နေပျဳတဝ် ၊ နိုဝမ်ပါ ၇
သွက်ဂွံမၚ်ရံၚ်အာ ပရေၚ်စကာသုၚ်စောဲအေန်တာနိတ်တံ ပွိုၚ် ၂၄ နာဍဳဂှ် ကံၚ်သဳစဵုဒၞာကောန်ဂကူကေုာံ ပရေၚ်ဂီုကၠီုဒပ်ပၞာန်ဗမာဝွံ ပံက်လဝ်ကမ္မတဳမွဲဂကောံတုဲ ကဵုလဝ်စၞောန်ဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်စကာ သုၚ်စောဲအန်လိုၚ်တံ ညံၚ်ဂွံစွံအာသတိညိဂှ် ညးလ္ၚတ်တံ ကဵုလဝ်ကသပ်ရ။
သွက်ဂွံကလေၚ်ပလန်ဗတိုက်ဏာ ပရိုၚ်အေန်တာနိတ်တံကီု ပရေၚ်ပျုတ်ဗဒေက် ဗတိုက်ဟီုဖျေံမံၚ် နကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် သွက်ဂွံဒၞာတာကေတ်အာအရေဝ်မာန် နူကဵုရုၚ်ကံၚ်သဳစဵုဒၞာကောန်ဂကူကေုာံ ပရေၚ်ဂီုကၠီု လလောၚ်ပၟိၚ်လဝ် နူကဵုအဝ်ဂတ် ၁၄ တေံရ။
အတိုၚ်လိက်အမိၚ် လလောၚ်ပတိတ်လဝ်မ္ဂး လ္တူအေန်တာနိတ် စပ်ကဵုပရိုၚ်ပတောအ်ဂမၠိုၚ်၊ ပတိုန်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ် ပရိုၚ်ဟွံဂပ်ဂဝ် တံ၊ ပါ်ပါဲပျုတ်ဖျေံကဝုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် နူကဵုဂၠံၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ ညံၚ်ဂွံကေတ်အာအရေဝ် ပံက်ခၞံလဝ် ကမ်မတဳမွဲဂကောံ မဒှ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်တာလျိုၚ် ပရေၚ်ကမၠောန်ကမ္မတဳဏံမ္ဂး ပရိုၚ်အေန်တာနိတ်နာနာ၊ ရုပ်ဗီုဟွံဂပ်ဝ်၊ ဗဳဒဳယောကေုာံ ပရေၚ်ကဵုဖျုန်လိၚ်ကာမအာရီုသၟးဟွံက ဗတိုက်ဟီုပျုက်ဗ္ဒေက် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် သွက်ဂွံမၚ်ရံၚ်အာ ပံက်လဝ်ကမ္မတဳတုဲ သီုကဵုတၠပညာတံ ပါလုပ်မၚ်ရံၚ်အာ ပွိုၚ် ၂၄ ရောၚ်ဂးရ။
တုဲပၠန် ကဵုဇြဟတ်ကၠောန်သ္ပမံၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ချူပတိုန်၊ တြးပတိတ်၊ ထပ်ဆာဲစၠောံ နူကဵုအေန်တာနိတ်တံဂှ် ထမံက်ပတိတ်အာ နကဵုနဲကဲပညာတံတုဲ သွက်ဂွံဒၞာတာကေုာံ လ္တူညးလုလောန်ဒုဟ်ဒဏ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံကေတ်အရေဝ် နကဵုဥပဒေတန်ကြန်တံမာန်ကဵုလဝ် တာလျိုၚ်ရ။
မၚ်ရံၚ်အာညးဍုၚ်ကွာန်တံ နကဵုဥပဒေလုပ်သၞောဝ်မဒှ်တုဲ စွံသတိ ပရေၚ်ဂီုကၠီု ဒဳဂျေတ်တေယ်ညိဂှ် ညးအုပ်ကာ ကံၚ်သဳမဳဒဳယာပရိုၚ် ဗမာ IPCM ဥူတိုဝ်ဇြဝ်လာတ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
