မတ်မလီု၊ ဂျာန္နဝါရဳ (၁၄)
လ္တူပရေၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကံက်ဒၟံၚ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်လ္ၚဵု မၞုံအပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် သွက်ပေါဲရုဲမာဲကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ် ခၠေဝ်ပၠန်အာ အဆံၚ်ၚ်ရောၚ် ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသ (PDF) တံ ဟီုကဵု သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ စနူဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) တုဲကၠုၚ်တေံတုဲ သီုကဵုပါလုပ်ကျာ်မြဟ်၊ ကျာ်ထဝ်၊ မတ်မလီု၊ ၜါသွာၚ်၊ ဇြပ်ဗုတုဲ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်လ္ၚဵု မၞုံတွဵုရးဍုၚ်မန်တံဂှ် ဗက်ကံက်ဒၟံၚ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ နကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုပေၚ်ၚ်ရ။
ပွမကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်တံဂှ် ညးဒုၚ်ကာ နူကဵုဌာနက္ဍိုက်ပ် ပရေၚ်မၞိဟ်လုပ်တိတ် ကေုာံ ဌာနက္ဍိုက်ပ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကာနာနာတံ၊ ဂကောံသ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ် ကွာန်အရာပ်တံ ဗက်ကံက်ဒၟံၚ်တုဲ ပရေၚ်ဂီုကၠီုဍေံတံဂှ် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ၊ ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ကေုာံ ဂကောံပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ်ရ။
ညးဒုၚ်တာလျိုၚ် ဂကောံဒပ်ဒမၠုက်ရေဝ် (YGF) ဖျေံသ္ဇိုၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ဗိုလ်ကျာန်ယေတ်ဂှ် ကုမၞိဟ်မလေုပ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲအရာမကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်တံဂှ် ဂၠိုက်ဂၠါဲတုဲ ကၠောန်သ္ပကဵုသတိတုဲ ယဝ်ရအရာမဒးဂိတံ နွံကၠုၚ်မ္ဂး ကေတ်အာအရေဝ်ရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ၝတံဏံဂှ် ပိုယ်တံ ဟွံဒုၚ်တဲ လးလးရ၊ စကစဂှ် ပိုယ်ဟွံဒုၚ်တဲပုဟ်၊ ဟိုတ်နူဟွံဒုၚ်တဲဂှ်ရ သွက်ဂွံခၠေဝ်ပလန်ဂှ် ကၠောန်လဝ်အဆံၚ်ၚ်ရ၊ နကဵု YGF ပိုယ်တံ သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ခၠေဝ်ပလန် နကဵုအဆံၚ် (၃) အဆံၚ်ဂှ် စဳဇန်ဒၟံၚ်ရ၊ အဆံၚ်ကၠာဂှ် အခိၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကံက်စရၚ်ဂှ် ညံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွိုအ်ပါလုပ်ဂှ် တာဒၞါဏောၚ်၊ တၚ်ၜါဂှ် ကုမၞိဟ်မဒုၚ်တဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ပိုယ်တံလေဝ် ကလေၚ်ကေတ်ပရိုၚ်ဏောၚ်၊ ညးလဵုတံ ဗက်ကၠောန်ကဵုဒၟံၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သီုစိုတ်သီုစရိုတ်ဂှ်ရော၊ ကဵုသတိဏောၚ်၊ တၚ်ပိဂှ် ယဝ်ရအရာမဒးဂိတံ နွံကၠုၚ်မ္ဂး ကေတ်အရေဝ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပ္ဍဲကဵုအရာမကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် သွက်ဂွံရပ်ဒက်မၞိဟ် မကၠောန်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတးတံ ကေုာံ ကုမၞိဟ်မပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ဟွံကလၚ်အမိၚ် CDM တံမာန်ဂှ် ဂၠိုက်ဂၠါဲတၚ်နၚ်တံ မဒှ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ဗိုလ်ကျာန်ယေတ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
