လွိုၚ်ကဝ်၊ ဨပရဴ (၈)
ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မထပ်ပပဵုပ္တိုန်လဝ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ်ဂှ်ဝွံ အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် လက္ကရဴတံဏံ ပ္ဍဲဗလးတိဏံ မ္ဒးဆောံလေၚ်တံဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဗက် သီုကဵုရပ်စပ်စကာကၠုၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာတံ ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရောၚ်ဂှ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
တုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၃၁ တေံ နကဵုတၚ်ထ္ၜးဟိုတ် ကၟိန်ဍုၚ်ဝွံ ဟိုတ်နူအကာဲအရာသာမည ဟွံသေၚ်ဂှ်တုဲ ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မထပ်ပပဵုပ္တိုန်လဝ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ် တြဴဂိတုပၠန်ဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုပေါဲဗ္တိုက် အလုံဍုၚ်မွဲဂှ် သုၚ်စောဲကၠုၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာတံ ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ စနူဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳကြပ်အိုတ်ဂှ်တုဲ သွက်ဂွံလၞိန်ဗပိန် တွဵုရးကချေၚ်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ ကရေၚ်၊ ချေၚ် ဒၞါဲဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး ဇြဟတ်ခိုဟ်တံဂှ်ကဵု ဒေသအညာ မပ္တံကဵု ရးသက်ကိုၚ် ကေုာံ ရးမဂွဵုတံဂှ် ထ္ပက်ဒၟံၚ်ပၞာန် နကဵုဇြဟတ်လၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်တုဲ အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ရပ်စပ်စကာကၠုၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာတံ အဓိကရ။
ညးဒုၚ်တာလျိုၚ် လလောၚ်ပရိုၚ် ဒပ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲ KNDF ကိုဝ်ဖျဵုဂှ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲဗ္တိုက် တွဵုရးကရေၚ်ဍာဲတံဂှ် ဟိုတ်နူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးဂိကၠုၚ်ဂှ်ရ မိၚ်ရမျာၚ်သေနာတ်ဗက် တိုန်ကၠုၚ်ကဵုက္ၜၚ်ကျာတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်စဵုကဵုအကာဲအရာ ကၠုၚ်စိုပ်ဗ္တိုက်တံရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဏံ သုၚ်စောဲက္ၜၚ်ကျာတုဲဗ္တိုက်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်စေအ်အ် ဟီုဂွံ။ ပ္ဍဲကဵုပေါဲဗ္တိုက်တံဂှ်တှ်ေ ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ အဏံဂှ် ယဝ်ရဒှ်ပေါဲဗ္တိုက်မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဒးဂိဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ညိ။ ညံၚ်ကဵုအရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲ ဒးဂိဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ရ။ အေ ဂှ်တှ်ေ ဒှ်ပေါဲဗ္တိုက်တုဲ ရမျာၚ်သေနာတ်ဗြုဂှ်ဗက် ပန်ကဵုလွဟ်ဇၞော်ဏောၚ်။ လွဟ်ဇၞော်ဂှ်လေဝ် သုၚ်စောဲဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်ဏောၚ်။ လက္ကရဴဏံ မ္ၚးနူသုၚ်စောဲလွဟ်ဇၞော်တံဂှ် သီုကဵုသုၚ်စောဲကၠုၚ် က္ၜၚ်ကျာတံ အဆက်က်ရ။ ကၠုၚ်မွဲမွဲအလန်တှ်ေ ၜိုတ်ၜါဖ္ဍိုက်။ မွဲဖ္ဍိုက်ဂှ် ဠပန်ဖျေံ ၜိုတ်မသုန်လ္တုန်တှ်ေ ပန်ဏောၚ်။ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် နူကဵုမွဲဖ္ဍိုက်ဓဝ်ဂှ် ပန်ပှော်ဏာတံလေဝ် နွံ။ အောန်အိုတ်ဂှ် ကၠုၚ်မွဲအလန်တှ်ေ ၜိုတ်မသုန်လ္တုန်ဂှ် ပန်ပှော်ဏာလဝ်နွံ” သာ်ဝွံ ဟီုရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်သီအဝဵုဂှ် ကြဴနူဟီုဂး ကေတ်အာဒုဟ် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵု မထံက်ပၚ်ရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ် NUG, PDF တံ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ရောၚ်တုဲဂှ် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ ကၠောန်သ္ပကၠုၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာတံ အရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲတုဲ သီုကဵုစမ်ၜတ်သုၚ်စောဲကၠုၚ် ဗမ်တၟိတၟိတံရ။
