မတ်မလီု ၊ ဒဳဇြမ်ပါ ၁၅
နူကဵုကဝ်မယှေန်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵုဏံဂှ် ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲသ္ကုတ်ကဵုသ္ကုတ်တုဲ အပြံၚ်အလှာဲ ဂကောံအလဵုအသဳဒုၚ်ရုဲစှ် ဒပ်ပၞာန်မံက်တိုန်ကၠုၚ်ဟီုဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံစၟဳစ နတ္ထိမုလဝ်ဟၟဲပုဟ် ညးလ္ၚတ်တံ ဟီုမံၚ်ရ။
အခိၚ်ကြပ်ကၠုၚ်မံၚ်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲသ္ကုတ် ၁ ဂှ် အလံၚ်အမာတ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လုပ်ပြိုၚ်မာဲတံဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ဒပ်ပၞာန်ကၠောန်လဝ်တံဂှ် သ္ပကလော်ဟွံတီ၊ ကဵုလဝ်ကတိပါၚ်နာနာသာ်တုဲ ကၠောန်မံၚ်ပရေၚ်စန်ဒက်မာဲ လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။
အခိၚ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် က္တဵုဒှ်မံၚ်ဗီုလၟုဟ်ဏံ သွက်ဂွံကလေၚ်ဒက်ပ္တန် ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေသဳမာန်ဂးတုဲ ပြဿနာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် နနဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သွက်ဂွံဂၠာဲသွဟ် လုပ်ပြိုၚ်မာဲကီုလေဝ် ဒဒှ်ရသွက်ဂွံဟီုပတိတ် အခက်အခုဲကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ်မံၚ် ပရေၚ်အခေါၚ်မၞိဟ်အရိုဟ်တ္ၚဲတံဂှ် ဇြိုၚ်မံၚ်စိုတ်ကွေံရ။
လ္တူအကာဲအရာဏံ ပေါဲရုဲမာဲကၠောန်တုဲမ္ဂး ကော်စၠတ်ဓရ် သၠောဲပြံၚ်ကဵုအဝဵုကု အလဵုအသဳတၟိမဒှ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၆ ဂိတုမာတ်ချ်အိုတ်မ္ဂး အပြံၚ်အလှာဲအလဵုအသဳတၟိ မံက်တိုန်ကၠုၚ်ရောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဂဥုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှိုၚ် အခိၚ်ညးစိုပ်လဝ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ပ္ဍဲဒဳဇြမ်ပါ ၁၁ ဂှ် ဟီုလဝ်ရ။
သၟဝ်သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ ၂၀၀၈ ဏံ ညံၚ်အာယုက်တၠအဝဵုပၞာန်ဂွံဂၠိၚ် ကၠောန်မံၚ်မဒှ်တုဲ ပေါဲရုဲမာဲလောန်ၜက်တုဲအာကီုလေဝ် အခက်အခုဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ပၞာန်တံဂှ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်ဒး ဆက်ဇီုကပိုက်အာမံၚ်ပၠန်ရောၚ် ညးလ္ၚတ်တံ သ္ၚဳဂၠိပ်ရ။
“ချိုတ်ပၠိုတ်မွဲဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗမာ ထေၚ်ၚ်လဵုလဵု တောတက်ပြံၚ်လှာဲတိုန်မာန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ပေါဲဗတိုက်တံလေဝ် ဒေါအ်အာပြဟ်ဟ်မာန်ဟွံသေၚ်တုဲ အလဵုအသဳတၟိတိုန်ကၠုၚ်ဟီုဟီု အလဵုအသဳတၠအဝဵုပၞာန်မွဲပၠန် ထပ်မံက်ကၠုၚ်တုဲ သွက်ဍုၚ်ဗမာဂှ် မုအရာလေဝ် ပြံၚ်သၠာဲအာဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ချိုတ်ပၠိုတ်မွဲဂှ် တၠအဝဵုပၞာန်ဏံ ဆက်တန်ကြန်မံၚ်ဏီမ္ဂး ဒဒှ်ဘဝပရေအ်ပိုဲတံဏံ ကောန်ဍုၚ်တံ ဆက်ဒးဒုၚ်အာရဏောၚ် ဒှ်မာန် မိက်ဂွံဟီု” သာ်ဝွံ ဒါရိုက်တာ ဂကောံအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကရေၚ်ဍာဲ ဥူဗညာ ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
