နေပျဳတဝ် ၊ သိပ်တမ်ပါ ၂၇
ဍုၚ်ဗမာဝွံ နူနျူကလဳယာဂှ် ပတိတ်ကေတ်ဓါတ်လလဳတုဲ သွက်ဂွံသၠုၚ်ပတိုန်အာ ပရေၚ်ဖောအ်ဗြဳ ဟိုတ်နူရန်တၟံလဝ်တုဲ နကဵုဍုၚ်ရတ်ယှာ ဆက်တုဲကဵုအရီုဗၚ်ညိဂှ် ကဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဗယာပ်မေတ္တာ အာတ်မိက်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်မဝ်သကို နိဂီုဍုၚ်ရတ်ယှာ ကၠောန်ဗ္ဒျ်လဝ် “ဖိုရာန် အဏုလက်ကၠာ်ဂၠးကဝ်-၂၀၂၅” ပ္ဍဲကဵုကောံဓရီု ကဍိုပ်သ္ကိုပ်အဆံၚ်သၠုၚ်ဏံ ညးမဒှ်ဥက္ကဌကဝ်မယှေန်ပၞာန် ဂအုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှိုၚ် တိုန်စိုပ်ဟီုဏာဂလာန်ရဂှ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ပရိုၚ်အလဵုအသဳပၞာန် တြးလဝ်ဝါဒရ။
သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံအာ ရုၚ်စက်ကဵုဇြဟတ်ဓါတ်လလဳ အဇာဍောတ်တ် အပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗမာ အရာနွံပၟိက်မံၚ်ကဵု စမြိုၚ်သ္ဇိုၚ်နျူကလဳယာ၊ ကြက်တမ်ရိုဟ်မၞိဟ်တံကီု သီုကဵုကမၠောန်ဆေၚ်စပ်နာနာတံ နကဵုဍုၚ်ရတ်ယှာကဵု ROSATOM တံ ၜိုတ်သ္ပမာန်ဆက်ကဵုအရီုဗၚ်ညိဂှ် ညးဒုၚ်ဝန်ဗယာပ်မေတ္တာ အာတ်မိက်ဏာရ။
ဗီုဂှ်ကီု နကဵုအေဂျေၚ်သဳ အဏုလက်ကၠာ်ဂၠးကဝ် IAEA ကီုလေဝ် ပ္ဍဲအရာသွက်ဂွံထမံက်ရုပ်ရဴ ဓါတ်လလဳနျူကလဳယာဏံ သွက်ပရေၚ်ဖောအ်ဗြဳ ကြက်တမ်ရိုဟ်မၞိဟ်တံဆက်တုဲ ကဵုအရီုဗၚ်ညိဂှ်လေဝ် ကဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် အာတ်မိက်ဏာကီုရ။
သွက်အရၚ်ဏံ ပွမပတိတ် ဓါတ်လလဳနျူကလဳယာဟီုဂှ် ဒှ်အရာမပတိတ် ဓါတ်ကာဗောန်အောန် Green Energy ကီု နကဵုဍုၚ်ဗမာဝွံ နူကဵုဓါတ်နျူကလဳယာဂှ် ပတိတ်အာဓါတ်လလဳတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ် ညံၚ်ဂွံဖောအ်ဗြဳဆက်ကၠောန်တိုန်အာ ရန်တၟံလဝ်ရောၚ် ညးထ္ၜးလဝ်ဟိုတ်ရ။
အကာဲအရာဗီုလဵုစိုပ်ပ်မံၚ် အပ္ဍဲကဵုအခိၚ်အုပ်ဓုပ်မံၚ်ကီု ဂတတေံကီု ညးညံၚ်ဂွံပိုၚ်ပြဳလဝ် ရုၚ်စက်ဓါတ်လလဳနျူကလဳယာဂှ် ကၠောန်အာရောၚ်ဒှ်တုဲ နကဵုရတ်ယှာသွက်ဂွံဇြောတ်အာဆီ နူကဵုဍုၚ်ဗမာ နွံမံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ် ဗိုလ်ဇၞော် CDM ဇြေန်ယျဝ် သ္ၚဳဂၠိပ်ရ။
