မတ်မလီု၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၅)
သြန်လေဲတိဗ္ၚ သွက်ကိုန်စဳမာန် သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ မသိုၚ်ခၞံထ္မံက်အာရုပ်ရဴ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် အပ္ဍဲပွိုၚ်ပိဂိတု လေဲကဵုအာရောၚ်ဂှ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဥူအံၚ်ကျဳတုၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကဆံၚ်ဂၠးတိ ပ္ဍဲဗ္ဒါဲကွာန်ကအ်ပြာၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ်ကဵု သွက်ဂွံသိုၚ်ခၞံအာ သၞေဟ်က္ၜၚ် စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ပ္ဍဲအကြာကွာန်ဝါကလိကဵု ကွာန် (ဘလောက်ညောၚ်ဝိုၚ်း) မကြပ်ကဵုပၞော်တိတ်ၜဳတံဂှ် စၟတ်လဝ် ဒၞါဲတိတံရ။
သွက်ကိုန်စဳမာန် သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကဆံၚ်ဂၠးတိဂှ် ရန်လဝ် တိဨက (၄၃၀၀) ပြၚ်တုဲ သွက်ကိုန်စဳမာန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ဂှ် စၟတ်လဝ် တိဨက (၃၆၀) ပြၚ်ရ။ နဒဒှ်သြန်လေဲတိဗ္ၚ သွက်ကိုန်စဳမာန်တံဏံဂှ် စဳဇန်လဝ် သွက်ဂွံလေဲကဵုအာ သြန်ဒ္ကေဝ် (၂၇) ဗဳလျာန်ပြၚ်ရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဥူအံၚ်ကျဳတုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံကဵုသြန်လေဲ သွက်ကိုန်စဳမာန် သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာတံဂှ် ယဝ်ရဗာတ်ဂျက်ကဵုအခေါၚ် နူဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဆက်စၠောံတံ စှ်ေကၠုၚ်မ္ဂး နူကဵုဂကောံမဒက်ပ္တန်လဝ်တံ သွက်ဂွံကဵုအာ အပ္ဍဲပွိုၚ်ပိဂိတုမာန်ဖအိုတ်ဂှ် စဳဇန်လဝ်ရောၚ် သ္ဂးရ။
“ကိုန်စဳမာန် သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာဂှ်တှ်ေ မၚ်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံကဵုသြန်လေဲသၟးရ၊ ဟွံကၠုၚ်ဏီပုဟ်၊ နူကဵုဌာနဝန်ဇၞော်ပလံၚ်ဗစိုပ် ကေုာံ ပရေၚ်ဆက်စၠောံတေံကၠုၚ်တှ်ေ ပိုယ်တံ စကၠောန်အာရဏောၚ်၊ သွက်ဂွံကဵု အပ္ဍဲပွိုၚ် (၃) ဂိတုမာန်ဂှ် ဒက်လဝ်ဂကောံ နွံရ၊ သွက်ဂွံကဵု အတိုၚ်စရၚ်မစၟတ်လဝ်တုဲတုဲ ကၠာတေံသီုဖအိုတ်ရ၊ အတိုၚ်ဗီုပြၚ် (၇) နွံ အတိုၚ်မကံက်လဝ် တိသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ သီုဖအိုတ် ညံၚ်ဂွံဂွံဂှ် လေဲကဵုဏောၚ်၊ အပ္ဍဲပွိုၚ်ပိဂိတု တုဲဒှ်အိုတ်ရဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
အစဳဇန် မကဵုသြန်လေဲ အပ္ဍဲပိဂိတုဂှ်ဝွံ အခိၚ်လဵုရောဟီုဂှ် ဟီုဏာဟွံမွဲတုဲ သွက်သြန်လေဲတိဗ္ၚဂှ် တိဗ္ၚမွဲဨက ဒဵုဗၞတ်ပမာဏ ၜိုတ်လဵု ကဵုသြန်လေဲဏောၚ်ဟီုဂှ်လေဝ် ဟီုဂးဏာလဝ် ဟွံမွဲရ။