ပေါဲရုဲမာဲ ခြာဟွံလံကၠောန်အာဏံ ဗော်ပျဳခိုၚ်ဖျိုဝ်ဗ္ဒဗ္ဒါဲမံၚ်ဒပ်ပၞာန်ဗမာဂှ် ညးတာလျိုၚ်ပၞာန် ဗိုလ်ပၞာန် ၜးသၠောတ်ကယျိုၚ်ပၞာန်လၟိဟ်ကဵုကၠံတံ သွက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ်အာ စုတ်လဝ်စရၚ်နွံရ။
ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ် အလုံမွဲဍုၚ်ဂှ် နွံမံၚ်ဆ ၆ ဗော်ဟေၚ်မဒှ်တုဲ ဗော်ပျဳခိုၚ်ဖျိုဝ်ဂှ် လၟိဟ်အလံၚ်အမာတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဒှ်မံၚ်ကီု ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဆန္ဒမာဲ ဟၟဲကဵုအလံၚ်အမာတ်ဆောပြိုၚ် ၂၈ ဒၞာဲဂှ် လေဝ် ဂွံလဝ်ဇၞးတုဲတုဲယျ။
မွဲလပါ်ပၠန် ရဲပံၚ်တောဲကိတ်ညဳကဵုဒပ်ပၞာန်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံရုဲစှ်အာ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုပတိတ်လဝ်တုဲ ဗော်ကိတ်ညဳကဵုဒပ်ပၞာန်ရ ညံၚ်ဂွံကဵုမာဲ ဗော်ပျဳခိုင်ဖျိုဝ် ဗက်စန်စက်မံၚ်ဟဂှ်ရ။
ပ္ဍဲအလုံဍုၚ် ရဲပလီုပလာ်ကြီုကြဂၠိုၚ်မံၚ်ဂှ်တုဲ အလဵုအသဳတၟိကဵုဒပ်ပၞာန် ယဝ်ရဟွံပစုက်လဝ်စး ညးသ္ကံမ္ဂး ဒှ်အလဵုအသဳတုဲ တ္ၚဲယး ကလေၚ်ပြဟ်စှ်ေအာမာန်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ သ္ပအစာံတုဲဒးရုဲစှ်အာရောၚ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲစန်ဒက်မာဲ ဍုၚ်ဖာသဳဂှ် ဥက္ကဌ ဥူခေန်ယျဳ စန်ဒက်မာဲ ဟီုလဝ် ပ္ဍဲဂိတုနိုဝမ်ပါ ၂၇ ရ။
နူကဵုပေါဲရုဲမာဲဏံ နူကဵုဗော်ပျဳခိုၚ်ဖျိုဝ် ပံက်အလဵုအသဳဟွံမာန်၊ နူကဵုဗော်တၞဟ်ဟ် ယဝ်ရ ပံက်အလဵုအသဳမာန်ဟီုကီုလေဝ် ဗက်အလိုက်ဒပ်ပၞာန်မာန်မှ သဘဴအဝဵု ဆက်တန်ကြန်အာမာန်ရောၚ်ဂှ် ဒးကၠိုဟ်လဝ်ရ။
ဗီုပြၚ်အလဵုအသဳဒပ်ပၞာန်နွံပၟိက်မွဲဂှ် နူကဵုပေါဲရုဲမာဲ လီကေတ် ပရေၚ်လုပ်သၞောဝ်ဒှ်တုဲ ဗော်ဇၞးမာဲဂှ်တှ်ေ အတိုၚ်ပၟိက်ဒပ်ပၞာန်ဂှ်ဒးလှ်ေထ္ၜးကဵုမာန်ရောၚ် ညးအခေါၚ်ဟီုဂးနွံ ရာမညဖိတ်ဒရေဝ်ဇြဟတ်တၟိ နာဲပဳတာ သ္ၚဳဂၠိပ်ရ။
“နကဵုဗီုပြင်သၞောတ်ဂှ်ရ အလဵုအသဳဒပ်ပၞာန်နွံပၟိက်မွဲ နူကဵုပေါဲရုဲမာဲ ဗီုပြၚ်လုပ်သၞောဝ်အလီ ဒက်ပတန်အာဏောၚ်။ အပ္ဍဲကမ်ပရေအ်ဟာ ကမ်ခိုဟ်ဟာ ကေတ်ဟွံဒး ယဝ်ရဗော်မွဲမွဲ ဂွံအာဇၞးဗော်ပျဳခိုၚ်ဖျိုဝ်တှ်ေလေဝ် အတိုၚ်ဒပ်ပၞာန်လးလဝ်ဂှ်ရ ဒးဖန်လှ်ေကဵုမာန်ရောၚ် အကာဲအရာဒှ်မံၚ်ဟဏံ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုပေါဲရုဲမာဲကၠောန်အာ ကၞောတ်သၞာံဏံကဵု သၞာံဂတတေံမ္ဂး ဒဒှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပရေၚ်စိုတ်လုပ်စအောန်တုဲ ကၠုၚ်ကဵုမာဲအောန်အာဂှ် နကဵုတၚ်ကော်ဆောမွဲဒးဆဵုဂဗမံၚ်ရောၚ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် Data