လ္ဂုၚ်၊ ဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၈)
သၞောဝ်အက်ဥပဒေ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ အလဵုအသဳအမေရိကာန် NDAA မစၞောန်ပျးစုတ်လဝ် Burma Act စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ်ဝွံ ဇီုကပိုက်ဒွံဒွါဒးဒၟံၚ် ကုအဝဵုအပိုၚ်အခြာရောၚ် ဌာနဝန်ဇၞော်ကာဍုၚ်သ္အာၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၇) တေံရ။
သၞောဝ်ဥပဒေ NDAA ဝွံ သ္အာၚ်နူလုပ်စိုပ်ပထုဲပလာပ် ကာအပ္ဍဲဍုၚ် ဍုၚ်ဗၟာဂှ် သီုကဵုရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ၊ ကံၚ်ဇြဳကဵုကသပ်ကောန်ဂကူ (NUCC) ၊ ကမ္မတဳသ္ပစၞး ကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ် (CRPH) ၊ ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် (PDF) တံဂှ်ဝွံ ဒှ်သဘဴကဵုဇြဟတ် ကုပွပကီုပရာပ်တံရောၚ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ဂးလဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် နကဵုအလဵုအသဳဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကိစ္စပရူပရာစပ်ကဵုပရေၚ်ဗ္စာရဏာမၞိဟ်တံဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် ဇၟာပ်ပ်ဒိုဟ်တုဲ ဒဒှ်ရဒစဵုဒစး လ္တူအမေရိကာန် မထံက်ပၚ်သြန်လှုဲ ကုယန္တယာ ပရေၚ်ဂၠိုက်ဂၠါဲစၟဳစၟတ်သၠးပွး စပ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ (Independent Investigative Mechanism for Myanmar- IIMM) ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။
ပြဝကၠောန်သ္ပသာ်ဏံဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူဖံက်ပ္ကဝ်ဒၟံၚ် တၚ်စၞောန်ပျး ဗဳယေန်နာကောန်ဝေန်ယှေန် စပ်ကဵုပရေၚ်ဆက်ဆောံကလုတ်တမာန် ကေုာံ လိက်ပဋိညာန် ကုလသမဂ္ဂတံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၃) တေံ နူကဵုရုၚ်ကလုတ်ဍုၚ်ဗၟာ၊ ဍုၚ်ဝါယှေန်တာန်မွဲကဆံၚ် ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ် လိက်ကလုတ်တမာန် မပါလုပ်ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ဒဒှ်ရဒစဵုဒစး ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ဂးရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ် သ္ပဒတန်ထောံ NDAA ဂှ်ဝွံ သွက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဟိုတ်နူဒွံဒး တၚ်ဍိုန်လျ လ္ဂောံကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်ရ ဒးဒစဵုဒစး ကုပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာ မဆက်စပ်ကဵု NDAA ဂှ် သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ကြဴနူကၠတ်ထဝ်သၟဝ်၊ ကၠတ်ထဝ်လ္တူအမေရိကာန် တုပ်စိုတ်သၞောဝ် NDAA တုဲ ကိစ္စသမ္မတဗိုၚ်ဒေန် ထ္ပက်ထောံစၟတ်တဲဂှ် သွက်စကစ ဍုၚ်ဗၟာဂှ် နကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး ဒှ်ကိစ္စဒွံဒးတၚ်ဍိုန်လျဍေံတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒဒှ်ရဒစဵုဒစး ကိစ္စ NDAA သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်ဂှ် ဗက်ပလံၚ်လိက် တိတ်မ္ၚးတုဲ ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ် လစွံစိုတ်တံဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ ဒးဟီုလစွံစိုတ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ နတဲဂှ်တှ်ေ အဝဵုအပိုၚ်အခြာဍုၚ်ဗမာဂှ် စကစ ဟွံပိုၚ်ပုဟ်ဂှ် ပိုယ်တံ ချိၚ်ခယျကေတ်ဂွံရ။ လ္တူဏံဂှ် ဟိုတ်ဂကောံဝန်ဇၞော်ကာဍုၚ်သ္အာၚ် စကစ ဟွံဒုၚ်ဒွံလုက်ဒၟံၚ်ဂှ် ဍေံဟွံတၟေၚ်ဒၟံၚ်ရ။ သ္ပမှ ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီ ကုဍေံတံပုဟ်တှ်ေ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
သၞောဝ်ဥပဒေ NDAA မထံက်ပၚ်ကဵုအာ ကုဂကောံဒပ်ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (EAOs) တံကဵု ဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် (PDF) တံ ကွတ်နဲပညာ လွဟ်လက်နက်ဟွံသေၚ် ကေုာံ အရာမသ္ကဵုလမျီုအိုတ် ဟွံသေၚ်တံဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၃) တုဲကၠုၚ်တေံ သမ္မတဗိုၚ်ဒေန် ထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ သ္ပဒတန်လဝ်ရ။
နူကဵုသၞောဝ်ဥပဒေဏံ အစဳဇန်သ္ဂောံထံက်ပၚ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ၊ ကံၚ်ဇြဳကဵုကသပ်ကောန်ဂကူ (NUCC) ၊ ကမ္မတဳသ္ပစၞးကၟိန်ဍုၚ် (CRPH) ကေုာံ ညးသ္ပ CDM တံလေဝ် ပါလုပ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် သီုကဵုစၟတ်လဝ် ပရေၚ်ထံက်ပၚ်ရီုဗၚ် စပ်ကဵုကောန်ပၞာန်တြေံတြေံ မသ္ပလဝ် CDM မကဵုဇြဟတ် သွက်ဂွံကလေၚ်ဒက်ပ္တန် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်အရာပ်တုဲ မဒစဵုဒစး ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတံဂှ်ကီုရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ နူကဵုသၞောဝ် NDAA ဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ ကၠုၚ်စိုပ်သၞာံ နူ ၂၀၂၃ စဵုကဵု ၂၀၂၇ တေံဂှ် ကလိဂွံအာ အရီုဗၚ်တံ မဒှ်တုဲ သွက်ပၠန်ဂတးက္ညၚ် မပလှ်ဖျေံသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် ဒှ်လဂါံဇိုၚ်တောတက်မွဲရောၚ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ သ္ဂးရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)