ဗော်ညဳသၟဟ်မန် မပံၚ်လဝ် ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဒဒှ်ရမၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ် ကိုန်စဳမာန်သၞေဟ်က္ၜၚ် ကေုာံ သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မထ္မံက်ရုပ်ရဴဂှ် ကဵု ပ္ဍဲအရာမကဵုသြန်လေဲတိဗ္ၚတံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဒှ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောဝ်ဂှ် ဂ္စါန်အာရောၚ် ဟီုဂးလဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ညးဒေသမွဲတၠဂှ် ဒၞါဲတိကိုန်စဳမာန် သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာဂှ် ကၠာတေံ စၟတ်လဝ် မွဲဨက နဒဒှ်သြန်လေဲ (၂၀) ကိုဋ်ဒ္ကေဝ်တုဲ ပ္ဍဲဒၞါဲတိတၞံဆုနွံ ကေုာံ စမြိုၚ်နွံတံဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံကဵုသြန်လေဲဂှ် ခုတ်လဝ်ၚုဟ်နွံကီုလေဝ် တၠတိသၟာဗ္ၚတံ ဟွံပြေစိုတ်ပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ပြဟ်ဟ်ဏံ ဒၞါဲသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာဍေံတံ အကြာမုဟ်ဍုၚ်ကဵု ကအ်ပြာၚ်တံဂှ် ခုတ်လဝ် (၂၀) ကိုဋ်ရ၊ တုဲတှ်ေ ဒၞါဲတၞံဆုနွံ ကေုာံ စမြိုၚ်နွံတံဂှ် မူစိ ဍေံတံခုတ်လဝ်သာ်ဏံရ၊ အဇှ်ေ သၟာဗ္ၚတံ ဟွံပြေစိုတ်တုဲ ၜိုတ်ဏံတှ်ေ ကဵုဟွံမာန်အိုတ်ပုဟ်၊ ကဵုဟွံမာန်ပုဟ်ဟီုဂှ်လေဝ် ကၠာတေံ လ္ပာ်ဏံဂှ် ကမ္မဏဳတံ ရာန်လဝ် ၜိုတ် (၅၀၀) ဨကတုဲ တိဗ္ၚ ပ္ဍဲဂၠံၚ်မုဟ်ဍုၚ်ကဵု ကအ်ပြာၚ်တံဂှ် တၠဓနတံ ကဵုဒၟံၚ် မွဲဨက စဵုကဵု (၁၀၀/၁၅၀) ကိုဋ်နွံရ၊ ၚုဟ်သြန်လေဲ ဗီုလၟုဟ်ဂှ် ဟွံပြေပြံၚ်ပုဟ်၊ လၟုဟ်ဂှ် ဍေံတံ ကဵု ၜိုတ် (၅၀) ဏောၚ် ဂွံမိၚ်ဒၟံၚ်ရ၊ ဆ္ဂး ပြဟ်ဟ်ဏံ မုမှဟွံဂွံထ္မံက်ရုပ်ရဴဏီပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
သွက်ကိုန်စဳမာန် သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကဆံၚ်ဂၠးတိကဵု သၞေဟ်က္ၜၚ် စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မသိုၚ်ခၞံအာတၟိတံဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၀) သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံ ဒက်လဝ်ကမ္မတဳဗဟဵု ကောပ်ကာဲ ထ္မံက်ရုပ်ရဴကိုန်စဳမာန် သီုကဵုပါလုပ် ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ်သၟဝ်တဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်ရ။
အတိုၚ်ဂလာန်ညးဒေသတံဂှ်မ္ဂး ဂၠံၚ်မၞုံဗ္ဒါဲကိုန်စဳမာန်သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာတံဂှ် ၜိုန်ရကလေၚ်ပလေဝ်ဒၟံၚ် နွံကီုလေဝ် ဒၞါဲတိကိုန်စဳမာန်တံဂှ် ဒက်ကမ္မတဳတုဲ စဵုကဵုလအ်ဂွံမွဲသၞာံဂှ် မုကမၠောန်မှ ထ္မံက်လဝ်ရုပ်ရဴ ဟွံမွဲဏီပုဟ်ဂှ် သ္ဂးရ။
ကမ္မတဳသ္ပစၞး ကၠတ်ထဝ် တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ကိုန်စဳမာန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ ဒဒှ်ရဒှ်ကိုန်စဳမာန် ဆၜိုတ်တၠအဝဵုပၞာန် မၞိဟ်မွဲဂကောံဓဝ် ဂွံခိုဟ်စဂှ်ကဵု ဒၟါနူအလဵုအသဳလုပ်သၞောဝ် ဟွံသေၚ်ဂှ်ရ ပွမသီတိဗ္ၚ၊ သွံတြး ကေုာံ လှာဲတၠပြံၚ်တဲ ဍေံတံ မကၠောန်သ္ပအိုတ်တံဂှ် ဟွံလုပ်သၞောဝ်ပုဟ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် (၁၁) တုဲကၠုၚ်တေံ လလောၚ်တြးလဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)