နေပျဳတဝ် ၊ အံက်တဝ်ပါ ၁၃
ပ္ဍဲကဵုလလောၚ်တြးလဝ် စရၚ်မာဲ အလန်ပထမ သွက်ဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ဆေၚ်စပ်တံဂှ်တှ်ေ ဒၞာဲဒေသလ္ၚဵုတံ စရၚ်မာဲ ဟွံဍိုက်ပေၚ်ကီု တင်နၚ်မှာရာမံၚ်တံကဵု တၚ်နွံပၟိက်တံ သှ်ေမံၚ်ဏီ ရောၚ် ဝန်ဇၞော် လဝက ကဝ်မယှေန်ပၞာန် ဥူမျေအ်ကျိုၚ် ဒုၚ်ဝန် ဟီုလဝ်ရ။
ပ္ဍဲအံက်တဝ်ပါ ၁၀ ဒၞာဲကဵုနေပျဳတဝ် ကၠောန်လဝ် ကောံဓရီု ကမ်မတဳဗဟဵု ပရေၚ်ကောပ်ကာဲကံက်စရၚ်မာဲ ဗလးတိဂှ် ဥက္ကဌ ကမ်မတဳဗဟဵု ဝန်ဇၞော်ဌာန မၞိဟ်လုပ်တိတ်ကေုာံ ဇြဟတ်ညးဍုၚ်ကွာန် (လဝက) ဟီုလဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုပေါဲရုဲမာဲဏံ ညးအခေါၚ်ကဵုမာဲနွံတံ စရၚ်ညံၚ်ဂွံကဵုမာဲမာန် နကဵုအလန် ပထမ စနူသိပ်တမ်ပါ ၃၀ ဂှ်တုဲ ပွိုၚ် ပိသတ္တဟ ဇမၠိၚ်တ္ၚဲ တုဲ ဗာန်စွံလဝ် ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲ ရုၚ်ကဝ်မယှေန်ပါ်တံကဵု ရုၚ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် အရာပ်ကွာန်တံ မဒှ်ရ။
ဆဂးဂှ် အပ္ဍဲစရၚ်မာဲတံဏံ ယၟုညးချိုတ်လဝ်တံ ကလေၚ်ပါလုပ်မံၚ်၊ ရဲဆုဲပြံၚ်အာဒၞာဲဝါဲတံ ကလေၚ်ပါလုပ်မံၚ် တၚ်နၚ်ဟွံဍာံပြ ပါလုပ်မံၚ်သၟးဟွံက ယၟုညးအခေါၚ်ကဵုမာဲနွံတံဂှ်ယၟုညးတံ ဟွံပါကၠုၚ် နွံမံၚ်ရောၚ် ညးဒေသတံ ဟီုဂးမံၚ်အိုတ်ရ။
နကဵုတၚ်တၟေၚ်မွဲသာ်ဂှ် ဒၞာဲအာဏာစက် ကဝ်မယှေန်ပၞာန် တန်တဴဒၟံၚ် အပ္ဍဲနေပျဳတဝ်ကီုလေဝ် ပရေၚ်စရၚ်မာဲ ဗၠေတ်ဗၠေၚ်မှာရာလဝ် နွံမံၚ်ရောၚ် ညးမဒှ်ကဝ်မတဳဗဟဵု ဗော်ပျဳခိုၚ်ဖျိုဝ် ပူဂဵုညးတီဂၠိုၚ် “ဘူးလက်လှဆွေ” ကော် ဥူလှသွိုဲ ဟီုပတိတ်လဝ် ပ္ဍဲအံက်တဝ်ပါ ၅ ဂှ်ရ။
လောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၀ တေံ ထ္ၜးဟိုတ် နကဵုပရေၚ်စရၚ်မာဲ ဗၠေတ်ဗၠေၚ် မှာရာလဝ်တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗမာ သီကေတ်ထောံအဝဵုဍုၚ်ဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် ပ္ဍဲကဵုဍေံတံသ္ကိုပ်သ္က ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဏံ ဟိုတ်နူစရၚ်မာဲ ဗၠေတ်ဗၠေၚ်မှာရာနွံတုဲ ဒးဒုၚ်ပါ်ပါဲမံၚ်ရ။
လ္တူအကာဲအရာဏံ ပ္ဍဲဒေသလ္ၚဵုတံ စရၚ်မာဲဟွံဍိုက်ပေၚ်ကီု တၚ်နၚ် ဗၠေၚ်ယောၚ်ယာ ပရေၚ်ဟွံဍိုက်ပေၚ်တံ နွံမံၚ်ညိညဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်လဝ်ရဂှ် ဝန်ဇၞော်လဝက ကဝ်မယှေန်ပၞာန် ဥူမျေအ်ကျိုၚ် ဒုၚ်ဝန်ဟီုဏာရ။
