လ္ဂုၚ်၊ သေပ်တေမ်ဗာ (၁၀)
သြန်ဂိတုဍုၚ်သ္အာၚ် ကောန်က္ၜၚ်တံဂှ် လုကဴသ္ပမာန်ဒၟံၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံကဵုရာန် နကဵုနှေန်သၠုၚ်အိုတ်ဂှ် ဒဒှ်ရတိုက်သြန်ဗဟဵု စၞောန်ပ္ညုၚ်လဝ်ဂှ် ဂအုပ်ဂကောံသၟာကမၠောန် ကောန်က္ၜၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (MSF) တံ နိဿဲကေတ် လ္တူဂလာန်လဟီု တိုက်သြန်ဨရာဝတဳဂှ်တုဲ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ (၈)တေံရ။
နကဵုကောန်က္ၜၚ်တံဂှ် သြန်ဂိတုဍုၚ်သ္အာၚ် မဂွံလဝ် နူကဵုစရၚ်တိုက်သြန်ပကောံလှုဲ တိုက်သြန်ဨရာဝတဳဂှ် အခေါၚ်သွံ ဇရေၚ်မၞိဟ်ရာန်တၞဟ်သ္အာၚ်တံ တိုက်ရိုက်နွံကီုလေဝ် သ္ပပတံနူ တ္ၚဲဂွံဒုၚ်ကေတ်တဲ လှုဲဍုၚ်သ္အာၚ်ဂှ်တုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂၁) တ္ၚဲ ဒးလှဲပြံၚ်ကဵုဒတုဲရောၚ်။
တုဲပၠန် သြန်ဂိတုဍုၚ်သ္အာၚ်ဇကုဂှ် နူကဵုညးစၞးဒေသဂှ် နကဵုသြန်ဍုၚ်သ္အာၚ်ဟေၚ် ဂွံဒုၚ်ကေတ်တဲတုဲ ကာလပၠောပ်ကဵုတိုက်သြန် မၞုံအပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတံမှ ကလိဂွံအာသြန်ဒ္ကေဝ် နှေန်လှာဲလှုဲသၠုၚ်ၚ်တံရောၚ်ဂှ်လေဝ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲတၚ်လလောၚ်တြးဂှ်ရ။
ဆ္ဂး ပွမဒုၚ်တဲသြန်ဒ္ကေဝ် နူညးစၞးဒေသ မပ္တိတ်ကဵုဂှ်ဝွံ ဒှ်ဆန္ဒဇကုရတုဲ အတိုၚ်နှေန်လှာဲလှုဲ နူတိုက်သြန်မလှာဲကဵုဂှ် ဂွံမာန်၊ ဂွံဟွံမာန် ဒးချိၚ်ခယျ ဝါတ်ဒၟံၚ်ဂှ်လေဝ် ဂအုပ်ဂကောံသၟာကမၠောန်ကောန်က္ၜၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (MSF) သ္ဂးလဝ်ရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်သြန်လှုဲ မွဲတၠဂှ် တၚ်စၞောန်တိုက်သြန်ဗဟဵုဝွံ နကဵုတိုက်သြန်ပုဂ္ဂလိကတံ မိက်ဂွံရာန် ၚုဟ်နှေန်သၠုၚ်အိုတ်ဂှ်မ္ဂး ရာန်မာန်တုဲ ဟွံမိက်ရာန်လေဝ် ဂွံ ဒှ်ဒၟံၚ်သ္ဇိုၚ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံတုဲ ပွမဇီုကပိုက်တံ နွံဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“နကဵုတိုက်သြန်ဗဟဵုတံဂှ် ဟီုလဝ် ရာန်ကဵု နကဵုနှေန်သၠုၚ်အိုတ်ရ၊ ဥပမာ တိုက်သြန်ဂမၠိုၚ်တံမ္ဂး ကောန်က္ၜၚ်တံဟီုတှ်ေ ၜိုတ်ရီုဗၚ်မာန် ဒှ်သဘဴရီုဗၚ်ကဵုညိ သာ်ဏံရ၊ မိက်ဂွံရီုဗၚ်မှ ရီုဗၚ်ဏောၚ်၊ ဟွံမိက်ရီုဗၚ်လေဝ် ဂွံ၊ ဍေံဂှ် ဗီုဏံနွံ၊ ၜိုတ်တၚ်လလောၚ်တြးလၟုဟ်ဂှ် လ္တူဗွဝ်ဖျာလဵုမှ ဟွံဇီုကပိုက်ပုဟ်၊ ဂွံချိၚ်ခယျဂှ် ဝါတ်ဒၟံၚ်ဏီ၊ မိက်ဂွံကၠောန်တှ်ေ ကၠောန်ဏောၚ်၊ ဟွံမိက်ကၠောန်မ္ဂး ဟွံကၠောန်ပုဟ်၊ တန်တဴကဵုလ္တူဏံတုဲ လက္ကရဴမ္ဂး အာကဵုၚုဟ်မ္ၚးဏံဟာ၊ နကဵုတိုက်သြန်တံ ဗီုကၠာတေံ ဇၟာပ်ပြၚ်လှဲလၟေၚ်ၚ်ဂှ် ပံက်ကဵုဝဳဇြာတိုက်ရိုက်ဟာဟီုဂှ် သၟာန်ဏံမွဲ တိတ်ကၠုၚ်ဏောၚ်၊ အေဗီုဏံ နွံရ” သာ်ဝွံ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
တိုက်သြန်ဗဟဵုဂှ် တုဲကၠုၚ်ဂိတုအဝ်ဂါတ် (၃၁) တေံ သြန်လုပ်ကောန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ မဂွံနကဵုသြန်ဍုၚ်သ္အာၚ် မအာစိုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကမၠောန် ပ္ဍဲဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် နူကဵုတိုက်သြန် မဂွံလဝ်လာၚ်ဇြေန် သွံရာန်သၠုဲဍုၚ်သ္အာၚ် (AD) တံဂှ်မွဲကဆံၚ် ကလေၚ်လှဲပလံၚ် ဗွဲမလုပ်သၞောဝ်တုဲ ကြိုက်စိုတ်ရပ်စပ်စကာမာန်ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ဌာနက္ဍိုက်ပ်အခေါန်ၚာၚ် အပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် သြန်လှဲပလံၚ်နၚ် အပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗွဲမလုပ်သၞောဝ် နူကဵုဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် ပွမရာန်ယာန်ကွဳစက်တံကီု၊ ရာန်ကပေါတ်ကညောတ်သ္ဇိုၚ်တံကီု၊ ပ္ဍဲပွမသိုၚ်ခၞံ ကေုာံ ပ္ဍဲဒၞါဲဓလိုက်တမ်ရိုဟ်တံဂှ် ကဵုအာအခေါၚ် ဗၠးနူအကံက်အခေါန်တံရောၚ် ကဵုလဝ်မက်ဂၠက် တံၚ်ဂြဲလဝ်ရ။
အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ်မွဲသၞာံဘာ်ပြၚ်ဂှ် တိုက်သြန်ဗဟဵု စၟတ်ထောံ နှေန်လှာဲလှုဲဂှ် အမေရိကာန်ဒဝ်ဠာ မွဲဒဝ်ဠာမ္ဂး (၂၁၀၀) ဒ္ကေဝ်တုဲ ပ္ဍဲဖျာမ္ၚးဏံဂှ် မွဲဒဝ်ဠာ ၚုဟ်သၠုၚ်တိုန်ဒၟံၚ် စဵုကဵု (၃၀၀၀) ဒ္ကေဝ်ပြၚ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ပွမလှဲပြံၚ်သြန် နူကဵုတိုက်သြန်တံဂှ်ဝွံ မွဲဒဝ်ဠာ ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ် (၂၁၀၀) ဒ္ကေဝ်ဓဝ်ဂှ်ရ နကဵုကောန်ကၟိန်ဍုၚ် မစိုပ်ဒၟံၚ် ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် ကလေၚ်စကာ ဂၠံၚ်ဍာန်လှာဲလှုဲမ္ၚး မဂွံနှေန်လှဲ ဂၠိုၚ်တံဟေၚ်တုဲ တၚ်လလောၚ်တြး တိုက်သြန်ဗဟဵုဝွံ ဒှ်ကလောန်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်သြန်လှုဲတံ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)