မတ်မလီု၊ ဂျောန် ၁၇
ရန်ကဵု တၞဟ်နဖေဝ်ဒရာယူနေတ်ဍုၚ်မန်မွဲ ဂွံမံက်ဂတဝ်တုဲ ချူဇန်အာ ချာတာလိက်သုက်ဍုၚ်မန် အခိၚ်ပၠန်ဂတးမွဲကၞပ်ဏောၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ် ဇရေၚ်ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန် MSFC ရ။
ပကောံကေတ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဘဝတုပ် သ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵုတွဵုရးမန် (၁၀) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ်တုဲ သွက်ဂွံချူအာ ချာတာလိက်ကသုက်ဍုၚ်မန် အခိၚ်ကာလပၠန်ဂတးမွဲကၞပ်ဂှ် ကဵုသမ္တီလလောၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ် ကြဴနူသဘၚ်သဳကၠဳ ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် ၁၅ ဂှ်တုဲ နူကဵုပေါဲသောၚ်ကလးလိက်ပရိုၚ် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ်ဂှ်ရ။
သွက်ဂွံစပညဳအာ သ္ဇိုၚ်မူ ထေက်ကဵုမ္ဒးပါလုပ် သွက်ချာတာဂှ် ကော်ဘိက်အာ ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး အပ္ဍဲတွဵုရးသီုဖအိုတ်ဏောၚ်ဂှ် နာဲမန်သာၚ် လျိုၚ်ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန် ဟီုရ။
“လ္တူတၚ်နၚ်အကြာဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဂမၠိုၚ်တုပ်စိုတ်ဂှ် သွက်ဂွံချူခၞံချူတာ ဗွဲမပြဟ်မာန် ဟီုလဝ်နွံ။ အခါကောံဓရီုတုဲဂှ်လေဝ် ဆက်တုဲကော်ဘိက်အာဏောၚ်။ သွက်ဂွံစပညဳအာ သ္ဇိုၚ်မူ မပါလုပ်ထေက် ပ္ဍဲချာတာဂှ် နူကဵုလ္ပာ်ပိုယ်တအ် စကော်ဘိက်ရံၚ်အာ ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး နွံပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်တံဂှ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲအရာချူခၞံ ချာတာလိက်ကသုက်ဍုၚ်မန်ဂှ် ပံၚ်တောဲအာကဵု ဂကောံဒြဟတ်မဗ္တိုက်ဒၟံၚ် သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်တံဏောၚ်ဂှ်ရ ကုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ AD နူကဵုဂကောံပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ် ERO ဂှ်လေဝ် သဳကၠဳအာဏောၚ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကုကံၚ်ဇြဳကဵုကသပ်တွဵုရးဍုၚ်မန် MSCC ၊ ဂကောံ CDM မၞုံအပ္ဍဲတွဵုရးတံသၟးဟွံက ကုဂကောံဇြဟတ်ရပ်လွဟ်တံဂှ်လေဝ် သဳကၠဳတုဲ နကဵုတၚ်တုပ်စိုတ်ညးဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဂွံချာတာမွဲကၞပ်မာန်ဂှ် ပ္တိတ်အာဇြဟတ်ဏောၚ် နာဲမန်သာၚ် သ္ဂးရ။
သွက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜး ပရေၚ်ကမၠောန် ဓမံက်ရုပ်ရဴဖေဝ်ဒရာ အပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ကီု၊ သွက်ဂွံဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် ပရေၚ်ကမၠောန်အဓာန်ဂတတုဲ နူကဵုကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန် ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် သဘၚ်သဳကၠဳအလန်တတိယ ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် စၟတ်တ္ၚဲ ၁၄ ကဵု ၁၅ ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲရ။
ပ္ဍဲသဘၚ်သဳကၠဳဂှ် သဳကၠဳလဝ် စပ်ကဵုပရေၚ်ပံၚ်တောဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပၞာန် ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန် MSFC ဂှ်ကီု၊ သီုကဵုအခန်ကဏ္ဍ ကံၚ်ဇြဳဂှ်တုဲ ဖျေံလဝ်ပရေၚ်ကမၠောန်အဓာန်ဂတ ပန်သာ် ပါလုပ်သီုကဵုပရေၚ်ချူခၞံချာတာလိက်ကသုက်ဍုၚ်မန်မွဲကၞပ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုအခန်ကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵု ပရေၚ်ပၞာန်ဂှ် ကဵုက္ဍိုပ်ကဵုလၟေၚ်ကမၠောန်လဵုရော နူကဵုသြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) သၟာန်စိုပ်ဂှ် အကြာဂကောံဇြဟတ် မၞုံအပ္ဍဲတွဵုရးတအ် တၞဟ်နသ္ဂောံပံၚ်တောဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ပရေၚ်ပၞာန်လေဝ် ဒးထ္မံက်အာဂၠိုၚ်ၚ်ဏောၚ် သဳကၠဳလဝ်ဂှ် နာဲမန်သာၚ် ဟီုရ။
“အကြာဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဂမၠိုၚ်ဂှ် လ္ပာ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂွံကၠောန်သာ်လဵုရောဂှ်မွဲ။ ညအ်ဂှ် ပိုယ်တံချပ်လဝ်နွံမံၚ်ရ။ လ္ပာ်ပၞာန်ဂှ်လေဝ် သာ်ဏံကီုရဏောၚ်။ လ္ပာ်ပရေၚ်ပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ဂကောံမဗ္တိုက်ဒၟံၚ်သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်ဍာံဍာံ PDF တံဒှ်ဒှ် ဒပ်သ္ပသ္ဇိုၚ်ကဵုတွဵုရးပိုယ်တအ်ဒှ်ဒှ် တုဲပၠန် ERO တအ်ဒှ်ဒှ် အဓိကဂှ်တှ်ေ ဂွံဝေၚ်အာပရေၚ်ပၞာန် အပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်ဂှ် ပိုယ်တံ သဳကၠဳလဝ်နွံရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
နကဵုကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန် သွက်ဂွံဓမံက်သၞောတ်ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ရးဍုၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (Bottom-Up Federalism) ဂှ် ပံၚ်တောဲကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်၊ ဖေဝ်ဒရာယူနေတ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂိုတ်ဂ္စါန်ဓမံက်အာရုပ်ရဴဏောၚ်ဂှ် ကဵုလဝ်သမ္တီရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဂွံကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ဒတုဲဖဵု ကုညးဍုၚ်ကွာန် သီုမပါလုပ် ညးဗြဴကဵုကောန်ၚာ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဍုၚ်မန် ကေုာံ ဒေသမဆက်စပ်တံဂှ်တုဲ ဒက်ပ္တန်အာ ကမ္မတဳပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ ဒတုဲဖဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် အဆံၚ်ခရိုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
သွက်ဂွံဒစဵုဒစးအာ ပေါဲရုဲမာဲ မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၅ ပေၚ်ၚ်မာန်ဂှ် စန်ဒက်ဆဝ်ဗ္ၚုဟ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံတုဲ ချူဇန်အာ မဟာဗျူဟာမွဲကၞပ်ဏောၚ် နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳဂှ် လးဖျေံလဝ် နဒဒှ်လၟေၚ်ကမၠောန်အဓာန်ဂတမွဲရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ကဵုအာပညာ ကုညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် နကဵုနဲကဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏောၚ်တုဲ ညံၚ်ဟွံဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီ ကေုာံ ညံၚ်ဟွံဂွံရီုဗၚ် လ္တူပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်ဂှ် ကဵုအာသမ္တီ ကုဍုၚ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ် နကဵုနဲကဲကလုတ်တမာန်ဏောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။
လက္ကရဴအိုတ် ယဝ်ရကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ဍာံစၟတ်မ္ဂး ဖျေံလဝ်ကိုန်စဳမာန် အတိုၚ်ပရေၚ်ပၞာန်နွံရောၚ် ဒံက်တာသဳရိမန်ဆာန် ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန် ဟီုရ။
“ယဝ်ရ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၅ ဍာံဍာံမ္ဂး နကဵုပိုယ်တအ် ဖျေံလဝ်ကိုန်စဳမာန် နကဵုပရေၚ်ပၞာန်ဂှ်နွံ။ ညအ်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုယ်ဏံ မ္ၚးနူဒပ်ရပ်လွဟ်မန်ဇကုတအ်ဂှ် ပံၚ်တောဲအာ သီု PDF ဂမၠိုၚ်တုဲ ညံၚ်ပေါဲရုဲမာဲဟွံဂွံဒှ် ညံၚ်ပေါဲရုဲမာဲဂွံလီုအာဂှ် နကဵုပိုယ်တအ် ဖျေံလဝ်အစဳဇန်သာ်ဏံနွံရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲသဘၚ်သဳကၠဳ ပွိုၚ်ၜါတ္ၚဲဂှ် ညးစၞးနူဂကောံဇြဟတ်နာနာ ၂၀၀ ပြၚ် တိုန်စိုပ်ကၠုၚ် အသေအဟာန်ပံက်သဘၚ်သဳကၠဳဂှ်တုဲ တ္ၚဲဒုတိယဂှ် ညးစၞးတိုန်စိုပ် နူလပှ်ကျာ (၁၂၅) တၠ၊ ပ္ဍဲၝောံခန် (၇၁) တၠ အပံၚ် (၁၉၆) တၠရ။
ပ္ဍဲကဵုသဘၚ်သဳကၠဳဂှ် ရုဲစှ်ပ္တိုန်လဝ် ညးတာလျိုၚ်ကံၚ်ဇြဳ နာဲကောရတ်၊ မိကောန်ဆာန်နန်၊ ဒံက်တာသဳရိမန်ဆာန် နဒဒှ်သဘာပတိတုဲ သီုကဵုရုဲစှ်ပ္တိုန်လဝ် ဥက္ကဌ ကမ္မတဳပိတန်တုဲ ပၠတရဴအာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်ပၞာန် ကေုာံ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် အတိုၚ်မလးဖျေံလဝ် နူကဵုသဘၚ်သဳကၠဳအလန်တတိယဂှ်ရောၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီုရုပ်−MSFC