“ရံၚ်တၚ်နၚ်တံဏံမ္ဂး ဗဗွဲသၞောဝ်ဂှ် မၚ်ရံၚ်အာ ညးဍုၚ်ကွာန်တံဏောၚ်။ မၚ်ရံၚ်အာ နကဵုဥပဒေ။ ကိစ္စနွံကၠုၚ်တှ်ေ ကေတ်အရေဝ်ဏောၚ် ဂွံဆဵု။ ဒးစွံအာ သတိဂၠိုၚ်ၚ်။ ဗွဲတၟေၚ် စပ်ကဵုအခေါၚ်အရာ Digital Safety (ပရေၚ်ဂီုကၠီုဒဳဂျေတ်တေလ်) ဂှ် နကဵုဥပဒေ ဍေံတံကေတ်လဝ်ကၠးကၠးမးမးတုဲ ရပ်စပ်ဏောၚ်။ သောၚ်ဂှ်တှ်ေ တၚ်သၟာန်နွံမွဲဂှ် လၟုဟ် ပ္ဍဲတေဝ်လဳဂရာမ် (လဝ်ဗဳပၞာန်တံ) ချူမံၚ်ပရိုၚ်ပတောအ် ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်တံဂှ် ဗီုလဵုကၠောန်ရော” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ကမ်မတဳဏံဝွံ လ္တူအေန်တာနိတ် စပ်ကဵုတြးမံၚ်ပရိုၚ်ပတောအ် ပရိုၚ်ဗၠေတ်တံဂှ် နူကဝ်မယှေန်ဏံ ပံက်လဝ်ဂကောံတုဲ သွက်ဂွံကလေၚ်ပလန်အာကီု လ္တူညးလုလောန်ဒုဟ်တံဂှ် မာတ်ထောံ ဂၞန်ဖုၚ်၊ ကေတ်တၚ်နၚ်အကံက်ဗာန် ပၠုပ်ပတိတ်သြန်တံကီု သွက်ဂွံကၟာတ်ထောံအကံက်ဗာန်တံကီု မဒှ်ရ။
တုဲပၠန် သွက်ဂွံပံၚ်တောဲပညဳပညပ်အာကဵု ညးဆေၚ်စပ်တံကီု၊ ဌာနဝန်ဇၞော် ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကေုာံ ဆက်စၠောံကီု ဗာန်ဗဟဵုကီု နကဵုတာလျိုၚ်ကမၠောန်ဂှ် တောဲစုတ်လဝ်ကီုရ။
လ္တူညးလုလောန်ၜက်ၜေတ်ဒုဟ်တံမ္ဂး နူကဵုဌာနမဆေၚ်စပ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံဒၞာတာအာကီု သွက်ဂွံပလံၚ်ဗစိုပ်လိက် စောဒကကီု သီုကဵုသၞောဝ်တန်ကြန် သွက်ဂွံကေတ်အာအရေဝ်မာန် ညံၚ်ဂွံပလံၚ်ကဵုတၚ်နၚ်တံ မဒှ်ရ။
ရမျှာၚ်ပါ်ပါဲဟီုပျုတ်ဗဒေက် ရမျှာၚ်စောဒက လ္တူပေါဲရုဲမာဲကဝ်မယှေန်ပၞာန် ကၠောန်အာဏံ ညံၚ်ဂွံသ္ၚိတ်ဇြစှ်ေအာ ကၠောန်သ္ပ လဝ်ရောၚ် ညးလ္ၚတ်တံထံက်ထ္ၜးရ။
ပ္ဍဲကာလပေါဲရုဲမာဲဏံ ကာလစကာသုၚ်စောဲအန်လိုၚ်မ္ဂး စပ်ကဵုတၚ်ဒတူလိုၚ်ဇကုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ညံင်ဂွံစၚ်ခြၚ် စွံအာဂရုကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုညိဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကွးဘာတြေံ မေန်တွိုဲတေတ် ကဵုလဝ်ကသပ်ရ။
“ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပ္ဍဲကာလပေါဲရုဲမာဲဏံ လ္တူအန်လိုၚ်ဒှ်ဒှ် မုဒှ်ဒှ် ကဵုဒး Like ညိဓဝ် Ha Ha မွဲချောဲဍောတ်ဂှ် ပြဿနာ တိုန်မာန်ဏောၚ်။ တုဲ စှ်ေထံၚ်မာန်ဏောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲစၟဳစၟတ်သေတ်ကျဝ်ဂှ်လေဝ် ဗဗွဲဓရ်ဟွံသေၚ် ဍေံတံဂစိုတ်ထောံမာန်ကီုဏောၚ်။ ပိုဲတံမိက်ဂွံဗ္ကန်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တှ်ေ ဗွဲတၟေၚ် စွံသတိကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုဇကုညိ။ တၚ်ဒတူလိုၚ်ဇကုမုမုရောဟီုဂှ် ဂၠးကဝ်လေဝ်တီမံၚ်ရ။ ညံၚ်ဂွံတီ ပိုဲတံ ဒးဆက်ထၜးအာ တာလျိုၚ်နွံမံၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
ပြဟ်ဟ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုပံက်လဝ်ကမ်မတဳဂှ်မ္ဂး ဒုဝန်ဇၞော်ကေၚ်ကာ အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဥက္ကဌ၊ ဒုဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကေုာံ ဆက်စၠောံဂှ် ဒုတိယ ဥက္ကဌ၊ ဒုဂဥုပ်(၂) ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ဍုၚ်ဗမာဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာ ကေတ်တာလျိုၚ် သီုကဵု ကောန်ဂကောံ ၁၁ တၠတံ ပါလုပ်ရ။
ပေါဲရုဲမာဲဏံညံၚ်ဂွံလီု စပ်ကဵုပရေၚ်ပလာတ်ပထုဲ ချူဆန်ပါ်ပါဲ ကလိုက်ပချဳမံၚ်တံဂှ် နူကဵုအန်လိုၚ်ကီု သီုကဵုဗလးတိပၠန် ကဝ်မယှေန်ပၞာန်မၚ်ရံၚ်မံၚ်တုဲ ညးလုလောန်ၜက်ၜေတ်သၞောဝ်တံဂှ် ရပ်စပ်ထိၚ်ချုက် ကေတ်ကၠုၚ်မံၚ်အရေဝ်နွံရ။
သွက်ပေါဲရုဲမာဲဂွံလီုရန်တၟံတုဲ ကၠောန်သ္ပလဝ်ပရေၚ်ပလာတ်ပထုဲ စောဲစပ်တုဲ ဒဵုကဵုနဝ်ဝမ်ပါ ၃ ဏံ ကေတ်လဝ်အရေဝ်ဂှ် မၞိဟ်ပေၚ်အာ ၉၅ တၠရဂှ် ကဝ်မယှေန်ပၞာန်လလောၚ်တြးလဝ်ရ။
လ္တူညးကေတ်လဝ်အရေဝ်တံဂှ် ပံက်လဝ်အမှု နကဵုဥပဒေစဵုဒၞာပေါဲရုဲမာဲ ၝောံပိုဒ် ၂၃(က)၊ ၂၄ (က) တံတုဲ အတိုၚ် ၝောံပိုဒ်တံဏံမ္ဂး ဒဏ်ထံၚ်အောန်အိုတ် နူကဵုပိသၞာံ ဒဵုကဵုထပှ်သၞာံ ဖျေံမာန်ဟွံက ဒဏ်သြန်လေဝ် ဖျေံမာန်ကီုရောၚ် ခၞံလဝ်သၞောဝ်ရ။
ပေါဲရုဲမာဲကဝ်မယှေန်ပၞာန်ကၠောန်အာဏံ ညံၚ်ဂွံလီု ချူဆန်ပါ်ပါဲကီု ဟီုတွံကီု ဒစဵုဒစးတာဒၞာတံကီု နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ညံၚ်ဂွံကေတ်အရေဝ်မာန်ဒစးဒုၚ်တုဲ ဖန်ဇန်စဳရေၚ်လဝ်ရောၚ် ညးလ္ၚတ်တံ ထံက်ထ္ၜးရ။
