မတ်မလီု၊ ဨပရဴ (၃)
ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ မသဝ်စှ်ေဒၟံၚ်ပရေံပရေံ ဟိုတ်နူပဋိပက္ခတံဝွံ လုကဴဂကောံပၞာန်အုပ်ဓုပ်ဒၟံၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံတောတက်ကၠုၚ် ဟွံမွဲတုဲ စိုပ်ကၠုၚ်အကာဲအရာ သာပရေံတံမာန်ရောၚ်ဂှ် တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ် (၂) သၞာံ ဟိုတ်နူပဋိပက္ခဂမၠိုၚ်တုဲ သဝ်စှ်ေဒၟံၚ်ပရေံပရေံတုဲ ၚုဟ်မးကၠောန်ပ္တိတ်အပ္ဍဲဍုၚ် GDP ဂှ်လေဝ် ဒဵုကဵုဂိတုသေပ်တေမ်ဗာသၞာံဏံ ဗၞတ် (၃) တၠံကၠံဟေၚ် နွံကၠုၚ်မာန်ရောၚ်ဂှ် တိုက်သြန်ဂၠးတိ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ်ချ် (၃၁) တေံရ။
ဟိုတ်နူပရေၚ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပွပကီုပရာပ် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်တံ၊ ပၟတ်ဓာတ်လလဳ ပိုတ်ပၠိုတ်ပရေံပရေံတံ ကေုာံ တၚ်ဍိုန်လျ စပ်ကဵုမူဝါဒတံဂှ်ဝွံ သွက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ပရေၚ်မၞိဟ်တံဂှ် သ္ကဵုဒှ်တဴအကြေပ်အဂြတ်တုဲ သ္ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဆက်တုဲပရေံစှ်ေရောၚ်ဂှ် တိုက်သြန်ဂၠးတိ သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် သွာၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ်ပၠန်လေဝ် မ္ၚးနူ ပၟတ်ဓာတ်လလဳ ပၠိုတ်ဂၠိုၚ်ကီု၊ အခက်အခုဲ ကဏ္ဍပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကီု၊ အပိုၚ်အခြာသၞောတ်ဗ္ၜတ် ပရေၚ်သၠာဲဂတးသြန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံကဵု ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်တံဂှ်သၟးဟွံက သီုကဵုစေဝ်ပၞောန်သၞောတ်ဗ္ၜတ် မဟွံညိၚ်ဝတ်လောန်တံကီုဂှ်တုဲ ရံၚ်ကဵုလ္ပာ်ရုပ်လေဝ် သ္ဇက်ဂွံတောတက်ကၠုၚ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် သာ်ဝွံ ပါလုပ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ်ရ။
တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ မသဝ်စှ်ေဒၟံၚ် ပရေံပရေံဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဏံ သွက်ဂွံဒတူလိုၚ်ဂျိုၚ်တန်တဴအာဂှ် ဒးဂၠါဲဒၟံၚ် နဲကဲတၟိတံတုဲ လုကဴအလဵုအသဳတၟိ ဟွံဂွံတိုန်ဏီမ္ဂး ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် သ္ဂောံခိုဟ်တိုန် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
“လညာတ်တိုက်သြန်ဂၠးတိဂှ် ပိုယ်တံလေဝ် ညာတ်သာ်ဂှ်ကီုရ။ အကြေပ်အဂြတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် အိုတ်ကၞောတ် ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရဏောၚ်။ ပ္ဍဲသ္ဇိုၚ်တေံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကြေပ်ဂြတ်တံလေဝ် ပါဏောၚ်။ ချိုတ်ဟွံတၟေၚ် ဂျိုၚ်ဟွံတၟေၚ် ကၠောန်တိုန်ညးသ္ကအ်အိုတ်ဏောၚ်။ စိုပ်အာ အကာဲအရာသာပရေံတိုန်ကၠုၚ်တံဏောၚ်။ လၟုဟ်ဂှ် ဒှ်ဟွံညိၚ်ဟွံဝတ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ကၠောန်ဟွံဂွံ၊ ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟွံဂွံတုဲ သြန်လုပ်ဂှ် ဟွံမွဲ၊ သြန်လုပ်ဟွံမွဲတုဲ ကၠောဝ်၊ ကၠောဝ်တှ်ေ က္တဵုဒှ်ရုသံၚ် ဟွံညိၚ်ဝတ်၊ ဠဂှ်တှ်ေ ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟွံဂွံ ဂေတ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသံသာဂှ်တှ်ေ အကာဲအရာဂှ် ခိုဟ်ဟွံမာန်ပုဟ်။ ညံၚ်ဂွံတိတ်နူ သံသာဏံမာန် ဒးကၠောန်ဏောၚ်။ ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် တၟံကၠံပေၚ်ၚ်ဟွံဂွံဂှ်ဏောၚ်။ အေ ဇှ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ အလဵုအသဳကီု အလဵုအသဳပၞာန် မအုပ်ဓုပ်ဒၟံၚ်ဏံဂှ်လေဝ် နဲကဲဗီုလဵုဂွံရေၚ်တၠုၚ်ရောဟီုဂှ် ဇကုဇကု ဒးဂၠါဲကေတ်ဏောၚ်။ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ်လေဝ် အပ္ဍဲအခိၚ်ကာလဗီုဏံဂှ် ညံၚ်ဂွံဂျိုၚ်တဴမာန် ညံၚ်ဂွံတတ်ထ္ပာ်မာန်ဂှ်လေဝ် သာ်လဵုဂွံထံက်ပၚ်ကဵုရော။ မဏံရ ဒးချပ်ဏောၚ်၊ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ထ္ပက်တိုန်တုဲ ဂွံကလေၚ်ဒှ်ဗီုကၠာတေံဂှ် လုကဴအလဵုအသဳတၟိဟွံတိုန်ဏီမ္ဂး ဟွံလောဲသွာပုဟ်။ ဟွံလောဲဟွံသေၚ် ဒှ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်’ သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ၜိုန်ရပရေၚ်ိပုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ စှ်ေဒၟံၚ်ကီုလေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုဇြဟတ်ရေၚ်တၠုၚ်လဝ် ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံကဵု ကမၠောန်ပရေၚ်ထိၚ်ဒက်ယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ်တံဂှ်ရ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ် ကလေၚ်တောတက်တိုန်ကၠုၚ် ဗ္ဒါဲ (၈) တၟံကၠံရောၚ်ဂှ် တုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳတေံ ဟီုဂးလဝ်ရ။
ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တောတက်တိုန်ကၠုၚ်ဂှ်ဝွံ ဒၟါနူ ကဵုဇြဟတ်ကုကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံကီု၊ ဟိုတ်နူကဵုသုၚ်စောဲ တိ၊ ဍာ်၊ သယံဇာတ မၞုံအပ္ဍဲဍုၚ်တံမာန်၊ သုၚ်စောဲတမ်ရိုဟ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကဏ္ဍဂြိုပ်ဆုတံ၊ ကဏ္ဍကဖျုန် ဝါဗ္ၚတံ မရေၚ်တၠုၚ်မာန်တံဂှ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်တောတက်ကၠုၚ်လဝ်ရောၚ်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ဂးရ။
တၠကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂) သၞာံပြၚ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဟွံပြေပြံၚ်တုဲ ကမၠောန်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒးကၟာတ်သီလဝ်တုဲ အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် စိုပ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဒးထိၚ်ဒဝ်လဝ် ညံၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ် ဂွိုအ်သရိုဟ်စှ်ေအာရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ပိုယ်တံဟီုတှ်ေ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂) သၞာံဏံ ကမၠောန်သၞေဟ်တံ၊ ကမၠောန်ကွဳစက်ကာတံ၊ ကမၠောန်ဆေၚ်စသုၚ်တံဂှ် ဒးဒေါအ်ဇူလဝ်ဖအိုတ်ရ။ သၞာံကၠာဂှ်တှ်ေ ကတေန်မာန်ဒၟံၚ်ဏီ၊ သၞာံဒုတိယဂှ်တှ်ေ ဒုၚ်ဒဝ်ဟွံမာန်ရပုဟ်။ ပ္ဍဲသၞာံဒုတိယဂှ်တှ်ေ အေၚ်ဒုၚ်ဟွံမာန်ရပုဟ်။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံဒုတိယဂှ်ရ ပိုယ်တံတှ်ေ ဒးဒေါအ်ဇူထောံအိုတ်။ ညအ်မုရောဟီုတှ်ေ ဒှ်သာဓက ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟွံပြေပြံၚ်တံရဏောၚ်လေဝ်။ ရဲကမၠောန်နွံ ၜိုတ် (၃) (၄) (၅) တံဂှ် ဒးကၟာတ်အာ ၜိုတ် (၃) ။ ကမၠောန်လဵုဟွံဟီု မဒးစိုတ်ဂှ်ရံၚ်အာ။ စနူကဵုကမၠောန်တိုက်သြန် ဒဵုကဵုရဲသွံဖျာသ္ဇိုၚ် အလုံဍုၚ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ရံၚ်အာ။ ညံၚ်ကမၠောန်ဟွံဂွံလီု ညံၚ်သ္ၚိကၟိန်ဂွံဖဲပုၚ်သၟးရ ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်။ ဇၟာပ်မၞိဟ်ဂှ် ခတှ်ကဵုယိုက် ဒှ်ဒၟံၚ်ဗီုတံဏံအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုအလဵုအသဳဂှ်လေဝ် ခတှ်နွံဒၟံၚ်။ ဇၟာပ်မၞိဟ်ဂှ် ညံၚ်ကမၠောန်ဂွိုအ်လီု ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာဒးထိၚ်လဝ် နကဵုခတှ်တံရ။ သွက်ဂွံယိုပ်ယာတိုန်ကၠုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးကေတ်ဒၟံၚ် (၂) သၞာံ (၃) သၞာံပၠန်ဏောၚ်။ မံၚ်ၜိုတ် (၃) သၞာံပၠန်မှ ကမၠောန်ဂမၠိုၚ် ကလေၚ်ခိုဟ်တုဲ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တံ ကၠုၚ်မှဟေၚ် ထပ်ခိုဟ်မာန်ဏောၚ်။ အတိုၚ်ဏံရဟီုတှ်ေ ကဵုသြန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဇကုဏံကဵု အကာဲအရာဍုၚ်ဇကုဂှ်ဟီုတှ်ေ ဟွံလောဲပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အတိုၚ်ဂလာန်တိုက်သြန်ဂၠးတိတံဂှ်မ္ဂး ဍုၚ်အာယှဒိုဟ်အဂၞဲတံဝွံ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလကဝ်ဝေဒ်လောန်ၜက်တုဲဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ ကလေၚ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် ပရေၚ်ကၠောန်ပ္တိတ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဆက်နွံဒၟံၚ် အတိုၚ် သၞာံ (၂၀၁၉) တေံဟေၚ်ရဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ တိတ်စ္ဍးအာဒၟံၚ်အဆက်က်တုဲ ဟိုတ်နူပရေၚ်ကၟာတ်လဒဵုကေတ်ဒုဟ် နူကဵုဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ်တုဲလေဝ် ပရေၚ်ိပုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ကုအကာဲအရာ ပရေံပရေံတံရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီုဓာတ်−MOI