ပ္ဍဲအကာဲအရာဗီုလၟုဟ်ဏံမ္ဂး စရၚ်မာဲ ပေၚ်ဟဍိုက်မွဲမွဲဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်တုဲ ညံၚ်ဂွံဍိုက်ပေၚ် ၜိုတ်လဵုဂစာန်မံၚ်ကီုလေဝ် ဒဵုကဵု ၁၀၀% ညံၚ်ဂွံဍာံပြဟီုဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ် ညးဒေသတွဵုရးမန်မွဲတၠ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
“စရၚ်မာဲ ပေၚ်ဟဍိုက်မွဲမွဲဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ပုဟ်။ မုဒှ်ရောဟီုတှ်ေ ဗီုဗီုအခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဏံမ္ဂး ပဵုတုဲဒှ်ဟွံမာန်။ ဗီုအမေရိကာန် ဍုၚ်ဂတာပ်ခေတ်ဂှ်လေဝ် စရၚ်မာဲဍိုက်ပေၚ်ဟီုဂှ် ဟၟဲကၠုၚ်ပုဟ်။ စရၚ်မာဲညံၚ်ဂွံဍာံပြ ဗက်ကၠောန်မံၚ်ဖအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ပေါဲရုဲမာဲလေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ စရၚ်ကြပ်အိုတ်ရ ဂွံမာန်ရောၚ်။ ထ္ၜးထံက်ကဵုစရၚ်မာဲတုဲ ပြဿနာတိုန်ကၠုၚ်လဝ်တုဲ လ္တူစရၚ်မာဲဂှ် ဒးဒုၚ်စသိုၚ်မံၚ် ညိညိ လနွံတှ်ေနွံရောၚ်။ ဆဂး စရၚ်ဍာံစၟတ်ညံၚ်ဂွံဒှ် ဗီုလဵုကၠောန်န် ၁၀၀% ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ပုဟ်၊ နကဵုအဲ ချပ်ဂွံဗီုဏံရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုစရၚ်သ္ပဒတန်လဝ် လၟိဟ်မၞိဟ်တံဂှ် သၞာဲဒဴ ဌာနဆေၚ်စပ်လ္ၚဵုတံကဵု ဒၟာနူဟိုတ်နာနာသာ် ရဲဆုဲပြံၚ် လုပ်ကၠုၚ် ဒေသတံဝွံ စရၚ်အိန်ထံၚ် ပြံၚ်ဆုဲလုပ်ကၠုၚ်ဟၟဲဏီတုဲ သွက်ဂွံထပေၚ်စုတ် စရၚ်မာဲတံဂှ် ဂလုဲအာလဝ် သ္ဂးရ။
ပရေၚ်တံဏံဂှ် အတိုၚ်နဲကဲ ဥပဒေပေါဲရုဲမာဲဂှ် ထပေၚ်စုတ်အာ ပ္ဍဲကဵုတၞးလိက်ဗီုပြၚ် ခုတ်စၟတ်လဝ်တံတုဲ ညံၚ်ဂွံပါလုပ် အပ္ဍဲစရၚ်မာဲ တၚ်နၚ် ညံၚ်ဟွံဗၠေတ်ဗၠေၚ်ယောၚ်ယာဂှ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ် ဝန်ဇၞော် လဝက ဟီုလဝ်ပ္ဍဲကောံဓရီုရ။
ဇၟာပ်ညးနွံအခေါၚ်ကဵုမာဲတံ ညံၚ်ဂွံပါလုပ်အာပ္ဍဲစရၚ်မာဲ ကေုာံ ညးအခေါၚ်ကဵုမာဲဟၟဲတံ ညံၚ်ဟွံဂွံပါလုပ်အာ နကဵုကမ်မတဳ ပရေၚ်ကံက်စရၚ်မာဲ ဗလးတိအဆံၚ်ၚ်တံ ဒးကောပ်ကာဲအာရောၚ် ညးဆက်ဟီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပ္ဍဲစရၚ်မာဲယၟုဇကု ပါဟွံပါ၊ တၚ်နၚ် ဍာံဟွံဍာံ ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲလလောၚ်တြးလဝ်စရၚ်မာဲတံ ညံၚ်ဂွံကၠုၚ်ရံၚ်ကီု တၚ်နၚ်ဘိုအ်ဂွံပလေဝ်ထပေၚ်နွံမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုတၞးလိက်ဗီုပြၚ် ခုတ်စၟတ်လဝ်တံ ညံၚ်ဂွံထပေၚ်စုတ်အာ ညးတာလျိုၚ်တံ သွက်ဂွံ ဆဝ်ဗ္ၚုဟ်ဏာ သ္ဂးရ။
စပ်ကဵုစရၚ်မာဲဂှ် ဆၜိုတ်မၞိဟ်စိုတ်လုပ်စတံရ အာရံၚ်လဝ်တုဲ ဂွံတီလဝ် တၚ်နၚ်ဗၠေတ်မံၚ်တံကီုလေဝ် ရဲစိုတ်ဟွံလုပ်စတံမ္ဂး တီမာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ် ညးဒေသတွဵုရးမန်မွဲတၠ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
