တၚ်ဆက်စၠောံသၟာန်သွဟ်လဝ်ကဵု ညးရီုဗၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ် ကိုဝ်ယျေဝ်မေန်။
သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ် ကၠုၚ်စိုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ နကဵုသၞောတ်လိက်ကသုက်တုပ်စိုတ်ၜါဍုၚ် MOU ဗ္ဒာဲ (၁၅၀၀)တၠတအ်ဂှ် ပ္ဍဲအကြာမွဲၜါတ္ၚဲဏံ ဒၟာနူဒးဒုၚ်နုက်ပ္တိတ် နူကမၠောန် ဗွဝ်ကဵုဗွဝ် က္တဵုဒှ်လဝ် အဆက်က်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုအကာဲအရာ သၟာကမၠောန် MOU ကောန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဒးဒုၚ်နုက်ပ္တိတ် နူကမၠောန်၊ အခက်ခုဲသၟာကမၠောန်တအ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် အခိၚ်လၟုဟ်ဏံတုဲ ဆက်စၠောံသၟာန်သွဟ်လဝ်ကဵု ညးရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ်ပရေၚ်သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ် ကိုဝ်ယျေဝ်မေန်ရ။
-ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဏံ ကောန်ကမၠောန် MOU (၁၀၀၀) ပြၚ် ဒးဒုၚ်ပ္တိတ်လဝ် နူကမၠောန်ရ။ တၠကမၠောန်သေံတအ် ပ္တိတ်ထောံနူကမၠောန် နကဵုတၚ်ထ္ၜးဟိုတ် ဗီုလဵုရော။
အဓိကဂှ်တှ်ေ မွဲကရောံကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်သေံ ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ကမၠောန်တအ်ဂှ် ပရေၚ်ဗ္ကန်ဗၞိက် နူဍုၚ်သ္အာၚ် သွက်ဗၞိက်ပလံၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်အခက်ခုဲလေဝ် ဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ်ရ။ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဆုက်က္လေၚ်စှ်ေလေဝ် ဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ်ရ။ မၞိဟ် ၁၀၆၀ တၠ ဒးဒုၚ်ပ္တိတ်လဝ် နူကမၠောန်ရ။ ဒၞာဲပိုဲပံက်လဝ်ရုၚ် ဍုၚ်သေံ မဟာဇျှာဲဂှ်ရ။ ရုၚ်ကမၠောန်ပ္တိတ်ထောံ နူကမၠောန်ကဵု (MHAC) ပိုဲ ကဵုရုၚ်ဂကောံမဟာမိတ်တအ်လေဝ် ဟွံသ္ၚောဲကွေံရ။ သီုဖအိုတ်တအ်ဂှ် ဒှ်ကောန်ကမၠောန် MOU ရ။ ဒှ်ကောန်ကမၠောန်အေဂျေန်ဇြဳပံၚ်နှဴ ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ်ရ။ ညံၚ်ဂွံကလေၚ်ဂွံ စရိတ်ဒးဒုၚ်ဂိလဝ်ကီု ညံၚ်ဂွံက္လေၚ်ဂွံ ကမၠောန်တၟိကီုဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ်ရ။ ညးတာလျိုၚ်နူဌာနသၟာကမၠောန်ဍုၚ်သေံလေဝ် ကၠုၚ်စိုပ်သောၚ်ကလးကဵုဒၟံၚ်ရ။ မွဲမွဲတ္ၚဲတှ်ေ ပါ်ထောံဂကောံတုဲ မၞိဟ်ဂၠိုၚ်လောန်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ အခိၚ်သောၚ်ကလး မၞိဟ်ၜိုတ်(၂၀၀)ဂှ် မၞိဟ်ၜိုတ်(၁၀၀)တၠ သွက်ဂွံက္လေၚ်ဂွံကမၠောန်တၟိဂှ် အကာဲအရာနွံဒၟံၚ်ရ။
တုဲမွဲပၠန်ဂှ် ကောန်ကမၠောန် MOU ရုၚ်ချူတၟံ တိဍာ်ရးအုမ်နွ၊ အုမ်ရိုၚ် ဍုၚ်သေံ ၃၀၀ ပြၚ် ဗ္ဒာဲ၄၀၀ ဒးပ္တိတ်လဝ် နူကမၠောန်ရ။ အခိၚ်ပိုဲရေၚ်တၠုၚ်ကဵု သွက်ဂွံကလေၚ်ဂွံ စရိတ်ဒးဒုၚ်ဂိလဝ်ဂှ် စရိတ်ဒးဒုၚ်ဂိ ဒးဒုၚ်နုက်ပ္တိတ်နူကမၠောန် သွက်မွဲဂိတု၊ တုဲပၠန်စရိတ်ဟွံပရဟ်ဒုၚ်ဟီုလဝ် သွက်(၁၅)တ္ၚဲ ဂွံလဝ်ရ။ သွက်ညးတအ်ဂွံက္လေၚ်ဂွံ ကမၠောန်တၟိဂှ် ပိုဲရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ်ရ။ မိက်ဂွံဟီုဂှ်တှ်ေ ကောန်ကမၠောန် MOU ၜိုတ် (၁၅၀၀) ဒးဒုၚ်ပ္တိတ်လဝ် နူကမၠောန်ဖအုံဖအုံရ။
-လၟုဟ်ဏံ သၟာကမၠောန် နွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲရုၚ်စက်ဂှ်ဏီဟာ။ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ညးတအ်ရော အကာဲအရာဗီုလဵု နွံရော။
ကောန်ကမၠောန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တှ်ေ ဒှ်သၟာကမၠောန်လိၚ်မံၚ်ဒၟံၚ် ဗ္ဒမ်မ္ၚးရ။ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဂှ်တှ်ေ အခိၚ်လၟုဟ်ဏံ ပြေပြံၚ်ဒၟံၚ်ဏီရ။ လကြဴတှ်ေ ၚုဟ်ဗ္ဒမ်၊ ၚုဟ်ဍာ်၊ ၚုဟ်ပၟတ်တအ် ပြသၞာဍေံ နွံကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်။ ယဝ်ဟွံဂွံကမၠောန်ပြဟ်ဟ်တှ်ေ ညးတအ် စိုပ်ဒဒိုက်မာန်ဏောၚ်။ ဒးဒုၚ်ကလေၚ်ပလံၚ်ဖျဴ ဌာန်ဒၟံၚ်မာန်ဒၟံၚ်။ သွက်ဂွံကလေၚ်ဂွံကမၠောန်တၟိဂှ် မုက်ဂၞန်မွဲရ။
-ညံၚ်သၟာကမၠောန် ဒးဒုၚ်နုက်ပ္တိတ်နူကမၠောန်တအ် ဂွံက္လေၚ်ဂွံကမၠောန်ဂှ် ဆက်စၠောံရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ် ဗီုပြၚ်လဵုရော။
အရာဏံဂှ်တှ်ေ တုဲတဴကဵုအေဂျေန်ဇြဳတအ်ရ။ ကိုဝ်ယျေဝ်မေန်တအ်ဂှ်တှ်ေ အကြာတၠကမၠောန်သေံ အေဂျေန်ဇြဳကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကဵုသၟာကမၠောန်တအ်ဂှ် ပ္ညဳပ္ညပ်တုဲ အရာသၟာကမၠောန်တအ် ဟွံတီကၠိုဟ် သွာၚ်စပ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေဂှ်တှ်ေ ကိုဝ်ယျေဝ်မေန်တအ် ပ္ညဳပ္ညပ်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တရဴတုဲ သောၚ်ကလးကဵုဒၟံၚ်ရ။ သွက်ဂွံဂၠာဲကဵုကမၠောန်ဂှ်တှ်ေ ဒှ်တာလျိုၚ်အေဂျေန်ဇြဳ ကေတ်လဝ်သြန်ညးတအ် ကိုတ်(၂၀) ကိုတ်(၂၅) ကိုတ်(၃၀)တုဲ ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ်ဂှ်ရ။ နကဵုညးတအ် ဂွံသြန်တုဲတှ်ေတုဲ ဒှ်တာလျိုၚ်အေဂျေန်ဗၟာတအ်ရ။ ဍေံတအ်ဂှ် ဂွံသြန်တုဲတှ်ေတုဲ ရုၚ်ကမၠောန်ဏံ နွံဒၟံၚ်ပၟိက်ကဵုကောန် ကမၠောန်ဇေတ်တ်ရဟာ။ ဟွံဟၟဲပၟိက်ပုဟ်ဟာ၊ ရုၚ်ကမၠောန်ဏံဂှ် စကာပွိုၚ် တြဴဂိတုရဟာ ဟွံဂၠိုက်ဂၠာဲလဝ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ဂွံပလံၚ်မၞိဟ်ဂၠိုၚ်ၚ်တှ်ေတုဲ၊ တုဲအာတှ်ေတုဲ ပလံၚ်နၚ်လဝ်ဂှ်ရ ကောန်ကမၠောန်တအ်ဏံ ဒှ်ကၠုၚ်ဒဒိုက်ရ။ သွက်အေဂျေန်တအ်ဏံ ဂွံကေတ်ကဵုတာလျိုၚ် ဂွံဒုၚ်ကဵုလျိုၚ်ဂှ် ဒးကၠောန်ဏောၚ်။ ပါဲနူဏံလေဝ် သၟာကမၠောန် MOU ကောန်ဍုၚ်ဗမာ သွက်ဂွံထပ်စိုပ်ကၠုၚ်သေံ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ဏီရ။ စပ်ကဵု MOU တုဲ ပ္ဍဲသေံဏံ လီုလာ်ဒၟံၚ်ရ။ ကောန်ကမၠောန်ကော်နၚ်နူဍုၚ်ဗၟာ ဗ္ဒာဲကဵုကိုတ် ဒးဒှ်ဒၟံၚ် မၞိဟ်ကမၠောန်ကၟိတ်ဟၟဲရ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဂှ်။
-အလန်လကြဴအိုတ်ဏံ မုဟိုတ်ဗီုလဵု သၟာကမၠောန်ကၠုၚ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် ကဵု MOU တအ် ဟွံဂွံဒုၚ်စသိုၚ်အခေါၚ် အတိုၚ်ပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲလိက်ကသုက် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ရော၊ တၚ်ဍိုန်လျပြသၞာတအ်ဏံ ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်အဆက်က်ဂှ် မုရော။
အဓိကဂှ်တှ်ေ အခိၚ်စိုပ်အာသၟဝ်တဲဂကောံပၞာန်ပ္ကီုပရာပ်ဂှ်တှ်ေ ကမၠောန်ဗီုအခိၚ်ကၠာတေံ ဟၟဲကၠုၚ်။ ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်သာတုဲ က္ဍန်ဂြက်ကၠုၚ်တုဲ ဝါတ်ခါဲကၠုၚ်အဓိကဂှ်ရတှ်ေ ဒၟာနူသၟတ်ဍုၚ်ဗၟာတအ် ဂၠံၚ်ဍာန်ဂွံရုဲစှ် ဟၟဲဂှ်ရ စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်သေံ ဒၞာဲကြပ်အိုတ်ဏံရ။ ပ္ဍဲကဵုဂှ်လေဝ် ကိုတ်(၂၀) ကိုတ်(၂၅) ညးတအ် ဒးဂၠာဲလဝ် အကြာတၚ်ခက်ခုဲတုဲ ကၠုၚ်လဝ်ရ။ လ္ၚဵုဂှ်တှ်ေ ပံၚ်ဗ္ၚ၊ပံၚ်ကၠအ်တုဲ စိုပ်ဒၟံၚ်ဒဒိုက်ရ။ အေဂျေန်ဇြဳပလံၚ်ဗစိုပ်နၚ် ညးတအ်ဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဏံ ကမၠောန်ဟၟဲပုဟ်ဂှ် ဟွံကၠိုဟ်လဝ်ပုဟ်။ ညးစအကြာကောန်ဍုၚ်ဗၟာ လ္ပာ်သေံဏံ ပတှ်ေလဝ်အေဂျေန်ဇြဳဂၠာဲကဵုကမၠောန် လ္ပာ်သေံဏံတုဲ ညးတအ်ဂွံသြန်တှ်ေတုဲ ဒၟာနူပလံၚ်နၚ်လဝ်ဂှ်ရ သၟာကမၠောန်ဍုၚ်ဗၟာ ဒးဒုၚ်ပ္တိတ်ဒၟံၚ် နူကမၠောန် ဗီုဏံရ။ တၚ်ဍိုန်လျအဓိကဂှ်တှ်ေ ဣဏံရ။ တုဲမွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်သေံပၠန်လေဝ်အေဂျေန်ဇြဳ မသုန်တာန်ဟီုဂှ် သ္ပမၞိဟ်လေပ်ဂှ်တှ်ေ ရုၚ်စက်ဏံသုၚ်စောဲမၞိဟ်အပဵုတၟာဂလိုၚ်။ ဒၟာနူလိက်ထပ်ကော်ကမၠောန် ဟၟဲဂှ်ရ ဒးနုက်ပ္တိတ် နူကမၠောန်ရ။ ရုၚ်စက်သတ်အနှာတ်ဂှ် သုၚ်စောဲအခိၚ်ရာသဳတိတ် ပန်ဂိတုဏောၚ်။
ဂိတုလကြဴတအ်ဂှ် ဒၟာနူကဵုကမၠောန်ဟွံမာန်တုဲ ပ္တိတ်ထောံလဝ်ဏောၚ်။ အရာဏံဂှ် တီတီဒၟံၚ်ရဂှ် လိမ်ကော်နၚ်ရ။ ချုက်လဝ်လိက်ကသုက် ပွိုၚ်ပန်သၞာံတုဲ လိမ်ကော်နၚ်လဝ်ရ။ သၞာဲဒဴလ္ပာ်ရုၚ်ကလုတ်တမာန် သၟဝ်တဲပၞာန်ပ္ကီုပရာပ်တအ်လေဝ် ထ္ပက်ကဵုလဝ်စၟတ်တဲရ။ ဟွံဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ကောန်ကမၠောန်တအ် ဒးစိုပ်ဒၟံၚ်ဒဒိုက်ရ။ လၟုဟ်လေဝ် သၟာကမၠောန်တအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်နုက်ပ္တိတ် နူကမၠောန်ဂှ် ရုၚ်ကလုတ်တမာန် သၟဝ်တဲကံၚ်ဇြဳပၞာန် သွက်ဂွံသောၚ်ကလးကဵု ပြသၞာသၟာကမၠောန်ဂှ် ဗလးကဵုလဝ် သၞာဲဒဴကလုတ်တမာန်မသုန်တၠဂှ် ဂွံသောၚ်ကလးကဵုလဝ် လးလးဟၟဲရ။ ကၠုၚ်စိုပ်ကဵုလဝ်အရီုဗၚ်လေဝ် ဟၟဲပုဟ်။တၚ်ဍိုန်လျဂှ် တအ်ဏံရ။ လက်ထက်အမေသုတေံတှ်ေ ၜိုတ်ထေက်ကြိုက် ကၠောန်ကဵုလဝ်ရ။ ခေတ်ဏံဂှ် အေဂျေန်ဇြဳ သၟဝ်တဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်တအ်ဂှ် ဒၟာနူဒှ်ဒၟံၚ်ကုမ္ပဏဳ လုပ်လဝ်ယှေဝ်ယာ ညးကၠုၚ်နူဒပ်ပၞာန်တအ်ဂှ်ရ ပရေၚ်သောၚ်ကလးကဵု ဟၟဲရ။ သၟာကမၠောန်တအ်ရ ဒးဒုၚ်ဂိ။ ယဝ်ရကၠုၚ်ဍုၚ်သေံ ကဵုသၞောတ် MOU တှ်ေ ဒေါံထောံဂွံရ။ ကောန်ကမၠောန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဆလအ်လ္ပကၠုၚ်ဍုၚ်သေံ ကဵုသၞောတ် MOU ညိ မၞိဟ်ဒးဒုၚ်နုက်ပ္တိတ် နူကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ နွံဒၟံၚ်ကဵုကိုတ်ရ။ မုဟိုတ်လေဝ် ထ္ၜးဟွံမာန်ပုဟ်။ ဒၟာနူကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဟၟဲတုဲ နုက်ပ္တိတ် နူကမၠောန်ရ။