မတ်မလီု၊ ဂျောန် ၁၉
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ပ္ဍဲဂိတုဏံ စနူဂိတုဂျောန် သတ္တာဟပထမတုဲ ကောန်ၚာ်သၟတ်တံ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ယဲပုၚ် (ယဲဇွဟ်) ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ နကဵုမိမဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံစွံကဵုသတိဗွဲတၟေၚ်အိုတ်ဂှ် အ္စာဂဥုဲဂမၠိုၚ် ကဵုသတိဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
ယဲပုၚ်ဝွံ ၜိုန်ဒှ်ယဲကၠောံထၞာန် လေပ်က္တဵုဒှ် ကၠိုဟ်သၞာံမာန်ကီုလေဝ် အပ္ဍဲတွဵုရးဂှ် အပ္ဍဲဂိတုဂျောန် သတ္တဟဒုတိယဏံ က္တဵုဒှ်ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ် တီတီရ။
ပြဟ်ဟ်ဏံ က္တဵုဒှ်ယဲပုၚ်ဂှ်တှ်ေ ပ္ဍဲကဵုကောန်ၚာ်သၟတ်တံဂှ် ယဲသ္ကာတ်မြဟ်ကဵု ချိုတ်အာတံဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်ကီုလေဝ် သွက်ဂွံစွံသတိဗွဲတၟေၚ်အိုတ်ဂှ် အ္စာဂဥုဲဂမၠိုၚ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
အ္စာဂဥုဲမွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲကာလဏံ ကောန်ၚာ်သၟတ်ဂမၠိုၚ် ဒှ်ယဲမ္ဂး ယဲပုၚ်ဍာံ၊ ဟွံဍာံ စွံသတိမၚ်ကျောဝ်လဝ်ဂှ်ကီု၊ ယဝ်ရထ္ၜးဒၟံၚ်လက္ချန် ထကုဲၛပ်ဒၟံၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံပလံၚ်ဗစိုပ် ရုၚ်ဂဥုဲ၊ ဗ္ဒမ်ဂဥုဲ မကြပ်တံဂှ်တုဲ လွဳအိုတ်ဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
“ကောန်ၚာ်တံဂှ်တှ်ေ မံၚ်ပရေံယျဟီုတှ်ေ ကၠာအိုတ် ဒးချပ် ယဲပုၚ်ရဏောၚ်။ အကာဲအရာ ဒးဂွိၚ်တံဂှ်တှ်ေ ကောန်ၚာ်ဂှ် မံၚ်ပရေံလအ်ဏောၚ်။ ဂမ္တဴဟွံစှ်ေပုဟ်။ တိုန်စှ်ေ ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။ တုဲပၠန် ကောန်ၚာ်ဂှ် ဍာ်ကီု၊ အဖာတ်ကီုဂှ် စခိုဟ်ဟ်ဟွံမာန်ပုဟ်။ ဂမ္တဴစှ်ေတုဲ ဇကုၜိုဟ်အာကီုလေဝ် ကောန်ၚာ်ဂှ် ဟွံမြဟ်မြဴဒၟံၚ်ပုဟ် ၛပ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်။ အကာဲအရာသာ်ဏံမ္ဂး ဒှ်အကာဲအရာ ဒးစွံသတိရဏောၚ်။ ဒှ်အကာဲအရာ ဒးထ္ၜးရုၚ်ဂဥုဲ ပြဟ်ဟ်ရဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်ထဝ်မွဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဓဝ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် မၞိဟ်က္တဵုဒှ်ယဲပုၚ် နွံကၠုၚ် စဵုကဵု ၆၀ ပြၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်တၚ်နၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံရ။
ယဲပုၚ်ဝွံ ဒှ်ယဲ ကၠောံနူကဵုဂၟိတ် Aedes မဍတ်ပါ်ကၠုၚ် နူဍာ်သ္အးဇ္ၚးတံဂှ်တုဲ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဂဒဵုကီု၊ ဆာဲကိုဟ်ကီု၊ လှာဲဍာ်ကီု၊ စၟဳတ်ကီုတံဂှ် အပ္ဍဲကာလဏံ ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်လၟိုန်ဏောၚ်ဂှ် အ္စာဂဥုဲဂမၠိုၚ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
အခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဝွံ ၜိုန်ဒှ်ရာသဳဗြဲ ဆဂွံစညိကီုဏီဂှ်ရ အာဂတနူဏံ ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ယဲပုၚ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်နွံတုဲ နကဵုကောန်ၚာ်သၟတ်ဂမၠိုၚ် ဂိယဲကၠုၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံထ္ၜး ပ္ဍဲရုၚ်ဂဥုဲ ဗ္ဒမ်ဂဥုဲ ဒၞါဲမကြပ်တံဂှ် နွံပၟိက်တုဲ ယဝ်ဟွံဒုၚ်လွဳလွတ်မ္ဂး စဵုကဵုလမျီုဒးအိုတ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ် အ္စာဂဥုဲဂမၠိုၚ် ကဵုလဝ်သတိရ။
ယဲပုၚ်ဝွံ ပ္ဍဲကောန်ၚာ်သၟတ် အကြာအာယုက် ၅ သၞာံ ကဵု ၉ သၞာံဂှ် က္တဵုဒှ်ဂၠိုၚ်အိုတ် ဂွံဆဵုကေတ်တုဲ သီုညးသၟတ် သီုညးအဝဲလဒေါဝ်တံလေဝ် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်နွံဂှ်ရ ညံၚ်ဂွိုအ်ဒးဒုၚ်ကိတ်ကဵုဂၟိတ် သွက်ဂွံမံၚ်စံၚ်အိုတ်ဂှ် နွံပၟိက်ရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ တုဲကၠုၚ်တေံ မၞိဟ်က္တဵုဒှ်ယဲပုၚ် ၁၀၀၀ ပြၚ်နွံတုဲ ပ္ဍဲကဵုဏံ ကောန်ၚာ်သၟတ် ၃ တၠ ချိုတ်အာလဝ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)
ဗီု−CJ