လ္ဂုၚ်၊ အံက်တဝ်ဗာ (၁၈)
တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အဝ်သတြေလျ မေဿတာယှံၚ်တာနေဝ် မဒးဒုၚ်စုတ်လဝ်ထံၚ်စာတ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် နူထံၚ်နေဗျဳဒဝ် ဒဒှ်ရပဆုဲပြံၚ်ထောံ အပ္ဍဲထံၚ်အေန်ဇြုၚ် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ် ဌာန်ပရိုၚ် AFP ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
မေဿတာယှံၚ်တာနေဝ်ဝွံ ဒှ်ပူဂဵုကဵုကသပ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ပာ်အရာပ် မဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ သၞာံတုဲကၠုၚ် ကြဴနူသီအဝဵုတုဲဂှ်ရ။
တုဲကၠုၚ် ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာဂှ် နူကဵုရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်တၟေၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဖျေံစၟတ်လဝ် ဒဏ်ထံၚ် မွဲကရောံကဵု ယှံၚ်တာနေဝ်ဂှ် သီုကဵုဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ မွဲမွဲတၠ ဒဏ်ထံၚ် (၃) သၞာံ နကဵုပွမဖံက်ပလီု သၞောဝ်ဒမၠုက် သၞောဝ်အက်ဥပဒေကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်ရ။
တမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲတၠ ဟီုကဵု AFP “ပဆုဲလဝ် မေဿတာယှံၚ်တာနေဝ် ပ္ဍဲထံၚ်အေန်ဇြုၚ်” တုဲ အခိၚ်လဵု ပဆုဲပြံၚ်လဝ်ရောဟီုဂှ် ဟွံထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
စပ်ကဵုကိစ္စဏံတုဲ သွက်ဂွံကဵုတၚ်စၟတ်မာန်ဂှ် ဌာန်ပရိုၚ် AFP ဆက်စၠောံလဝ် ရုၚ်ကလုတ်အဝ်သတြေလျ မၞုံလ္ဂုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ကြဴနူသီအဝဵု ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၁) တုဲဂှ် ယှံၚ်တာနေဝ် မဒှ်ကောန်ဍုၚ်သ္အာၚ် မဒးဒုၚ်ရပ်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ်ဝွံ အခိၚ်ဒးရပ်ထိၚ်လဝ်ဂှ် ကေၚ်သှ်လဝ်ကဵု အေန်တာဗျူ BBC နကဵုဖုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။
“အဲ အခိၚ်လၟုဟ် ဒးဒုၚ်ထိၚ်ဒဝ်လဝ်တုဲ ဒးဒုၚ်စောဲဂဗုတ် ကုမွဲမွဲသာ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဏောၚ်၊ အေဇှ် မုဒှ်ရောဟီုဂှ် ဟွံတီကီုလေဝ် ပွမစောဲဂဗုတ်ဂှ် ဒှ်မာန်ချိုတ်ပၠိုတ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ အခိၚ်ဂှ် သှ်လဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ်ဗလးရမျာၚ်ဂှ်ရ။
ဒုဟ်ဒဏ်ဗွဲလစှ်ေ မစောဲလဝ်ဂဗုတ် ကုညးဂှ် ၜိုန်ရလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပြာပြာကတ်တ် ဟွံမွဲကီုလေဝ် နူကဵုရုပ်ရမျာၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ် အလဵုအသဳပၞာန် မထိၚ်ဒက်လဝ်ဂှ် ယှံၚ်တာနေဝ်ဝွံ ကေတ်လဝ် “တၚ်နၚ်ဒမၠုက် စပ်ကဵုပရေၚ်ဘဏ္ဍာကၟိန်ဍုၚ်” တုဲ သွက်ဂွံဂြိပ်တိတ်နူ အပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဂ္စါန်လဝ်ရောၚ် ဟီုဂးလဝ်ရ။
စနူအခိၚ်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳတုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ပ္ဍဵုပကောပ်လိုန်ဗပိုန်ကၠုၚ် အရာလစွံစိုတ် ဟွံတုပ်သၟဟ်တံဂှ် အပံၚ်မၞိဟ် (၂၂၀၀) ပြၚ် ချိုတ်လဝ်တုဲ အပံၚ်မၞိဟ် (၁၅၀၀၀) ဒးဒုၚ်ရပ်ဒက်လဝ်ရောၚ် ဂကောံမၚ်ရံၚ် အပ္ဍဲဒေသမွဲဂကောံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
သီုကောန်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ မပါလုပ် ကောန်ထံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂၠိုၚ်ကဵုကၠံဂှ် ရပ်ချုက်လဝ် ပ္ဍဲထံၚ်အေန်ဇြုၚ် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။
အမာတ်ကလုတ်ဗျိတိၚ်တြေံ စပ်ကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဗေခ်ကိုဝ်ဗိုဝ်မာန်ဂှ် သွက်ဂွံကဵုသမ္တီ ဒဒှ်ရမံၚ်တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဌာန်ဒၟံၚ် မတၞဟ်ခြာဒၟံၚ်ကဵု ဌာန်ဒၟံၚ်မထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲတၞးကာဒ်ကောန်ဍုၚ်သ္အာၚ်ညးဂှ် လီုလာ်လဝ်ဂးတုဲ ဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ်ဒဏ်ထံၚ် မွဲသၞာံရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကြဴနူဒးဒုၚ်ရပ်ဒက် ပ္ဍဲပေါဲထ္ၜးဆန္ဒ ဒစဵုဒစးတၠအဝဵုပၞာန်တုဲ ကောန်ဍုၚ်ဂျပါန် တိုဝ်ရူကူဗိုဝ်တာ ညးမတက်ရုပ်ဂမျိုၚ်စၟတ်သမ္တီ (Documetary) မဒးဒုၚ်ဖျေံစၟတ်လဝ်ဒဏ်ထံၚ် ပွိုၚ် (၁၀) သၞာံဂှ်လေဝ် ရပ်ထိၚ်လဝ် ပ္ဍဲထံၚ်အေန်ဇြုၚ်ကီုရ။
Ref: AFP