ကိပ်၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၅
ပရေၚ်ရုယှာ လုပ်ဗ္တိုက်ၜက်ၜေတ်လဝ်ယူကရုၚ် ကၠာဟွံဂွံစိုပ်တ္ၚဲကၠောံသၞာံ မရနုက်ကဵုတတိယဂှ် သမ္မတဗလာဒဳမာဇြဳလာန်သကဳ ဟီုကၠုၚ်လဝ် ဒဒှ်ရညးဆန္ဒမၞုံ သွက်ဂွံသၠးကၠေံကဆံၚ်သမ္မတညး သွက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ရ။
နွံပၟိက်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ယဝ်ရမိက်ဂွံကဵုညးတိတ်နူကဵုကဆံၚ်ဒၞါဲညးမ္ဂး ဒဒှ်ရဒှ်ဒၟံၚ်ဒတုဲဂှ်ကီု၊ ယဝ်ရအကာဲအရာသာ်ဏံ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး နကဵုညး လှာဲဂတးအာ ကဆံၚ်ဌာနန္တရညးကဵု အခေါၚ်ဂွံဒှ်ကောန်ဂကောံနေတဝ်ဂှ်ဏောၚ်ဂှ် ဇြဳလာန်သကဳ ကလေၚ်သှ်ကဵုလဝ်သၟာန်မွဲ အပ္ဍဲပေါဲသောၚ်ကလးလိက်ပရိုၚ်ရ။
သမ္မတဇြဳလာန်သကဳဝွံ ဟွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲမွဲသာ် သ္ပဒၟံၚ်တၠအဝဵုရောၚ် သမ္မတအမေရိကာန် ဒဝ်နေဝ်ထြာမ် စောဲစပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲသတ္တာဏံတုဲဂှ် ညးဟီုကၠုၚ်လဝ် သာ်ဏံရ။
သမ္မတဇြဳလာန်သကဳ ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်လဝ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၉ ဂိတုမေဂှ် ခၠေဝ်ဟီုကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၃ တေံ သာ်ဏံရ။
နကဵုညး အခိၚ်တ္ၚဲဏံ စွံလဝ်အာရီု လ္တူပရေၚ်ဂီုကၠီုယူကရုၚ်သၟးရတုဲ ဂွံဆက်ကေတ်အာအဝဵု ဂၠိုၚ်ကဵုစှော်သၞာံဂှ် ကၠောန်သ္ပအာဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုလဝ်ရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ အခိၚ်ပရေၚ်ၜက်ၜေတ်ရုယှာ စကၠုၚ်တၟံကၠံပေၚ်ၚ်တုဲဂှ် ပ္ဍဲယူကရုၚ် လလောၚ်တြးလဝ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်တုဲ ရံၚ်ကဵုသၞောဝ်မ္ဂး အခိၚ်လလောၚ်တြးလဝ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်ဂှ် ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲ ဟွံဂွံရ။
ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂၄ ဂှ် သမ္မတဇြဳလာန်သကဳ ဆဵုဂဗအာ ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍုၚ်ပလိုတ်တံဏောၚ်တုဲ ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ဆဵုဂဗအာအလဵုမၞိဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်ကိပ်ဏောၚ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ဆဵုဂဗအာ နူကဵုလပှ်ကျာဏောၚ် မဒှ်ရ။
ပေါဲပၞာန်တုဲဒှ်မ္ဂး သွက်ဂီုကၠီုယူကရုၚ်ဂှ် ယဝ်အမေရိကာန်ဟွံရေၚ်တၠုၚ်ကဵုပုဟ်ဟီုမ္ဂး နကဵုညးတံ သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်အာသာ်လဵုရောဟီုဂှ် သဳကၠဳအာဏောၚ် မဒှ်ရ။
အပ္ဍဲပရေၚ်သဳကၠဳဏံ ကိစ္စယူကရုၚ် ဂွံဒှ်ဂကောံနေတဝ်ဂှ်လေဝ် ပါလုပ်ဏောၚ်ဂှ် သမ္မတဇြဳလာန်သကဳ ဟီုကီုလေဝ် ပေါဲသဳကၠဳ ဗီုလဵုတုဲဒှ်အာရောဟီုဂှ် ဟွံဂွံတီကေတ်ဏီရောၚ် သ္ဂးရ။
နကဵုယူကရုၚ် ပွမပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ် သွက်သ္ဂောံဒှ်ဂကောံနေတဝ်ဂှ် ဒးဒေါအ်ကၠေံဏောၚ် ရုယှာ အာတ်မိက်လဝ်ရ။
အလဵုအသဳအမေရိကာန်ဂှ်တှ်ေ သွက်အရီုဗၚ်ပရေၚ်ပၞာန် ကဵုလဝ်ယူကရုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုဗဳလျာန်ဒဝ်ဠာဂှ် ကလေၚ်အာတ်အာဖကောဝ် rare earth ဇရေၚ်ယူကရုၚ်ဏောၚ်ဂှ် သမ္မတထြာမ် ဟီုလဝ်ရ။
အရီုဗၚ်အမေရိကာန် ကဵုဒၟံၚ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ပြဝ အလဵုအသဳအမေရိကာန် ကဵုလဝ်အခေါၚ်တုဲ ညးတံဂလေံဇက်လဝ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် သမ္မတဇြဳလာန်သကဳ ခၠေဝ်ကၠုၚ်လဝ်ရ။
Ref: BBC