“ကိစ္စနျူကလဳယာ တၞောဝ်ဒတောဝ်ပၞာန်ဗွဲကြဴ ဒဵုကဵုတၞောဝ်စတုတ္ထလောန်အာတေံ ပွိုၚ်ညးတေံအုပ်ဓုပ်ဂွံလဝ် ဒပ်ပၞာန်မာန်ဂှ် အခိၚ်အယုက်ညးတေံဏံ ညံၚ်ဂွံပိုၚ်ပြဳလဝ် ရုၚ်စက်ဓါတ်လလဳနျူကလဳယာမာန်ဂှ် ဗီုလဵုဟီုဟီု ညးတေံကၠောန်အာရောၚ်။ အခိၚ်ဒှ်မံၚ်ပၞာန်ရောၚ် ညးတေံကေတ်ဟွံဒးပုဟ်၊ အတေၚ်ဒၞာဲတိချဳ နွံမံၚ်သၟဝ်ဂှ်လေဝ် ညးတေံဟွံကၠိုဟ်ပုဟ်၊ ဂွံသြန်တှ်ေတုဲ ရတ်ယှာ ကၠောန်အာဏောၚ်။ ဖဵုဂုဏ်တၞဟ်ဟ်ကီု ပရဲပရၚ်ကီုလဝ် သီုၜါရတ်ယှာဂွံဏောၚ်။ နကဵုနဲကဲပညာ ကောန်ဍုၚ်ဍေံတံ ဂွံအာအခေါၚ်အရာကမၠောန်နွံတၟာဂမၠိုၚ်ကီု သွက်ဂွံဇြောတ်အာဆီ နူကဵုဍုၚ်ဗမာ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
နကဵုဍုၚ်ဗမာ အရာနွံမံၚ်ပၟိက်ကဵု ပရေၚ်ဓါတ်လလဳဂၠိုၚ်လောန်တုဲ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ရးဒေသတံ ညံၚ်ဂွံကၠောန်ကမၠောန် အဇာဍောတ်တ်တံမာန် ဒးဂစာန်ထပေၚ်ကဵုဓါတ်လလဳရောၚ် ကဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုဂးမံၚ်ရ။
တုဲပၠန် နကဵုနဲကဲနျူကလဳယာတံ ပ္ဍဲအရာကဏ္ဍပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပရေၚ်တဵုလွဳကဵုကွတ်စက်တံ ညံၚ်ဂွံဖောအ်ဗြဳတဴတက်တိုန် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်အာမာန်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုကဍိုပ်သ္ကိုပ်အဆံၚ်သၠုၚ်ဂှ် ညးဟီုလဝ်ရ။
နဒဒှ် လဂါံဇိုၚ်ဗွဲကိုပ်ကၠာ သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံအာ ရုၚ်စက်ဓါတ်လလဳနျူကလဳယာအဇာဍောတ်မာန်ဂှ် ပံၚ်လဝ်ကဵု ROSATOM ကြပ်ပ်တုဲ အရာနွံပၟိက်မံၚ်ကဵု စမြိုၚ်သ္ဇိုၚ်နျူကလဳယာကေုာံ သီုကဵုဂွံသၠဲပတိတ် ပရေၚ်ကဏ္ဍနာနာမာန် ဘိုအ်ဂွံပံၚ်ဗစပ်အာကဵုရတ်ယှာဂှ် ဆန္ဒနွံမံၚ်ရောၚ်သ္ဂးရ။
နကဵုကောန်ဂကောံ ဍုၚ် IAEA မွဲ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗမာ ညံၚ်ဂွံစကာအာပရေၚ်နျူကလဳယာမာန် သၞာံဗွဲမလံလ ၜိုန်ရ ဂစာန်လဝ်ကီုလေဝ် စနူသၞာံ ၂၀၂၂ တေံ ဟိုတ်နူကဵုပရေၚ်ပံၚ်တောဲရတ်ယှာတုဲ ဂွံကၠုၚ်ပရေၚ်တဴတက်ဗွဲမဂၠိုၚ် နွံမၚ်ယျဂှ် ကဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဟီုရ။
