နေဗျဳဒဝ်၊ ဂျာန္နဝါရဳ (၂၅)
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် အာယုက်မအိုတ် အပ္ဍဲသတ္တာဟကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ်ဝွံ နူကဵုကောံဓရီု ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူ မကော်ဂး (ကာလုံ) ဂှ် ဒးလှဲပြံၚ်ကဵုအာ အဝဵုကၟိန်ဍုၚ်နာနာသာ်တံဂှ်ရောၚ်။
ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ရပ်ဒက် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ကော်လဝ်ကောံဓရီု ကံၚ်ဇြဳဂီုကၠီု ကေုာံ စဵုဒၞါကောန်ဂကူ လ္ဂောံကဵု ၝောံပိုဒ် (၄၁၇) ပါလုပ် ပ္ဍဲသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ ဂှ်တုဲ ကြဴနူလလောၚ်တြး ကၟိန်ဍုၚ် နဒဒှ်အကာဲအရာကာမံက်တိုန်တုဲဂှ် လှဲပြံၚ်ကေတ်လဝ်အဝဵုမွဲသၞာံရ။
နူဂှ်မွဲကဆံၚ် အတိုၚ်ၝောံပိုဒ် (၄၂၅) ပါလုပ် ပ္ဍဲသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ်မ္ဂး အာယုက် မၞုံအခေါၚ်သၠုၚ်ပ္တိုန် မွဲဝါ စဵုကဵု (၆) ဂိတုဂှ် ပပဵုပ္တိုန်လဝ် စဵုကဵု (၂) ဝါတုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၃၁) ဏံမ္ဂး အာယုက်အိုတ်ရောၚ် မဒှ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကောံဓရီုပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူ မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵုဂှ် ဒးပ္တိုန်ထ္ၜးဒုၚ်စဳရေၚ်ဏောၚ်တုဲ ဒးဒုၚ်စ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် (ကာလုံ) ဂှ်ရ။
အကြာညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတံ၊ တၠပညာသၞောဝ်တံဂှ် ကောံဓရီုကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူ မကော်အာ ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ်ဝွံ တန်တဴဒၟံၚ်ကဵု တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်မေန်အံၚ်လှာၚ်ရောၚ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်အိုတ်ရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် (KNU) ပဒိုဝ်သဝ်တဝ်နဳဂှ် ဂကောံပၞာန်ဝွံ ဟိုတ်နူဆက်ထိၚ်ဒက်အာအဝဵု နူကဵုကောံဓရီု ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူတံဂှ်ရ နကဵုဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ မ္ၚးနူပရေၚ်ပၞာန်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် သုၚ်စောဲနဲကဲစုၚ်ဇဳတုဲ သွက်ပရေၚ်ဂကောံပၞာန်ဂွံပြဟ်ဒတုံဂှ်ဟေၚ် ဆက်ကၠောန်အာရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ဍေံတံ ( ဂကောံပၞာန်) ၜိုန်ရကၠောန်မံၚ် ညံၚ် ၂၀၀၈ ဂွံတန်ကီုလေဝ် ပိုယ်တံဂှ် စိုတ်ဟွံလုပ်စပုဟ်။ အေညအ်ဂှ် နူစဍေံတံ သီအဝဵုဂှ် ၂၀၀၈ ဟွံမွဲရပုဟ်ဟီုဂှ် စုတ်လဝ်ပ္ဍဲက္ဍဟ်ရ။ ပ္ဍဲက္ဍဟ်ပိုယ် မုနွံရောဟီုမ္ဂး လ္တူမဖျေံလဝ်သန္နိဌာန် သွက်ဂွံဗ္တိုက်ဖလှေက်အာ သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် ဆက်တုဲ ကၠောန်အာဏောၚ်။ ဗီုလဵုဒးကၠောန်ဒးကၠောန် နကဵုနဲကဲစုၚ်ဇဳဂှ် ပိုယ်တံ ဆက်ကၠောန်အာဏောၚ်။ ပံၚ်တောဲကဵု ဍုၚ်သ္အာၚ်တံတုဲ ဆက်ကၠောန်အာ ကဵုဇြဟတ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံဏောၚ်၊ ပါသီုပရေၚ်ပၞာန် သီုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏောၚ်။ ပိုယ်မိက်ဂွံဟီု ဣဏံရ။ ဍေံဂှ် မုကၠောန်န် အရာဍေံမကၠောန် ဟီုမာန်မွဲဂှ် ဍေံဂှ် ရပ်လဝ်အဝဵုဏောၚ်၊ ပိုယ်တံဂှ် အဝဵုဏံ ညံၚ်ဂွံကလှ်တိတ်အာလးလးဂှ် ကၠောန်ဏောၚ်၊ ၜိုတ်ဏံရ နွံ “ သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်ၝောံပိုဒ် (၄၂၅) မပပဵုပ္တိုန်လဝ်အာယုက် ကာလကာတၟေၚ်ဂှ်မ္ဂး “သ္ကိုပ်က္ဍိုက်ပ်စဵုဒၞါဒပ်ပၞာန်ဂှ် တာလျိုၚ်မပအပ်ကဵုလဝ်ညးဂှ် ညံၚ်ဂွံတုဲဒှ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်သ္ပဟွံမာန်ဏီဂှ်ရ သွက်ဂွံပပဵုပ္တိုန်ကဵုအခိၚ်ကာလမစၟတ်လဝ်တံ ယဝ်ရပ္တိုန်ထ္ၜးကၠုၚ်မ္ဂး ဓမ္မတာမ္ဂး မွဲအလန် စဵုကဵုတြဴဂိတု သၠဲပ္တိုန်ကဵု ၜါဝါမာန်ရောၚ်” သာ်ဝွံ စၞောန်ပျးလဝ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် သီုကဵုပါလုပ်တွဵုရး ကချေၚ်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ ချေၚ် ကေုာံ တွဵုရးကရေၚ်တံဂှ် ရးသက်ကိုၚ် ကေုာံ ရးမဂွဵု မဒှ်ဒေသအညာတံဂှ် ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါဒေသတံ မပါလုပ် သီုကဵုဂကောံဒပ် EROs တံဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ် ကုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ မသာသ္ကာတ်မြဟ်တံရ။
