ဝါယှေန်တာန်၊ အံက်တဝ်ဗာ (၈)
သမ္မတဂျဵုဗိုၚ်ဒေန်ဝွံ ပ္ဍဲဍုၚ်အမေရိကာန်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အမေရိကာန် မဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒုဟ်ဒဏ် နကဵုအမှု မရပ်ဂွံလဝ် တၞးဘၚ်ပ္ဍဲတဲညိညတံသီုဖအိုတ်ဂှ် ကဵုအာအခေါၚ်ဗလးနူဒုဟ်ဒဏ်ရောၚ်။
နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဖေဝ်ဒရာ မစောဲလဝ်ဂဗုတ် အပံၚ်မၞိဟ် ဗၞတ် (၆၅၀၀) သွက်ပွမပိုၚ်ပြဳလဝ်တၞးဘၚ် နကဵုတၚ်ရန်တၟံ ယျေယျေလ္ဂူလ္ဂူတံဂှ်ဝွံ ပါလုပ် ပ္ဍဲအခေါၚ်ဗလးနူဒုဟ်ဒဏ်သာ်ဏံမာန်ဂှ် ညးတာလျိုၚ်တံ ချိၚ်ခယျလဝ်ရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် စပ်ကဵုတၞးဘၚ်တုဲ ပွမဖအောန်ဖျေံကၠုၚ်တံ နွံဒၟံၚ်ဂှ်ရ ဆဵုဒး တၞးဘၚ်ပ္ဍဲတဲညိညမ္ဂး စုတ်ထံၚ်ကုမၞိဟ်တံဂှ်ဝွံ ကဵုပလီုပလာ်ကၠေံဘဝတံမာန်ဂှ် ဗိုၚ်ဒေန်ဟီုဂးလဝ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ (၆) တေံရ။
အတိုၚ်လၟိဟ်ဂၞန်မ္ဂး မၞိဟ်ဖျုန်စၞာံဗုဗုဟွံသေၚ်တံဂှ်ဝွံ ဒၟါနူတၞးဘၚ်တုဲ တၠုၚ်လအာသ္ဂောံဒးထံၚ် ဂၠိုၚ်မာန်ဂှ်လေဝ် ညးဆက်ဟီုလဝ်ရ။
ကၠာတေံ နကဵုအလံၚ်သမ္မတသ္ၚိဗုဂှ် ဗိုၚ်ဒေန် ဟိုတ်နူချူခၞံလဝ် ဥပဒေမူအပြောံ စပ်ကဵုအမှုရာဇာဝတ်ဂဥုဲၜူမာဲ သၞာံ ၁၉၉၄ မကဵုပတေၚ်ဂြတ်ကၠေံဒုဟ်ဒဏ်တံဂှ် ဒးဒုၚ်ပါ်ပါဲဟီုဂးကၠုၚ်လဝ်တုဲ သ္ကဵုဂကောံမၞိဟ်အောန်တံ သာဒးကၠုၚ်ထံၚ်စာတ်တံရ။
အခါလၟုဟ်ဂှ် သမ္မတဝွံ စပ်ကဵုတၞးဘၚ်တုဲ သွက်ဂွံကဵုအခေါၚ်ဗလးနူဒုဟ်ဒဏ်တံဂှ် အာတ်မိက်လဝ် သ္ကိုပ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်တွဵုရးတံတုဲ ပ္ဍဲသၟဝ်သၞောဝ်ဥပဒေဖေဝ်ဒရာဂှ် သာ်လဵုပိုၚ်ခြာ ဂကူအဇာတၞးဘၚ်တံ ထေက်ရောဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံကလေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ကဵုဂှ် စၞောန်ပ္ညုၚ်လဝ် ဌာနသၞောဝ်ဓဝ် ကေုာံ ဌာနပရေၚ်ထတ်ယုက်တံရ။
ပ္ဍဲတွဵုရး (၁၉) တွဵုရး ကေုာံ ဝါယှေန်တာန်ဒဳဇြဳတံဂှ် သွက်ပရေၚ်ရပ်စပ်စကာတၞးဘၚ် တၞဟ်နသ္ဂောံပြေလၟောၚ်တံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဗဗွဲဓဝ်ယျတုဲ သွက်အရာဂွံရပ်စပ်စကာ စပ်ကဵုဂဥုဲဇဗတံဂှ် ပ္ဍဲတွဵုရး (၃၇) တွဵုရး ကဵု တိဍာ်အမေရိကာန် (၃) ဒၞါဲတံဂှ်လေဝ် လုပ်ဒၟံၚ်သၞောဝ်ယျဂှ် ဟီုရ။
ကိစ္စလၟေၚ်ဒဒှ် အခေါၚ်ဗလးနူဒုဟ်ဒဏ်တံဏံဝွံ မံက်တိတ်ကၠုၚ်လဝ် ကၠာပေါဲရုဲမာဲ အခိၚ်အကြာ ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ ဂွိုအ်စိုပ်မွဲဂိတု မသ္ဂုတ်သွာတ်ကဵု လ္တာ်သၠဒကေဝ်အဝဵုအာဏာ သွက်အာယုက်သမ္မတဂျဵုဗိုၚ်ဒေန် သၞာံလက္ကရဴအိုတ် (၂) သၞာံမာန်ဂှ်ရ။
မွဲကရောံကဵု ပရိုၚ်အခေါၚ်ဗလးနူဒုဟ်ဒဏ်သမ္မတဂှ် ယှေဝ်ယျာ ကမ္ပဏဳတၞးဘၚ်တံဝွံ ပ္ဍဲဗွဝ်ဖျာ stock share တံဂှ် သၠာ်တိုန်အာ စဵုကဵု (၂၀) တၟံကၠံရ။
သမ္မတတြေံ ဒဝ်နေဝ်ထြာပ်ဝွံလေဝ် ပ္ဍဲအခိၚ်အာယုက်သမ္မတညး လက္ကရဴအိုတ်ဂှ် နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေရာဇာဝတ် သမ္မတဂျဵုဗိုၚ်ဒေန်လၟုဟ် မချူခၞံလဝ်ဂှ် မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ်ဒဏ်ထံၚ် မွဲအာယုက် မပါလုပ် သီုညးမကလိလောန်လဝ် ဒုဟ်ဒဏ် စပ်ကဵုတၞးဘၚ် (၁၂) တၠဂှ် ကေၚ်ကဵုလဝ် အခေါၚ်ဗလးနူဒုဟ်ဒဏ်ကီုရ။
Ref: BBC