မတ်မလီု၊ အံက်တဝ်ဗာ (၁)
ၚုဟ်ဒဝ်ဠာ ကေုာံ သြန်ၝာတ်သေံတံဝွံ စနူဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ သတ္တာဟ လက္ကရဴအိုတ်ဏံတုဲ ကလေၚ်စှ်ေကၠုၚ် သိုက်က်ကီုလေဝ် ဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ်တံ မပါလုပ် သီုကဵုၚုဟ်ကပေါတ်ဗၞိက်တံဂှ် ၜိုတ်ထေၚ်လဝ်စှ်ေကၠုၚ် ဟွံမွဲဏီပုဟ်ဂှ် ညးဗြဴဍုန်တိုပ်တံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ၚုဟ်ဒဝ်ဠာ ကေုာံ ၚုဟ်ၝာတ်သေံတံဝွံ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ကလေၚ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ် သိုက်က်တုဲဂှ် ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် သတ္တာဟလက္ကရဴအိုတ်ဏံဂှ် မွဲဒဝ်ဠာ ပွဳပွူ (၄၅၀၀) ဒ္ကေဝ် ကဵု မွဲၝာတ် ပွဳပွူ (၁၀၀) ဒ္ကေဝ် ၚုဟ်ကလေၚ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်လဝ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ သတ္တာဟလက္ကရဴအိုတ်ဏံဂှ် ၚုဟ်ဒဝ်ဠာဝွံ မွဲဒဝ်ဠာမ္ဂး ကလေၚ်စှ်ေကၠုၚ် စဵုကဵုပွဳပွူ (၂၈၀၀) ဒ္ကေဝ်တုဲ ၚုဟ်ၝာတ်သေံဂှ်လေဝ် မွဲၝာတ် ၚုဟ်ကလေၚ်စှ်ေကၠုၚ် စဵုကဵုပွဳပွူ (၇၀) ဒ္ကေဝ်ရ။
ၚုဟ်ဒဝ်ဠာ ကေုာံ ၚုဟ်သြန်ၝာတ်သေံ စှ်ေဒၟံၚ်ဗီုလၟုဟ် အဆက်က်ကီုလေဝ် ၚုဟ်သ္ၚု မဒှ်ဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ်တံဂှ်ဝွံ သ္ၚု (ပေါ်ဆန်းမွေး) မွဲရိုက်ဂှ် (၆၆၀၀၀) ဒ္ကေဝ်၊ ကၠေၚ်စ မွဲပသာဂှ် ပွဳပွူ (၁၀၀၀၀) ဒ္ကေဝ်၊ ခၟာဲစာၚ်မွဲမဂှ် (၂၅၀) ဒ္ကေဝ်ပြၚ် ကေုာံ ဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ် တၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ၜိုတ်သမၠုၚ်မတိုန်ကၠုၚ်လဝ် ကၠာတေံဂှ်ဟေၚ် ဆက်နွံဒၟံၚ်ရ။
ၚုဟ်ဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ်တံ ဟွံစှ်ေဏီတုဲ ဆက်နွံဒၟံၚ် အတိုၚ်ၚုဟ် မတိုန်လဝ်ကၠာတေံဂှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်ကဆံၚ်သ္ဇိုၚ်တံ ဒးဂိဇီုကပိုက်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် ညးဗြဴဍုန်တိုပ်မွဲတၠ ဟီုရ။
“မလၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ ၚုဟ်ထဝ်၊ ၚုဟ်ဒဝ်ဠာ၊ ၚုဟ်တၞဟ်ဟ် သီုဖအိုတ်ဂှ် တော်ကဵုကၠာတေံမ္ဂး စှ်ေအာတၟာဂလိုၚ်ရောၚ်၊ ဆ္ဂး လၟုဟ်ဂှ်တှ်ေ စၞစသ္ဇိုၚ် ဣၝဲတံ ဒးစသုၚ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ဂှ် လ္တူနူၚုဟ်ဟွံစှ်ေဂှ် လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ဒှ်မံၚ်ဗီုပြၚ် ထပ်တိုန်ဒၟံၚ်ဏောၚ်၊ အေဇှ် အခိၚ်တိုန်ဂှ် ၚုဟ်ဒဝ်ဠာတံ ၚုဟ်ထဝ်တံတိုန်တှ်ေ တုဲလေဝ်တုဲဂှ် အရာအိုဿီု ဗက်တိုန်အာအိုတ်ရ၊ လၟုဟ်ဟီုမ္ဂး ၚုဟ်ဒဝ်ဠာဂှ် စှ်ေဒၟံၚ်ယျ၊ ဒးအာအတိုၚ် ၚုဟ်စှ်ဂှ်ေရဏောၚ်၊ ဥပမာ လၟုဟ်ဟီုမ္ဂး မြေက်တံ၊ ကၠေၚ်တံ တိုန်အာၜိုတ်ဏံမ္ဂး ဍာ်တှ် (နို့ဆီ) တံတှ်ေ ပဵုတိုန်အာဏီဏောၚ်၊ ကၠေၚ်တံ မုတံဂှ်လေဝ် ၚုဟ်စှ်ေဒၟံၚ်ကွေံကွေံဟွံသေၚ်၊ ဍေံတံဂှ် စှ်ေဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ဒးကေတ်အသိၚ်ၜိုတ်လဵုရောဂှ် ဟွံတီဏီပုဟ်၊ ဆ္ဂး အကြာဏံဂှ်တှ်ေ ကဆံၚ်မၞိဟ်သ္ဇိုၚ်မၞိဟ်ဓမ္မတာ မဒးစသုၚ်ဒၟံၚ် လၟေၚ်တ္ၚဲတံဂှ်ဏောၚ် ဂိဒၟံၚ်ရောၚ် သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ၜိုန်ရၚုဟ်ဒဝ်ဠာ ကေုာံ ၚုဟ်သြန်ၝာတ်တံ စှ်ေဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုဖျာဍောတ်တ်တံ မပါလုပ် သီုကဵုဖျာဇၞော်ဇၞော်တံဂှ်လေဝ် သွံတြးဒၟံၚ် ကပေါတ်ဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ်တံ အတိုၚ်ၚုဟ်မတိုန်လဝ် ကၠာတေံရဂှ် ညးဗြဴတၠသ္ၚိတံ သ္ဂးအိုတ်ရ။
ၜိုန်ရၚုဟ်ဒဝ်ဠာ ကေုာံ ၚုဟ်သြန်ၝာတ်သေံတံ စှ်ေဒၟံၚ်အဆက်က်ကီုလေဝ် ၚုဟ်ဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ်တံ ဟွံစှ်ေဂှ်ဝွံ ဒၟါနူဒးရာန်လဝ် ကဵုၚုဟ် မတိုန်လဝ်ကၠာတေံတံဂှ်တုဲ တရဴလအ်လတုဲ ၜိုတ်နွံပၟိက် ကပေါတ်တံ ဟွံမွဲရဂှ် သၟာဗၞိက်မွဲတၠ ဟီုရ။
“ၚုဟ်သၠုဲဂှ်တှ်ေ တ္ၚဲဏံမှ ပြံၚ်လှာဲအာညိည၊ တ္ၚဲတၞဟ်ဟ်တံဂှ် ဟွံစှ်ေစအှ်ေပုဟ်၊ လၟုဟ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်အခိၚ်ဗြဲဂှ်မွဲ အကာဲအရာဂၠံၚ်ဂြိုပ်ဂှ်မွဲ ဟိုတ်နူတံဏံရ၊ ကပေါတ်ဂှ် စိုပ်တုဲမ္ဂး ဗီုကၠာတေံ (၂) တ္ၚဲ မွဲအလန် (၃) တ္ၚဲ မွဲအလန် ဟွံသေၚ်ရပုဟ်၊ လၟုဟ်ဂှ် ပန်မသုန်တြဴတ္ၚဲလအ်မှ စိုပ်မွဲအလန်၊ မုဒှ်ရောဟီုတှ်ေ ကပေါတ်ဂှ် ၜိုတ်နွံပၟိက်ဟွံမွဲပုဟ်၊ တုဲတှ်ေ လ္ပာတေံပၠန်ဂှ် ၚုဟ်သၠုဲခိုဟ်မံၚ်တုဲ မၞိဟ်ရာန်လဝ် လၟုဟ်တံလေဝ် ဂွံလဝ် နကဵုၚုဟ်သၠုဲခိုဟ်ဟ် ကၠာတေံဂှ်တုဲ စိုပ်အခိၚ်ဏံမှ ယှအ်ၚုဟ်တုဲ သွံတှ်ေ ဟွံပြေပြံၚ်ပုဟ်လေဝ်၊ ဟွံပြေပြံၚ်တုဲ ပတေၚ်လဝ်ညိညရ မပ္တံကဵု ကပေါတ်ဟွံမွဲတံ၊ ကွဳစက်အာကၠုၚ်တံတုဲ ဒှ်ဗီုပြၚ် ဒးထိၚ်ဒက်လဝ် ကပေါတ်တံရ၊ ဗီုကၠာတေံ မွဲတ္ၚဲ မွဲလတုန်ကဵုဒှ် (၂) တ္ၚဲ မွဲလတုန်ကဵုဒှ် စိုပ်မ္ဂး စှ်ေတွဵုရောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ဒၟါနူၚုဟ်ဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ်တံ ဟွံစှ်ေဂှ်ရ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ ကုဗၞိက်စၞစသ္ဇိုၚ် ဟွံဒေါအ်ဟွံဂွံ မနွံပၟိက်တံဂှ်ဟေၚ် ရာန်မာန်အိုတ်တုဲ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကၠောန်မွဲတ္ၚဲ စမွဲတ္ၚဲတံဂှ် ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု အကာဲအရာ ဒးဖအောန်စ ပုၚ်မွဲဗ္ဂါပ်တံရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် စၞစသ္ဇိုၚ်ဂမၠိုၚ် မပ္တံ ကၠေၚ်စ၊ ခၞံကြုက် တံမပါလုပ် သီုဗၞိက်စၞစနာနာတံဂှ် ဒးပၠောပ်ပ္တိုန်နၚ် နူကဵုဍုၚ်သေံအဓိကတုဲ ကပေါတ်ဗၞိက် အရပ်စပ်သွက်ဖဴဂမၠိုၚ် ကသိုန်၊ အာလူ မပါလုပ် မြေက်တံဂှ် ဒးပၠောပ်ပ္တိုန်နၚ် နူဒေသအညာလ္ပာ်လ္တူတေံတုဲ သွံတြးဒၟံၚ်အိုတ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)