for Myanmar ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ဇၟာပ်ကောန်ဍုၚ်တံ တာလျိုၚ်ဒးကဵုမာဲနွံမံၚ်တုဲ အခေါၚ်အရာကောန်ဍုၚ်တံ ညံၚ်ဟွံဂွံဆောံလေၚ်အာ ဍုၚ်ညံၚ်ဂွံကလေၚ်စိုပ် လ္တူဂၠံၚ်ဒဳမဝ်ကရေသဳမာန်တံဂှ် ကဝ်မယှေန်ပၞာန်ဗက်ဆဝ်ဗ္ၚုဟ်မံၚ် နူကဵုဌာန်ပရိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ် သၟးဟွံက သီုကဵုဇာဖိုၚ်မုက်လိက် ပရေၚ်မၞိဟ်တံကီုရ။
ယဝ်ရဟွံကၠုၚ်ကဵုမာဲမ္ဂး ဗော်ဇကုဟွံမွဲပၟိက်ဂှ် ဂွံအာဇၞးမာန်တုဲ ဒှ်ညးစၞးဒုၚ်ရုဲစှ်မှာလေဝ် ရမျှာၚ်စၞးညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပတန်ထ္ၜးကဵုမာန်ရောၚ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံထံက်ထ္ၜးမံၚ် လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် Data for Myanmar ချူထမံက်လဝ်ရ။
ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍောတ်တ်တံဂှ် ဗီုပြၚ်ပံက်ပတိုန်အလဵုအသဳမာန် ဟွံသေၚ်တုဲ ပရေၚ်အပြံၚ်အလှာဲ အလဵုအသဳတိုန်ကၠုၚ် နူကဵုပေါဲရုဲမာဲ မံက်ကၠုၚ်ရုံရုံဂပ်ပ်မာန်ဂှ် စၟဳစဂွံဟွံပုဟ် ညးဍုၚ်ကွာန်မွဲတၠ ဟီုလဝ်လညာတ်ညးရ။
“ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်ဂွံစၟဳစရုံရုံဂပ်ပ် မုလေဝ်ဟၟဲမွဲသာ်ပုဟ်။ မုဟိုတ်ရောတှ်ေ ဗော်အဓိက သ္ပစၞးညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံပါကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲပုဟ်။ တုဲပၠန်ဗော်ဍောတ်တ်တံပၠန် ပံက်အလဵုအသဳဟွံမာန်ပုဟ်။ ဗီုပြၚ်ပံက်အာအလဵုအသဳမာန် ဒက်ပကောံလဝ်လေဝ်ဟၟဲပုဟ်။ ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၅၊ ၂၀၂၆ ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်ဂွံဒးစၟဳစဟၟဲပုဟ်။ နူကဵုဏံ ပရေၚ်ယှအ်ဖျေံနွံကၠုၚ်မ္ဂး စၟဳစဂွံမာန်ကီု။ ပြဟ်ဟ်ဏံ ရံၚ်ကေတ်တၠုၚ်လအာဗီုလၟုဟ်မ္ဂး မုလေဝ်သွက်ဂွံစၟဳစဟၟဲပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
နူကဵုပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၀ လ္တူဗော် NLD ဂွံလဝ်ဇၞးဂှ် ဒပ်ပၞာန်ထ္ၜးဟိုတ် မာဲအလီနွံဂးတုဲ သီကေတ်ထောံအဝဵုဍုၚ် ၊ လလောၚ်တြးလဝ် အကာဲအရာကာမံက်တိုန် ပွိုၚ်မွဲသၞာံ မဒှ်ရ။
နူကဵုဏံ အကာဲအရာကာမံက်တိုန် ၆ ဂိတုမွဲဝါ ကံၚ်သဳစဵုဒၞာကောန်ဂကူကေုာံပရေၚ်ဂီုကၠီု ဂွံအခေါၚ် ဆက်ထပဵုအယုက်တုဲ ပလေဝ်ပလေတ်စလဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲရ။
သၟဝ်ပရေၚ်ပကီုပရာတ်အလုံဍုၚ်မွဲ၊ ပရေၚ်ဍဵုဍိုက်မံၚ်တံကီု၊ ရပ်လဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ဟွံလုပ်ဗဗွဲဓရ်တုဲ ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲဟီုဂှ် သွက်ဂကောံပၞာန်တံ ညံၚ်ဂွံဒှ်ဗဗွဲသၞောဝ် ပရေၚ်လီဠာန်မွဲရဂှ် ကမ္မတဳသ္ပစၞးစၠတ်ဓရ် ကၟိန်ဍုၚ် CRPH ဟီုလဴလဝ်ကီုရ။
ပရိုၚ်-သြင်လောန်တိုင်မ်
Photo – MOI