ဒပ်ကွးဘာ စပ်ကဵုအလုံဍုၚ်ဗၟာ (ABSDF) ကောန်ကဝ်မတဳကေၚ်ကာဗဟဵု ကောန်သ္ဂံၚ်သလိုၚ်ယဝ်အံၚ်ဂှ် ဂကောံပၞာန်ဝွံ ရပ်လဝ် သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ တုဲ ဆက်ကေတ်အာအဝဵုမာန်ဂှ်ရ သွက်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ရိုဟ်ကၞက်ဂွံပိုတ်အိုတ်ဂှ်ဟေၚ် ဆက်လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက်ရောၚ်ဂှ် ဟီုရ။
“လညာတ်အဲဂှ်တှ်ေ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ ဂှ် ဒှ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် မချူဓဇက်လဝ် ဗီုဍေံတံမိက်ဂွံကၠောန် ညံၚ်ဂွံကၠောန်ဂွံရောၚ် မဒှ်ရ။ အေ ဂှ်တှ်ေ ဍေံတံ မုမိက်ဂွံကၠောန်န် ဍေံတံ ကၠောန်အာကဵု ၂၀၀၈ ရဏောၚ်။ ဍုၚ်လဵုရံၚ်ၚ်၊ တၠအဝဵုတံဂှ် အရာဍေံတံမၞုံကဵုအာသဳသတဂှ် ဗီုမိက်ဂွံကၠောန် ကၠောန်ဒၟံၚ်အိုတ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ EAO ပိုယ်တံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တှ်ေ ပံၚ်တောဲက၆ဒ ဂကောံဇြဟတ် မလုပ်မံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် မဒစဵုဒစးပၠန်ဂတးဒၟံၚ်ကဵု သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်တံဂှ်တုဲ လုပ်အာပေါဲဗ္တိုက် သွက်သ္ဂောံထပိုတ်ရိုဟ်ကၞက်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ရောၚ်ဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ပရေၚ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) သၞာံ ၂၀၂၁ ဂှ်ဝွံ ဒှ်အာသဘဴပလီုထောံ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ အလဵုလဵုဍေံယျဂှ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ၊ ညးချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံ ကေုာံ ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ညာတ်ကေတ်လဝ်ရ။
ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဒပ်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေၚ် (CNF) သလိုၚ်ထက်နဳဂှ်လေဝ် နကဵုဂကောံပၞာန်တံ ပလေဝ်ပလေတ်ကၠုၚ် သွက်ဂွံပပဵုပ္တိုန်အာယုက် ပ္ဍဲကောံဓရီုစဵုဒၞါဂီုကၠီုဂှ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ပလေတ်ပလေတ်ကၠုၚ်မာန်ကီုလေဝ် ပြဝဍေံတံဝွံ ဟွံလုပ်သၞောဝ်လးလးပုဟ်ဂှ် ခၠေဝ်ပလန်လဝ်ရ။
“နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ဏံ ကော်ကောံဓရီုဂီုကၠီုစဵုဒၞါဂှ်တုဲ နူကဵု(ကာလုံ) ဂှ်ရ ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် လ္ဂောံကဵုၝောံပိုဒ် (၄၂၅) ဂှ် ကမၠောန်ဟွံတုဲဒှ်ဏီပုဟ်ဂးတုဲလေဝ် ကၠောန်လေဝ်ကၠောန်ကၠုၚ်ဏောၚ်။ ကၠောန်ကၠုၚ်သီုၜါသာ် မာန်ဏောၚ်။ ဆ္ဂး တၚ်ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ဍေံဂှ် မုကၠောန်န် ညံၚ်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲ ဟွံဒေါအ်ဟွံဂွံဂှ် ဍေံ ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်အာဏောၚ်။ သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ် ချူဓဇက်လဝ် အလဵုဍေံတံတုဲ ဗီုဒးစိုတ် ဂတးအၚာဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်တွဵုဏောၚ်။ ညအ်ဂှ် နကဵုပိုယ်တံ ဟွံလုပ်သၞောဝ်ပုဟ်ဂှ် စၟတ်ကေတ်ရ။ တၚ်ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ဍေံဂှ် ဓရိုဟ် ပေါဲရုဲမာဲဟွံလုပ်သၞောဝ်ဏံရဏောၚ်ဂှ် ထေၚ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ဟီုရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် အကာဲအရာဗီုလဵုဒှ်ဒှ် ကၠောန်ဗဒှ်အာပေါဲရုဲမာဲ ဗၠးၜးဗဗွဲဓဝ်ရောၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကောံဓရီုကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၂၃) တေံဂှ် ဟီုဂးကၠုၚ်လဝ် ဗိုန်န်ခိုၚ်ၚ်ရ။
ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵု ဂကောံဗၠးၜးကချေၚ် (KIO) ၊ ဒပ်ပၠန်တရဴချေၚ် (CNF) ၊ ဗော်တောတက်ကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲ (KNPP) ၊ ဒပ်ပၠတရဴပရေၚ်ဗၠးၜးပလံၚ် (PSLF) ကေုာံ ဗော်သွးကောန်ဂကူကရေၚ် (KNU) တံဂှ် ပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်တံဂှ် ဟွံဒုၚ်တဲပုဟ်ရောၚ် ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ်လဝ် ကၠးကၠးရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)