ်ပွိုၚ်ပန်သၞာံတုဲ ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ဒှ်ဒၞါဲဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ပရေၚ်ဖံက်ပ္ကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်မွဲရ။
သၞောဝ်မသ္ကာတ်မြဟ် မကၟာတ်လဒဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ပာ်ဒစဵုဒစးတံကီု၊ ဒဒှ်မရပ်ဒက်ဖျေံထံၚ် ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံကဵု ညးချဳဒရာၚ်ကတိုၚ်ကၟဟ်ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံကီု၊ ဒဒှ်မကၟာတ်လဒဵုတာဒၞါကၠုၚ် ပရိုၚ်မဳဒဳယျာတံ ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်တံဒှ်တမ် ပရေၚ်တံဏံ နွံဒၟံၚ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပရေၚ်ဂကောံပၞာန် မကံက်လဝ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် မပတှ်ေစဟွံဂွံ နဒဒှ်သ္ဇိုၚ်သွက်စရၚ်မာဲဂှ်မပါလုပ် သၟဝ်အကာဲအရာလၟုဟ်ဏံဂှ် ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဗဗွဲဓဝ်မွဲဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် သ္ဂးရ။
ပေါဲရုဲမာဲ မကၠောန်ဗဒှ်အာ သၟဝ်အကာဲအရာဏံဂှ်ဝွံ သၞောဝ်အစာံဍုၚ်သ္အာၚ် စပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲဂမၠိုၚ် နနဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ်ကီု ဟွံသေၚ်မ္ဂး ညံၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ဂွံဗဗွဲဓဝ်ဂှ် ဂွံဒှ်ကၠုၚ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုကတိကဝတ်တံ ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ လၟေၚ်ကမၠောန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်အာဏံဂှ်ဝွံ ဖျေံရိုဟ်ကၞက်တုဲ ညံၚ်အလဵုအသဳဟွံလုပ်သၞောဝ်မွဲ ဂွံလုပ်ကၠုၚ်သၞောဝ် ပါဲနူကဵုပ္တိတ်ကၠုၚ်ဇြဟတ်သာ်ဏံတုဲ မုဟွံတၟေၚ်ဂှ်ရ နကဵုဍုၚ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ် အထံက်အပၚ်နဲကွတ်ပညာသာ်လဵုမွဲမှ ညံၚ်ဟွံဂွံထံက်ပၚ်ကဵု လ္ဂောံကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
သွက်ဂွံစဵုဒၞါ သွဟ်ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၀ ဂှ်ကဵု သွက်ဂွံကလေၚ်ဒက်ပ္တန်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ၊ သွက်ဂွံထ္မံက်ရုပ်ရဴ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ၂၆၆၉ ကံၚ်ဇြဳဂီုကၠီုကုလသမဂ္ဂ သၞာံ ၂၀၂၂ တံဂှ် နကဵုဂကောံဗော်သွးဍုၚ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံသၠဲပ္တိုန်ပ္တိတ်အာဇြဟတ်ဂှ် ထပ်အာတ်မိက်လဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
နကဵုညးတံ ကုအေန်သတဳကျုတ်ယှေန် အလဵုအသဳဍုၚ်ဗၟာ အခိၚ်ကာလအကြာ မလုပ်သၞောဝ်တံဂှ် သွက်ဂွံထံက်ပၚ်ထံက်ဂလာန်အာ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ဂှ်ကီု၊ သွက်ဂွံသၠုၚ်ပ္တိုန်ကဵု ရမျာၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာတံဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ် ဗွိုၚ်မၞိဟ်ဂၠးတိတံ ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးဂှ်ရ။
တၚ်လလောၚ်တြးဂှ်တှ်ေ ဂကောံဍုၚ်သ္အာၚ် မကဵုအရီုဗၚ်စပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲ ကေုာံ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (International IDEA) ၊ ဇာဇၞိက်အာယှ စပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲဗၠးၜးဂမၠိုၚ် (ANFREL) ကေုာံ ဂကောံကလာပ်ဒဳမက်ဒရေတ် ( Club de Madrid) တံ ပံၚ်တောဲလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI