မတ်မလီု၊ မာတ် ၈
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ၜိုန်ရဟီုကြီုကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုထဳဝဳကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ် ဒဒှ်ရဝေၚ်ဒၟံၚ်ပၞာန်ဓဝ်ဍာံ ကုဂကောံရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးဒၟံၚ် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်တံဂှ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲဗလးတိဏံ ဒှ်ဒၟံၚ်လက်ဗၠိုက်ဏောၚ်ဂှ် ဂကောံပၠန်ဂတးဂမၠိုၚ်ကဵု ဂကောံအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ကောန်ပၞာန် မရှ်ေသှ်ေတာလျိုၚ်ပိတန်တုဲ မၚ်မွဲစဵုဒၞါဒၟံၚ်အဝဵုစၟိန်ပြမာန်ကၟိန်ဍုၚ်တံ သ္ဒးဇၞးကေတ် ပ္ဍဲပၞာန်ဓဝ်ဍာံဏံဂှ်ဏောၚ်ဂှ် အပ္ဍဲကာလသီအဝဵုဏံ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လေပ်တြးကၠုၚ်ဝါဒလၟိုန်ရ။
နတဲဏံဂှ်တှ်ေ အခိၚ်ကာလသီအဝဵုဏံ ကောန်ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ စွံပွန်ကဵုလ္တူညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ်ဟၟဲကဵုဒုဟ်ဒဏ်တံဂှ်တုဲ ဍဵုဍိုက်ပျဲပျာံပြိုက်ဂစိုတ်ဒၟံၚ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ကလိလောန်ဒၟံၚ်အမှုရာဇဝတ်ပၞာန်တံဂှ် ဂကောံအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
နာဲအာဲမန် ပရိုဝ်ဂရာမ်ဒါရိုက်တာ ဌာန်ဒတန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဍုၚ်မန်ဂှ်တှ်ေ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗ္တိုက်ဒၟံၚ် ကုဂကောံပၠန်ဂတးတံဂှ် ဟွံတုပ်ကဵုပၞာန်မွဲသာ် ပ္တဝ်ဒၟံၚ်က္ဍိုပ်ကဵုကောန်အရာပ်တံဏောၚ်ဂှ် ဟီုရ။
“ ဂကောံပၞာန်တံဏံ ဗ္တိုက်ဒၟံၚ်ပၞာန် ဟွံတုပ်ကဵုပၞာန်ဂှ် လအ်ကၠုၚ်ယျ။ ကိစ္စစွံပွန်ကဵုကောန်အရာပ်တံဂှ်ဝွံ ပ္တဝ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်က္ဍိုပ်ကဵု အမှုရာဇဝတ်ပၞာန် မကော်ဂး War Crime ဂှ်သိုက်က်တုဲ အလဵုဂကောံစဵုဒၞါအခေါၚ်အရာမၞိဟ်လ္ၚဵုတံဂှ် စောဲစပ်လဝ်ဂဗုတ် ပ္ဍဲရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဍုၚ်သ္အာၚ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဌာန်ကွတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရးမည RICE ဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ပဋိပက္ခပရေၚ်ပၞာန်တံ သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်ဗက် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်အလုံဍုၚ်မွဲတံ လှဲလးကၠုၚ်တုဲ ကောန်အရာပ်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဝးပ္ကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံဂှ်လေဝ် သာတုဲပရေံစှ်ေကၠုၚ်ဂှ် ဟီုရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ်ဂမၠိုၚ်မ္ဂး အပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတုဲကၠုၚ်တေံ ပ္ဍဲကဵုသ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာကၟိန်ဍုၚ် ပ္ဍဲကရေၚ်ဍာဲ၊ ကရေၚ်၊ မန် ကေုာံ ပ္ဍဲရးတၞၚ်သဳဂှ် ပရေၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပန်ကဵုလွဟ်ဇၞော်၊ ပန်ဗ္တိုက်ကဵုဒရုၚ် ကေုာံ ပၞာန်ကျာတံဂှ် နွံကၠုၚ်လဝ် စဵုကဵု ၁၄၀ ဝါပြၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပေါဲဗ္တိုက်ၜါလ္ပာ်တံမပါလုပ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပန်ပှော်လွဟ်ဇၞော်၊ ထောံမခတိုဟ်ကဵုဒရုၚ် ကေုာံ ဟိုတ်နူဘဲမာၚ်တိုပ်တိတံဂှ်တုဲ ကောန်အရာပ် ၁၅၀ တၠပြၚ် ဇီုကပိုက်ကလိဂွံလဝ်ဝပ်တုဲ ၄၇ တၠ ချိုတ်အာလဝ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်တၚ်နၚ်လၟေၚ်ဂိတု ဂကောံ RICE မလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ် ၆ တေံရ။