အတိုၚ်တၚ်နၚ် နူကဵုသြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)တံ ၜိုတ်က္ဍစိုပ် မပ္ကောံပ္ကေဝ်ဂွံလဝ်ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ကေုာံ ဂိတုမာတ်ချ် မပပဵုပ္တိုန်လဝ် အာယုက်ကာလကာတၟေၚ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ကၠောန်သ္ပလဝ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာ ဟွံအောန်နူကဵု (၃၀၀) ဝါတုဲ နဒဒှ်တၟေၚ််ၚတၟဟ်ဟ်ဂှ် သီုကဵုကၠောန်ၜိုတ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ပြုပြေၚ်ပၞာန်ပံၚ်တောဲ ဗလးတိကဵု တရဴကျာတံရ။
အကြာပ်ဒပ် CDM ဒပ်စဵုဒၞါသၞတရဴကျာ ဇြေယျဂှ် ဂကောံပၞာန်ဝွံ သွက်ဂွံအုပ်ဓလီုတိဍာ်မာန်ဂှ် သၠုၚ်ပ္တိုန်အသိၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာတံ သာနူဏံမာန်ဏောၚ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ဍေံကၠောန်ဏောၚ်ဟီုဂှ် နူကဵုတရဴကျာဂှ် ဂြာတ်ဗုမ် ကုဌာန်ဂအုပ်ပၞောန်လက္ကရဴတံဂှ်ဏောၚ်။ ဍုၚ်၊ ကွာန် မဒစဵုဒစးကုဍေံဂှ် ဂြာတ်ဏောၚ်။ ဍေံတံကၠောန် ညအ်ရဏောၚ်။ ဟီုဒၟံၚ် နူပြဟ်ဟ်တေံရ၊ အစောံစရာဲဍေံတံကၠောန်မာန်ဟီုဂှ် သ္ပပဓာန်ကဵုဒပ်ကျာတုဲ ကလောန်ဂြာတ်ဗမ်မွဲဂှ်ရ ဍေံတံကၠောန်ဏောၚ်။ ညအ်ဂှ် ပိုယ်တံလ္ပာ်ဏံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ် တီဒၟံၚ်သီုဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး ဗီုကဵုသက်ကိုၚ်တံ ဒၞါဲပၟိက်ဇၞော်သွက်ဍေံတံ ဒၞါဲဒးစဵုဒၞါတံဂှ် လၟုဟ်မ္ဂး ဗီုကဵုဒၞါဲရေတာယှေတံဂှ်တှ်ေ စုက်ဒၟံၚ်ကဵု နေဗျဳဒဝ်ဏောၚ်။ တုဲတှ်ေ ဗီုကဵုကရေၚ်ဍာဲတံ၊ ဒၞါဲမ္ဒးစဵုဒၞါ သွက်ဍေံတံ လ္ဂောံကဵုမဟာဗျူဟာတံဂှ်တှ်ေ ဍေံတံ ထ္ပက်ကၠုၚ်ဇြဟတ် ဂၠိုၚ်ၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ သွက်ဂွံကၠောန်သ္ပ ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာတံ ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်ဂှ် ကော်ကေတ်ဂကောံနဲကွတ်ပညာ ဒပ်ကျာဍုၚ်ပါကေဿတာန်တုဲ ကၠောန်ၜိုတ်ပလေဝ်ပလေတ်ဒၟံၚ် က္ၜၚ်ကျာပရေၚ်ဗ္တိုက်တံရောၚ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲပရိုၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ သွက်ဂွံလၞိန်ဗပိန် ပၠန်ဂတးက္ဍိုပ်က္ညၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုက္ၜၚ်ကျာဗ္တိုက်တံဂှ် သုၚ်စောဲကၠုၚ် SU-30, MiG-29, JF-17 ကေုာံ Yak-130 တံ ဂၠိုၚ်အိုတ်ရောၚ်ဂှ် ညးဆိုက်ဗ္ဒက်က္ၜၚ်ကျာတံ သ္ဂးရ။
ညးမစုက်လုက်ကဵု ဗွိုၚ်ဒပ်ပၞာန်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ သၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ် စၟတ်လဝ် နဒဒှ်သၞာံပရေၚ်ပြုပြေၚ်ပၞာန် တရဴကျာရောၚ် ဟီုရ။
ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပ္ဍဲတွဵုရးသေံ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဏသာန် ပ္ဍဲကွာန်(ကုန်းသာ) ၊ တွဵုရးကချေၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ဖာက ပ္ဍဲအဏပါ၊ ရးသက်ကိုၚ် ပ္ဍဲကွာန်လက်ယက်ကုန်တံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ် ကဵုဂအုံဗွဝ် ဒးချိုတ်အာလဝ် နွံရ။
အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG တံဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ် ၂ သၞာံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်သ္ပလဝ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာ ဟွံအောန်နူကဵု (၆၅၀) ဝါရောၚ်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီုဓာတ်−KNDF