နကဵုဍုၚ်ဗမာ ပ္ဍဲအရာထမံက်အာရုပ်ရဴ အစဳဇန်နျူကလဳယာတံဂှ် နကဵုတၟံတိုၚ်ကမၠောန် ပိတၚ်၊ အဆံၚ်ကမၠောန် ပိအဆံၚ်တံကီုကေုာံ သီုကဵုပရေၚ်စၞောန်ပ္ညုၚ်အေဂျေၚ်သဳ အဏုလက်ကၠာ်ဂၠးကဝ် IAEA တံကီု အတိုၚ်လၟေၚ်အခိၚ် Timeline နူကဵု ROSATOM တံဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်မံၚ်ရောၚ် ညးသ္ဂးရ။
စပ်ကဵုဓါတ်နျူကလဳတုဲ သွက်ရတ်ယှာဂုဏ်ဖဵုနွံကီုလေဝ် သွက်ဍုၚ်ဗမာဂှ် နူကဵုဒပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်သ္ကကၠောန်မံၚ်တုဲ အန္တရာဲဂၠိုၚ်ကွေံရောၚ် ဗိုလ်ဇၞော်ဇြေန်ယျဝ် ပါ်ပါဲထံက်ထ္ၜးရ။
“နျူကလဳယာဟှ် အရၚ်ဍုၚ်ဗမာဂှ် ဒးဖေက်ကွေံကွေံ မုဒှ်ရောဟီုတှ်ေ ဒပ်ပၞာန်သ္ကိုပ်သ္ကတုဲကၠောန်တှ်ေ ပဵုတုဲပရေအ်ရ၊ မုဒှ်ရော ဟီုတှ်ေ အရေဝ်ဂလာန် ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန် နွံမံၚ်၊ ကဵုမြတှ်ေ ဒှ်ဂတေက်။ ကဵုဂတေက်တှ်ေ ဒှ်မြ။ ၜိုတ်ဏံဂှ် ကိစ္စဟၟဲဏီ စွံကၠာ။ ထၟာဲဂေါဟ်ပံၚ်နျူကလဳယာဟီုဂှ် အန္တရာဲဂၠိုၚ်ကွေံကွေံ။ ဍေံတံ (ဂကောံပၞာန်) ဟွံဖေက်မွဲသာ် စွံလဝ်ပ္ဍဲပွဳပွူ နေပျဳတဝ်တုဲ ကၠောန်အာဂှ်။ ဒၞာဲလဵုဍေံတံကၠောန်ဂှ် ဟွံဟီုဏီ။ ပ္ဍဲကရပ်ပွဳပွူဒၞာဲနေပျဳတဝ်မွဲဒမြိပ်ရ ဘိုအ်ဂွံကၠောန်အာနွံ အဲခယျ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗမာ သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံအာ ရုၚ်စက်ဓါတ်လလဳနျူကလဳယာ ဇြဟတ်မဳဂါဝါတ် ၁၀၀ မာန်ဂှ် အကြာ ကဝ်ပိုရေဝ်ယှေန်နူကလဳယာ ROSATOM ရတ်ယှာကဵု ကဝ်မယှေန်ပၞာန်ဗမာတံ ပ္ဍဲကဵုဂိတုမာတ်ချ် သၞာံ ၂၀၂၅ ဂှ် ချုက်လဝ်လိက် တၚ်တုပ်စိုတ်တံနွံရ။
ဆဂး ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဒှ်မံၚ်ဏံ ဒၞာဲဒေသလဵုတံ သိုၚ်ခၞံအာ ရုၚ်စက်ရောဟီုဂှ် သီုကဵုၜါဍုၚ်လလောၚ်တြး ပရိုၚ်လေဝ်ဟၟဲ ဟီုပတိတ်လဝ်လဵုဟၟဲဏီ။
မွဲလပါ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုရးတနၚ်သဳ သွက်ဂွံထပ်သၠုၚ်ပတိုန်အဆံၚ် ဇုမ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ထဝါဲ သၞေဟ်ၜၚ်ဟယိုတ်(ဇြိုဟ်) ကဵု ရုၚ်စက်တောမ်ကၠေၚ်ဍေန်တံကီု လိက်ကသုက်ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ် ၉ တၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ သၞာံဏံ အကြာရတ်ယှာကဵု ကဝ်မယှေန်ပၞာန်တံ ချုက်လဝ်လိက် ပရေၚ်တုပ်စိုတ်တံနွံရ။
ပရိုၚ်-သြင်လောန်တိုၚ်မ်
Photo – SAC