မတ်မလီု၊ အံက်တဝ်ဗာ (၅)
သၟာထၜိုတ်ရဝ်ဗာ နူအပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်တံဝွံ ပ္ဍဲအခိၚ်ရာသဳထၜိုတ်မစဂှ် ၚုဟ်ထၜိုတ် စှ်ေကၠုၚ်ဒၟံၚ် အဆက်က်ဂှ်ရ ကမၠောန်ထၜိုတ်တံ သွက်ဂွံဆက်ဂေတ်ဂြိပ်ဂှ် ဒးဂဗဒၟံၚ် အခက်အခုဲရောၚ် တၠကၠအ်ထၜိုတ်ရဝ်ဗာတံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ၚုဟ်ထၜိုတ်ရဝ်ဗာဝွံ ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ထၜိုတ်ကြဳကြဳ (၁) ပံၚ်ဂှ် ၚုဟ်နွံကၠုၚ် စဵုကဵုပွဳပွူ (၁၈၀၀) ဒ္ကေဝ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲသတ္တာဟပထမ ဂိတုအံက်တဝ်ဗာဂှ် မွဲပံၚ် စဵုကဵု ပွဳပွူ (၁၃၀၀) ဒ္ကေဝ် ၚုဟ်ကလေၚ်စှ်ေအာရ။
ၚုဟ်ထၜိုတ်ရဝ်ဗာဝွံ ဒၟါနူၚုဟ်ဒဝ်ဠာ စှ်ေတုဲ ၚုဟ်စှ်ေကၠုၚ်ကီုလေဝ် သၟာထၜိုတ်တံဝွံ ဟိုတ်နူၚုဟ်ကပေါတ်ဗၞိက်တမ်ရိုဟ်တံ သၠုၚ်တိုန်ဒၟံၚ် ကဵုဆဂှ်ရ ယာက္ဍိုပ် ဟွံမာန်ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ကမၠောန်ရဝ်ဗာဝွံ ဒၟါနူဗြဲဂူဒၟံၚ် ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်ဂှ်ရ စဵုကဵုဂိတုအံက်တဝ်ဗာ သတ္တာဟပထမဂှ် ခွါတ်ထၜိုတ် ဟွံမာန်ဏီတုဲ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ပွမဒးဒုၚ်ဂိတံရောၚ်၊ စပ်ကဵုအကာဲအရာဏံတုဲ တၠကမၠောန်ထၜိုတ်မွဲတၠ ဟီုလဝ် ဗီုဏံရ။
“ ဒှ်ဒၟံၚ် အခိၚ်ပိုယ်တံ ဒးရာန်ကပေါတ်တမ် ၚုဟ်က္ဍၚ်ၚ်ရ၊ အခိၚ်ရာန်ကပေါတ်တမ်တံကီု၊ အခိၚ်ဂြာတ်ဝါဲတံကီုဂှ် ပိုယ်တံဒးရာန်လဝ် နကဵုၚုဟ်က္ဍၚ်ၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ရာန်တုဲ ဒးသုၚ်စောဲ ဒးပကောံကပေါတ်တံရ၊ ဆ္ဂး အခိၚ်ဒြပ်ဇကုတိတ်ရဂှ် ၚုဟ်နှေန် ထ္ပက်စှ်ေအာ ဟွံသာတုဲ သွက်ရဲထၜိုတ်တံဂှ် ပရဲပရာအောန်အာ တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်၊ တုဲတှ်ေ ရာသဳဥတုဂှ်လေဝ် တ္ၚဲပိုယ်တံ ဂွံခွါတ်ထၜိုတ်ဂှ် အောန်ကၠုၚ်ညိည ဒှ်ကၠုၚ်ရ၊ အရိုဟ်တွဵုတှ်ေ ၜိုတ်ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာမ္ဂး ပိုယ်ဂွံဒၟံၚ် ၜိုတ် (၁၀) တ္ၚဲဏီ၊ သၞာံဏံဂှ်တှ်ေ ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာဂှ် ဟွံဂွံစကွေံကွေံပုဟ်၊ တုဲတှ်ေ ဂိတုအံက်တဝ်ဗာပၠန်လေဝ် ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ဗြဲဟွံအိုတ်ဏီတုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်အခိၚ်ခွါတ်ဟွံဂွံဏီရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကၠအ်ထၜိုတ်တံဝွံ ပ္ဍဲသၞာံဏံ ဟိုတ်နူပြသၞာကောန်ကမၠောန်အောန်ဂှ်တုဲ ကဵုၚုဟ်က္ဍၚ်ၚ်တုဲ ဒးကော်စကာဒၟံၚ် ကောန်ကမၠောန်စိုန်သ္ကီုတံဂှ်ကီု၊ ကပေါတ်ဆက်စပ် မကၠောန်ပ္တိတ်ရဝ်ဗာတံဂှ် ဒးကဵုၚုဟ်ကဵုဆတုဲ အကာဲအရာဒးရာန်သုၚ်စောဲဒၟံၚ်တံဂှ် ထပ်ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ရ။
တၠကၠအ်ထၜိုတ်မွဲတၠဂှ်လေဝ် အခိၚ်ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု အခက်အခုဲဗီုလၟုဟ်ဂှ် ယဝ်ရၚုဟ်ထၜိုတ် ထပ်စှ်ေကၠုၚ်မ္ဂး ကမၠောန်ကၠအ်ထၜိုတ်သွက်သ္ၚိဌာန် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒေါအ်ဇူကၠုၚ်မာန်ရောၚ် ဟီုရ။
“ကၠအ်ထၜိုတ်လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ကဵုဝါဲတုဲ ထၜိုတ်တိတ်၊ လ္ၚဵုတံဂှ်တှ်ေ ဟွံတိတ်ပုဟ်၊ ကၠအ်ဟွံတိတ်တံဂှ် တၟော်ဟွံကိတ်ပုဟ်၊ လ္တူနူဏံ ၚုဟ်ဆက်စှ်ေဒၟံၚ်ဏီတှ်ေ ရဲထၜိုတ်တံ တၟော်ဟွံကိတ်ရပုဟ်၊ ကဵုၚုဟ်ဖျာ က္ဍၚ်တိုန်ဂှ် ၚုဟ်ကောန်ကမၠောန် သၞာံဏံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ၜိုတ် (၁၃) ဒ္ကေဝ်၊ (၁၄) ဒ္ကေဝ်ဂှ်တှ်ေ ယဝ်ရထပ်စှ်ေအာ သၟဝ် (၁၃၀၀) မ္ဂး မၞိဟ်မကၠောန်စဒၟံၚ် ပ္ဍဲကၠအ်ထၜိုတ်တံဂှ် ဟွံပြေပြံၚ်စအှ်ေရ၊ ဍေံဟွံပဵုစကွေံပုဟ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကမၠောန်ရဝ်ဗာတံဝွံ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ် ၚုဟ်ကပေါတ်တမ်ရိုဟ်ရဝ်ဗာတံ တိုန်ကၠုၚ် ဗ္ဒါဲ (၄) ဆဂှ်ရ ကၠအ်ထၜိုတ်လ္ၚဵု စုတ်ကဵုဝါဲ ဇြဟတ်ပၠောပ်တံ ဟွံမာန်ဂှ်ရ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် သီုကဵုအကာဲအရာ ဒမြိပ်တိတ် ယအ်စှ်ေကၠုၚ်မာန်တံရ။
တွဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ ဒှ်တွဵုရးတိဨက တဵုထၜိုတ် (၅) ကိုဋ်ပြၚ် နွံတုဲ လၟေၚ်သၞာံ လျိုၚ်တာန်ရဝ်ဗာ မွဲကိုဋ်ပြၚ် တိတ်ဒၟံၚ်ရ။
ရဝ်ဗာမတိတ်ကၠုၚ်တံဂှ် ဒးပလံၚ်ပ္တိုန် သွံတြးဒၟံၚ် ဍုၚ်ကြုက်အဓိကတုဲ နူကဵုကဏ္ဍထၜိုတ်ရဝ်ဗာဂှ် လၟေၚ်သၞာံ ကလိဂွံဒၟံၚ် ဒဝ်ဠာအမေရိကာန် ဂၠိုၚ်ကဵုပြကောဋိကိုဋ်ရ။
ဆ္ဂး ကဏ္ဍရဝ်ဗာ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ ဒးဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ် ဘဲဒဏ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု တုပ်ကဵုကမၠောန် သွာၚ်တၞဟ်ဟ်တံကီုရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)