ဒါရိုက်တာ ဂကောံအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကရေၚ်ဍာဲ ဥူဗညာဂှ်တှ်ေ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဝးပ္ကဝ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ပြိုက်ဂစိုတ်ကၠုၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတံ ဂၠိုၚ်နူကဵုကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်တုဲ ပၞာန်ဓဝ်ဍာံမွဲ ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုရ။
“အလဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ကလိလောန်ဖံက်ပ္ကဝ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ပြိုက်ဂစိုတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် လ္တူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂကူဗၟာတံဂှ် ဒၞါဲလ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ဂၠိုၚ်နူကဵုကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပိုယ်တံဏီဏောၚ်။ ပ္ဍဲဒေသအညာတှ်ေ ဒှ်ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဂွံညာတ်ကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပၞာန်ဓဝ်ဍာံ ဍေံမဟီုဒၟံၚ်ဂှ်လေဝ် သ္ဇက်ဂွံဒှ်ဟွံမွဲတုဲ ဂွံဍာံပြဂှ်လေဝ်ဟွံမွဲတုဲ စပ်ကဵုပရေၚ်ဏံတုဲ ညးလဵုမွဲမှကွာ်ဗက်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဟီုဂှ် ပိုယ်တံ မိက်ဂွံဟီုရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဒပ်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် နကဵုဟိုတ်မမာဲဟွံဗဗွဲဓဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူပရေၚ်သီလဝ်အဝဵု အတေၚ်အဓမ္မတံဂှ်တုဲ နူကဵုထ္ၜးကၠုၚ်ဆန္ဒ ဗွဲမၜိုဟ်လလမ်ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်ကဆံၚ် စဵုကဵုရပ်လွဟ် ပၠန်ဂတးပြံၚ်လှာဲသၞောတ် ပၠန်ဂတးပလှ်သၞောတ်တၠအဝဵုဂှ်ရ။
ဂကောံရပ်လွဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်လေဝ် ပါလုပ်ကၠုၚ်အိုတ်တုဲ နူကဵုပွမထပိုတ်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်သၞောတ်ဖေဝ်ဒရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳဂှ် ပၠန်ဂတးဒၟံၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် နကဵုနဲကဲစုၚ်ဇဳရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ အပ္ဍဲပၞာန်သီအဝဵုပွိုၚ်ပန်သၞာံဏံ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ဒးဗလးလဝ်ဗ္ဒိုပ်ဒပ် တမ်ဒပ်ဂၠိုၚ်ကဵုကၠံ ပါလုပ်သီုကဵုဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ရးၜါတုဲ သီုကဵုဒးဆောံလေၚ်လဝ် ဍုၚ် ၉၅ ဍုၚ်ရ။
စပ်ကဵုပရေၚ်ဒဒှ်ဏံတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် ဟီုကြီုကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတေံ ဒဒှ်ရ နကဵုဒပ်ပၞာန် ဆက်ဝေၚ်အာပၞာန်ဓဝ်ဍာံ ကုဂကောံရပ်လွဟ် မလှဲကၠုၚ်တိဍာ် မထ္မံက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်တံဂှ်ရ။
ကိုဝ်အေမေန်ထောန် ညးဒုၚ်တာလျိုၚ် ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် ခရိုၚ်သဓီု PDF ဂှ်တှ်ေ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗ္တိုက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပၞာန်ဂှ် ဆလအ်မှဟွံတုပ်ကဵုပၞာန်ဂှ်ရ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဒဒှ်ရကြအ်ဒၟံၚ်ယျဂှ် ဟီုကၠုၚ်လဝ်ရ။
“နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် စွံပွန်ကဵုကောန်အရာပ်တံတုဲ ဗ္တိုက်ဒၟံၚ်ဂှ် လၟုဟ်ဟွံသေၚ်ရ။ ကၠောန်သ္ပကၠုၚ်ဒၟံၚ် နူကၠာတေံရ။ ညံၚ်ဂွံတုပ်ကဵုပၞာန် ဆလအ်မှ ဍေံတံဗ္တိုက်ကၠုၚ်လဝ်ဟွံသေၚ်။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပကီုပရာပ် မေန်အံၚ်လှာၚ်ဏံဂှ်တှ်ေ ဟီုဒၟံၚ်နူကဵုဒွါပါၚ်ညးဂှ် ဗ္တိုက်ဒၟံၚ်ပၞာန်ဗဗွဲဓဝ်တံဂှ်ရဏောၚ်။ အရေဝ်ဟီုတိတ်ကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ်လေဝ် ညးကြအ်ဒၟံၚ်အိုတ်ဍာ်ယျဂှ် အဲညာတ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် RICE ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳဏံ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု ပ္ဍဲကဵုကရေၚ်ဍာဲ၊ ကရေၚ် ကေုာံ ရးတၞၚ်သဳတံဂှ် စမြိုၚ်ဘုတ်ဘာ မပါလုပ် သ္ၚိဒၟံၚ်ကောန်အရာပ် ဒးဇီုကပိုက်ဒးဒုၚ်ပလီုတံကဵု ပၟတ်တူတံဂှ်ဝွံ ၁၉၆ မ နွံလဝ်ရ။
ပရေၚ်ကောန်အရာပ်ဒးဒုၚ်ရပ်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲကဵုမန်ဂှ် ၆၄ တၠ၊ ပ္ဍဲရးတၞၚ်သဳဂှ် ၃၃၆ တၠ နွံလဝ်တုဲ ညးဒးဒုၚ်ရပ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ညးမဒးဒုၚ်စောဲစပ်လဝ် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ၊ ညးဒးဒုၚ်ရပ်လဝ် ဗွဲအဓမ္မ ဟိုတ်နူသၞောဝ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်ဂှ်လေဝ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ပ္ကောံကောန်ပၞာန်တံဂှ် ရပ်သ္ပကၠုၚ်မၞိဟ်တြုံတံပဝ်တာတုဲ ကဵုလုပ်ကၠုၚ်ပၞာန် ဗွဲအဓမ္မဂှ်ကဵု ပွမစွံကၠုၚ်ပွန် ကုစမြိုၚ်သာသနာတံှဂ်လေဝ် ဖံက်ပ္ကဝ်ဒၟံၚ် အမှုရာဇဝတ်ပၞာန်ရောၚ် ညးချဳဒရာၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် သ္ဂးရ။
ပဒိုဝ်သဝ်တဝ်နဳ ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် KNU ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗ္တိုက်ထောံကၠုၚ်မခတိုဟ် ကုကောန်အရာပ်တံ၊ ဘာကျာ်၊ ဘာလကျာ်တံဂှ်ဝွံ ဒဒှ်ရဗၠိုက်တၞီအာဒၟံၚ် အပ္ဍဲအမှုရာဇဝတ်ပၞာန်ဂှ်တုဲ ရုန်တိတ်ဟွံမာန်ဒှ်ဒၟံၚ်ရောၚ် ဟီုရ။
“စပ်ကဵုပၞာန်ဗဗွဲဓဝ်ဟာ ဟွံဗဗွဲဓဝ်ဟာဟီုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ တီလဝ်ခိုဟ်ဟ်တုဲ ပိုယ်တံ ဟွံဒးလုပ်ဟီုပုဟ်။ ပွမကၠောန်ကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ်လေဝ် အရာဍေံတံမကျလဝ်ပၞာန်ဂှ် ကလေၚ်ဗပေၚ်ကဵုမာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ကၠောန်ဒၟံၚ်ဗီုဏံဂှ်တှ်ေ ဗၠိုက်အာဒၟံၚ် အပ္ဍဲအမှုရာဇဝတ်ပၞာန် သိုက်က်တုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဒဵုကဵုရုန်တိတ်ဟွံမာန်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အပ္ဍဲဂိတုဏံမံက်တေံ ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် KNU လ္ၚဵုတံဂှ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ထောံမခတိုဟ်ဗ္တိုက်ကၠုၚ်တံဂှ်တုဲ ကျာ်ဇၞော်ဂ္ဇအ်ဘာမွဲဇကု ပဝ်အာတုဲ ကောန်ထပိုယ်ၜါဇကုကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်ဟွံအောန်နူပန်တၠ ကလိဂွံလဝ်ဝပ်ရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဂကောံသုတေသနညာန်လေန်တေတ် နူသၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ စဵုကဵုသၞာံ ၂၀၂၄ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာဂှ်မ္ဂး အလုံဍုၚ်မွဲ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဂကောံပၞာန်တံ ပြိုက်ဂစိုတ်လဝ်မၞိဟ် လ္တူ ၅ တၠ ကဵုဂအုံဗွဝ်ဂှ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ် ဗ္ဒါဲ ၃၄၉၀ တၠ ဒးချိုတ်အာလဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ပြိုက်ဂစိုတ် ကဵုဂအုံဗွဝ်တံဂှ် ဗ္တိုက်ကဵုပၞာန်ကျာကီု၊ ထောံမခတိုဟ်နကဵုဒရုၚ်ကီု၊ ပန်ကဵုလွဟ်ဇၞော်ကီု၊ အခိၚ်လုပ်စိုပ်ထ္ပက်ကရောၚ်ပၞာန်ဂှ် ပန်ပှော်ဂစိုတ်လဝ်တံကဵု အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်ၜါလ္ပာ် ဒးချိုတ်အာလဝ်တံ ပါလုပ်ရောၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−MOI/CJ