ကျံက်မေဝ်၊ အဝ်ဂတ် ၃၁
တိဍာ်ဒပ်ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ ထိၚ်ချုက်လဝ်ဒၞာဲလ္ၚဵုတံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကလေၚ်ဍိုက်ဗတိုက် ထပက်ပၞာန်နကဵု ဇြဟတ်ပေၚ်ၚ်တုဲ ကလေၚ်သီဂွံ ထိၚ်ချုက်မာန်ကၠုၚ်လဝ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ပရိုၚ် တြးဝါဒဍုၚ် ချူလဝ်ရ။
စနူဂိတုဂျူလိုၚ် ဒဵုစိုပ်ဂိတုအဝ်ဂတ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ် မိုဗြေဝ်၊ တပိက်ကျေန်၊ ဒဳမဝ်သိုဝ်တံကီု ရုၚ်စက်တိဗဳလာတ်အေဝ်လ်ဖာ၊ က္တိုၚ်သတ္တု ဒဵုဖယံၚ်၊ ဒဒန်ဂုက်ထိက်ကဵု ဒၞာဲကရပ်ဗဒါဲတံဏံ ကလေၚ်ထိၚ်ချုက်မာန်ကၠုၚ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဂအုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှိုင် နူကဵုဒက်ပ္တန်ကၠုၚ်လဝ် ကံၚ်သဳပၞာန်ဂှ် ပြံၚ်လှာဲဏာနကဵု ကဝ်မယှေန်ပၞာန်တုဲ ဗွဲကြဴဏံ အသိၚ်လဝေၚ်ပၞာန် မွဲအဆံၚ်တုဲမွဲအဆံၚ် သၠုၚ်ပတိုန်ကၠုၚ်လဝ်ရ။
ပရေၚ်ဏံဂှ် နူကဵုအခိၚ်စပၠုပ်လဝ်လမျီု ဥပဒေအရာယိုက်ဂၠေၚ်ဝန်ပၞာန်ဂှ် နဲကဲနာနာ ပကောံဂွံလဝ်ကောန်ပၞာန်တၟိ လၟိဟ်ကဵုဠက်တုဲ စကာအာ ဇြဟတ်တံ နကဵုလလိုန်လပှ်မၞိဟ်ဂှ် ဒၞာဲတိဍာ်ဒးဗလးကၠုၚ်တဲတံ ကလေၚ်ထပက် ဝေင်ပၞာန်မာန်ကၠုၚ် သာ်ဝွံ ညးခါတ်အကာဲပရေၚ်ပၞာန်တံ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“သွက်ဍေံတံ (ဒပ်ပၞာန်) အရာတၚ်နွံပၟိက်ဇၞော်အိုတ် ညံၚ်သ္ဂောံဂွံ ဇြဟတ်ပၞာန် ဇြဟတ်မၞိဟ်တံ ဥပဒေယိုက်ဝန်ပၞာန်တံ တံၚ်ပဝ်တာတံ နဲလဵုဂွံဂွံ ဇြဟတ်နွံမံၚ်ပၟိက်တံ ညံၚ်ဂွံဂးတုဲ စကာနဲစုၚ်ၚ်ရ။ ဒၟာနူဏံတုဲ ပ္ဍဲ ၂၀၂၅ ဂှ် ပၞာန်ကလေၚ်ပလန်တံ ထပက်ကၠုၚ်မာန်။ နကဵု ဇြဟတ်ယိုက်ဝန်ပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံကၠုၚ်လဝ်ဇြဟတ်မၞိဟ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ ကလေၚ်ထပက် ဝေၚ်ပၞာန် ဗတိုက်ကၠုၚ်မာန်ဂှ်ရ ဍုၚ်ကြပ်စှ်ေမံၚ်ညိညိတံ ဍေံတံ အကာဲအရာ ကလေၚ်ထိၚ်အာမာန်ဒှ်ကၠုၚ်” သာ်ဝွံ ဗိုလ်ဇၞော် CDM ကံၚ်တူဝေန် ဟီုကဵုသြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
ပရေၚ်လဝေၚ်ပၞာန် ၁၀၂၇ သ္ကုတ်ဒုတိယတုဲ ဟိုတ်နူအလဵုအသဳကြုက် လုပ်အကြာပညဳပညပ်ဂှ် ပေါဲဗတိုက် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး သီဍုၚ်သီဗ္ဒိုပ်တံ အသိၚ်အလိုန်စှ်ေအာတုဲ လပါ်ဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဒပ်ဍာ်ဍေံတံထိၚ်ကြာပ်လဝ်တံ ညံၚ်ဟွံဆောံလေၚ်အာ ကလေၚ်ပလန် ထပက်ပၞာန် စကၠုၚ်မာန်ရ။
မွဲလပါ်တေံ ကဝ်မယှေန်ပၞာန် လလောၚ်တြးလဝ် ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲတုဲ အလုံမွဲဍုၚ် ခုတ်စၟတ်လဝ် နဒဒှ် ဒၞာဲဒေသဆန္ဒမာဲဂှ်ရ အပ္ဍဲကဵုဒေသ ဒးဗလးကၠုၚ်လဝ်တဲတံ ဒၞာဲအဓိက ဒေသကိစ္စဇၞော်တံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ထပက်ပၞာန်ဆက်က် မာန်ကၠုၚ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၞာဲဒပ်တအာၚ် TNLA တံထိၚ်ချုက်လဝ် အကြာနံၚ်ချိုဝ်ကဵု ဍုၚ်ကျံက်မေဝ် မွဲဒမြိပ်ဇရေၚ် ဒဒန်ဂုတ်တွေၚ်ကဵု အကြာဂၠံၚ်ကွဳပၟတ် ဂုက်ထိက်တံဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကလေၚ်သီဂွံလဝ် လိက်ပရိုၚ် ပတိတ်လဝ် ပ္ဍဲအဝ်ဂတ် ၃၀ တံ ချူလဝ်ရ။
စနူအဝ်ဂတ် ၁၉ တေံတုဲ နကဵုဒပ်ပၞာန် ပတဝ်ဏာက္ဍိုပ်ကု ဍုၚ်ကျံက်မေဝ် ထပက်ပၞာန် နကဵုကရောၚ်ပၞာန် ၂ ကရောၚ်တုဲ စိုပ်အဝ်ဂတ် ၂၉ ဂှ် ဒဒန်ဂုက်ထိက် ကဵု ဒၞာဲပွဳပွူမွဲဒမြိပ်တံ ကလေၚ်ထိၚ်ချုက်မာန်ကၠုၚ် သ္ဂးလဝ်ရ။
ပရေၚ်လဝေၚ်ပၞာန် ကာလပွိုၚ် ၁၂ တ္ၚဲဏံ ပ္ဍဲစကာကၠုၚ်လဝ် ဂၠံၚ်ဍာန် နံၚ်ချိုဝ်-ဂုတ်တွေၚ် ကေုာံ ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ် နံၚ်ချိုဝ်- ပၟတ်ဂုက်ထိက်တုဲ ကုဒပ်တအာၚ် TNLA တံ ဒှ်ကၠုၚ်လဝ် ပေါဲဗတိုက်ဇၞော်ဍောတ် ၄၇ အလန်နွံကၠုၚ် ပတိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
လ္တူဏံ လပါ်ဒပ်တအာၚ် TNLA ဂှ် မွဲသာ်မှ ကလေၚ်ပတိတ်လဝ်ပရိုၚ်ဟၟဲဏီ။
သွက်ထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ညံၚ်ဂွံအိုတ်ကၠက်အာ ဟိုတ်နူ ပေါဲဗတိုက်ရပ်လွဟ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံရ နူကဵုဒပ်ပၞာန် အလုံဍုၚ်မွဲ ၉၀ ဍုၚ် ဒးဗလးကၠုၚ်လဝ်တဲဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် တိဍာ်ဒၞာဲဒေသလ္ၚဵု ကလေၚ်အုပ်ဓလီုလဝ်မာန်ပၠန်။