တုဲပၠန် ပရေၚ်ဓရ်ဍာံ အတိုၚ်ဒပ်ပၞာန်ဟီုဂးဂှ်ရ အကာဲအရာမ္ဒးဒုၚ်အာတဲမဒှ်တုဲ ယဝ်ရဗၠေၚ်ဒစေၚ်ဒစဵုဒစးအာမ္ဂး နကဵုဥပဒေ သွက်ဂွံကေတ်အရေဝ်ပိုတ်တ် ကမၠောန်မၚ်ရံၚ်ကၠောန်အာတံဂှ် ဒှ်အရာပွမဖက်ပကဝ်အခေါၚ်အရာ ဒဳဂျေတ်တေလ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်ရ။
စနူသၞာံ ၂၀၂၁ တေံတုဲ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ပရေၚ်စကာသုၚ်စောဲ ဇာဖိုၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် ဒှ်အာဗီုပြၚ်သၞောတ်ထ္ၜးဂှ်ရ အပ္ဍဲကဵုမၞိဟ်ဒးဒုၚ်မၚ်ရံၚ် ဇကုညံၚ်ဟွံဂွံပါအာ ဇကုဇကုဂှ်ရဒးမၚ်မွဲအာရောၚ် ညးဒေသတွဵုရးမန်မွဲတၠ ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်ရ။
“ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလလၟုဟ် အဓိက ပရူပရာဟၟဲတှ်ေ ဇာဖိုၚ်ပရေၚ်မၞိဟ်တံ ဟွံသုၚ်စောဲဂှ် ခိုဟ်အိုတ်ရ။ မုဒှ်ရောတှ်ေ အန္တရာဲဂၠိုၚ်ကွေံဏောၚ်။ တုဲပၠန် မၚ်ရံၚ်မံၚ်တၚ်နင်ဇကုပၠန်မ္ဂး နူကဵုသၞာံ ၂၀၂၁ တေံရ အခေါၚ်အရာဇကု ဆောံလေၚ်ကၠုၚ်လဝ်ဂၠိုၚ်တုဲ ညံၚ်ဟွံဂွံပဵုဒှ်အာ နူကဵုဏံ ဇကုဇကုရ ဒးမၚ်မွဲအာ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
မွဲလပါ်ပၠန် ညံၚ်ဂွံစကာသုၚ်စောဲအာ ပရိုၚ်တၚ်နၚ်တံဂှ် ပရၚ်ဂီုကၠီုနွံနွံ စကာသိုက်ဖာ ဗၠေၚ်နူကဵုသၞောတ်တုဲ သွက်ဂွံစဵုဒၞာအာပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကဵု ပရေၚ်ညိၚ်ဝပ်ၜိုဟ်သြိုဟ်ဂးတုဲ ဥပဒေပရေၚ်ဂီုကၠီု သိုက်ဖာဏံ ကဝ်မယှေန်ပၞာန် ပၠုပ်လဝ်လမျီုရ။
အတိုၚ်တင်နၚ် Data For Myanmar မ္ဂး စနူသၞာံ ၂၀၂၂ နူဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတေံ ဒဵုစိုပ်သၞာံ ၂၀၂၅ အံက်တဝ်ပါဏံ ဟိုတ်နူပါ်ပါဲ ဒစဵုဒစးလဝ်ကဝ်မယှေန်ပၞာန်တုဲ ချူဆန်ထံက်လဝ်ဂလာန် ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးတံတုဲ ညးဒးရပ်ကၠေၚ်လဝ် နွံမံၚ် ၁၉၉၃ တၠ ဂွံတီရ။
ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုင်မ်
Photo – Social Media