“မၞိဟ်ပိုဲတံဂှ် လ္တူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ် စိုတ်ဟွံလုပ်စပုဟ်။ လ္တူပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ဟွံစွံအရီုတုဲ ယၟုဇကုပါဟွံပါဟာ ဟွံအာရံၚ်ပုဟ်။ ရဲစိုတ်လုပ်စတံ အာကျောဝ်ရံၚ်ဗဵုမံၚ်။ တုဲပၠန် လ္တူစရၚ်မာဲ ယၟုဇကုပါဟွံပါဂှ် ညးလ္ၚဵုပါမံၚ်။ ညးချိုတ်လဝ်တံလေဝ်ပါမံၚ်ဟီုတှ်ေ စိုတ်လုပ်စတုဲ အာရံၚ်လဝ်ဂှ် ဂွံတီအာ။ မၞိဟ်စိုတ်ဟွံလုပ်စတံဂှ်တှ်ေ (ယၟုဇကု ပ္ဍဲစရၚ်မာဲ) ပါလေဝ်ဟွံတီ ဟွံပါလေဝ်ဟွံတီဒှ်မံၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဟိုတ်နူကဵုပရေၚ်သီအဝဵု ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဒှ်မံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗမာဏံ စကာသုၚ်စောဲ စက်ကဵုမာဲအဳလက်ထရဝ်နေတ်တုဲ လ္တူကဝ်မယှေန်ပၞာန် ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲ သ္ကုတ်ကဵုသ္ကုတ်တံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပရေၚ်စိုတ်လုပ်စအောန်ကွေံကွေံရောၚ်။
ဇၟာပ်ညးအခေါၚ်ကဵုမာဲနွံတံ သွက်ဂွံရပ်လဝ် တၞးကာတ်မွဲမွဲဗီုဂှ် နူကဵုကမ်မတဳအဆံၚ်ၚ်တံ နကဵုကိုန်အစဳဇန် “ပန်းခင်းစီမံချက်” ဂှ် ညံၚ်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်အာမာန် ဒးကောပ်ကာဲကဵုရောၚ် ဝန်ဇၞော် ကဝ်မယှေန်ပၞာန် ဟီုလဝ်ရ။
တုဲပၠန် ကၠာဲဟွံလလောၚ်တြးစရၚ်မာဲ အလန်ဒုတိယဂှ် လ္တူတၚ်နၚ် ဟွံဍိုက်ပေၚ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုစရၚ်မာဲအလန်ပထမ သွက်ဒးထပေၚ်နွံမံၚ်တံ ဒဵုကဵုအဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ် စနူကဵုကမ်မတဳ ပရေၚ်ကံက်စရၚ်မာဲ ဗလးတိအဆံၚ်ၚ်တံ ဒးကောပ်ကာဲအာတုဲ သၞောတ်ဗီုပြၚ်နဲကဲစှ်ေစှ်ေ ဒးစၟဳစၟတ်ပလေဝ်ထပေၚ်အာ သ္ပအာဒတန်ရောၚ်ဂှ် ကဵုလဝ်စၞောန်ရ။
အဆံၚ်ၚ်သ္ပဒတန်တုဲမ္ဂး ပြဟ်ဟ်ဏံ စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ပေၚ် ၁၈ သၞာံကဵု လပါ်လ္တူတံ အတိုၚ်တ္ၚဲစၟတ်ကဵုလဝ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံ ပကောံပကေဝ်ကဵုလဝ် စရၚ်ကီု၊ နူဏံမွဲအဆံၚ် သွက်ဂွံပတိတ်အာစရၚ်မာဲ အလန် ဒုတိယမာန်ဂှ် ဒးဆက်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုဏာ ဇရေၚ်ကဝ်မယှေန် ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်တေံရောၚ် လလောၚ်ပတိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်
Photo – MOI