ဒဵုကဵုနူကၠာဟွံစိုပ်အခိၚ်ရုဲမာဲတေံ နကဵုဒပ်ပၞာန် ၜိုတ်ဂွံမာန် ကလေၚ်သီကေတ်မံၚ်ဍုၚ် မွဲတုဲမွဲတုဲ ဗီုပြၚ်ပၞာန်ဒုၚ် လပါ်ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံဂှ် အခက်အခုဲလွဟ်မကမ်နာနာ ပဵုတုဲ ခက်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ် သာ်ဝွံ ဗိုလ်ဇၞော် CDM ကံၚ်တူဝေန် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
“ဒပ်ပၞာန်ဂှ် အတိုၚ်ရန်တၟံဍေံတံ ကၠာဟွံစိုပ်အခိၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၅ ဂှ် ၜိုတ်ဍေံတံကလေၚ်ဂွံမာန် ဍေံတံ ဂစာန်သီအာဏောၚ်။ အခိၚ်ဍေံတံ ဂစာန်သီကေတ်မံၚ်ဏံဂှ် လပါ်ဏံ (ဇြဟတ်ပၠန်ဂတး) ဂှ် စိုပ်မံၚ်အကာဲအရာ ပၞာန်ဒုၚ်ရ။ အခိၚ်စိုပ်မံၚ်ဗီုဏံဂှ် စပ်ကဵု ပရေၚ်အထံက်ပၞာန် သွက်မကမ်လွဟ်တံပၠန် ရဲလပါ်ဏံ ပြိုၚ်ကဵု ကံၚ်သဳပၞာန်ဟွံမာန် စိုပ်မံၚ်အကာဲအရာဏံတုဲ အခုက်အခုဲနာနာ ပဵုတုဲအကာဲအရာ ဘိုအ်ဂွံခက်အာရဒှ်မံၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
မုက်ဒပ်ပၠတရဴ ပၠန်ဂတးကညၚ် နကဵု အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ကောန်ဂကူ NUG ဝွံ သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်အာ အသိၚ်ပရေၚ်ပၞာန်မာန် ကုနွံမံၚ်သၟဝ်တဲ ပရေၚ်ကောပ်ကာဲတိုက်ရိုက် ရုၚ်ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန် ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞာညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပံက်ဏာ ဌာနရးပၞာန်တၟေၚ် ပ္ဍဲအကြာတ္ၚဲတံဏံရ။
နကဵုဌာနရးပၞာန်တၟေၚ်ဂှ် နဲကဲဗျူဟာတံ၊ တမ်ဒပ်တံ နွံမံၚ် သၟဝ်ပရေၚ်ကောပ်ကာဲ ဌာနရးပၞာန်တံကဵု ဒပ်နွံသၟဝ်တဲကောပ်ကာဲ ပရေၚ်လဝေင်ပၞာန်တံ မပ္တံကဵု ဒပ်စဵုဒၞာညးဍုၚ်ကွာန် (ပကဖ)၊ ဒပ်ဒရုၚ်တံဂှ် သ္ကိုပ်သ္ကကောပ်ကာဲအာတုဲ သီုကဵု ဒပ်မဟာမိတ် EROs တံ၊ Local PDF တံကီု မွဲကရောံမွဲစွံ သၠုၚ်ပတိုန်အသိၚ် ပရေၚ်လဝေင်ပၞာန်ရောၚ် လလောၚ်တြးလဝ်ရ။
ပြဟ်ဟ်ဏံ တိုက်ရိုက်နွံမံၚ်သၟဝ်တဲ ရုၚ်ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန် ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞာ ညးဍုၚ်ကွာန်တံဝွံ ပၞောဝ်ကဵုဒေသဂမၠိုၚ် ပံက်လဝ်ဌာန်ရးပၞာန် (၁၀) ဒၞာဲ ကောပ်ကာဲအာ တမ်ဒမ်၊ ဂကောံဒပ်တံတုဲ လုပ်မံၚ်ပေါဲဗတိုက်ရောၚ် ဌာနဝန်ဇၞော် ပရေၚ်စဵုဒၞာ NUG လလောၚ်တြးကဵုလဝ်သမ္တီနွံရ။
ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်
Photo – SAC