အတိုၚ်ဂလာန်ညးဒေသတံဂှ်မ္ဂး ဂကောံမကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်တံဂှ်ဝွံ ကၠောန်သ္ပဒၞါဲမၞိဟ်ကောံ ပ္ဍဲသ္ၚိမွဲသ္ၚိတုဲ သ္ကိုပ်သ္ၚိစှ်၊ သ္ကိုပ်သ္ၚိကၠံတံဂှ် ဗက်ကော်ရဲသ္ၚိ နူကဵုၜိုတ် (၁၀) သ္ၚိတံဂှ်တုဲ ကဵုကေတ်နၚ် စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်တံရောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကော်ယၟု ပ္ဍဲကဵုစရၚ် လၟိဟ်မၞိဟ် မကေတ်နၚ်တံ ကေုာံ သၟာန်သၟုက် နွံကီု ဟွံမွဲကီု၊ အာအလဵု၊ မုကၠောန်ဒၟံၚ်တံ သာ်ဏံဂှ်တုဲ ကုညးဟွံမွဲ ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိတံဂှ် သမ္တီလဝ်တံနွံဂှ် ညးဒေသတံ ဟီုထ္ၜးလဝ်ရ။
ညးသ္ကိုပ်သ္က ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် တခေန်မျဵုသက်ဂှ်လေဝ် ပွမကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်ဝွံ ကံက်အာ နကဵုဗ္ၜတ်အလုံဍုၚ်မွဲ ဟွံမာန်ဂှ်ရ ပေါဲရုဲမာဲဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ဂှ်ကီု တာဒၞါအာပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်ဂှ်ရောၚ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“ကံက်စရၚ်မာဲဟီုဂှ် ကံက် နဗ္ၜတ်အလုံဍုၚ်မွဲမာန်မှဟေၚ် ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဒှ်မာန်ဏောၚ်၊ ဗီုပြၚ်ဍေံတံ ကၠောန်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဍာ်မွဲလ္ပာ် ပၟတ်မွဲလ္ပာ် ဒှ်မံၚ်ဗီုပြၚ်ဏံဏောၚ်၊ ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ပုဟ်၊ ညးပါလုပ် ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲတုဲ ကၠောန်ဒၟံၚ်သီုဖအိုတ်တံဂှ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတးတုဲဒှ်အာမ္ဂး ဒးဒုၚ်ဒုဟ်ဒဏ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နူကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ မကဵုအာတံ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဏောၚ်၊ ညံၚ်ဂွိုအ်ဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ကၠောန်ဏောၚ်၊ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ်လေဝ် သၞာံ ၂၀၂၃ ပိုယ်တံ လက္ကရဴအိုတ်ဏံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဒှ်သၞာံ မသ္ဂုတ်သွာတ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတး မွဲသၞာံဂှ်လေဝ် ထပ်တုဲ ဂ္စါန်ဒၟံၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳ ဗၠးၜးဗဗွဲဓဝ် အလုံဍုၚ်မွဲ ဒၞါဲသှ်ေဟွံကဵုမွဲဂှ်တုဲ လှဲပြံၚ်ကဵုအာအဝဵု ကုဗော်မဂွံဇၞးဂှ်ရောၚ် ဟီုဂးဒၟံၚ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ မွဲသၞာံဂှ် ဒေါအ်ပန်ပှော်ရောၚ် လလောၚ်တြးလဝ်တုဲ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် အပ္ဍဲအကြာတ္ၚဲတံဏံ ကၠောန်သ္ပဒၟံၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်ဂြာတ်ဗုမ် ကုဗ္ဒိုပ်တမ်ဒပ် ကေုာံ ဌာန်ဂအုပ်ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် နကဵုက္ၜၚ်ကျာဗ္တိုက်တံ အဆက်က်ရ။
ညးဒုၚ်တာလျိုၚ် PDF ခရိုၚ်သဓီု ကိုဝ်အေမေန်ထောန်ဂှ် ညံၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ဟွံဂွံက္တဵုဒှ် အခိၚ်ဂကောံက္ဍိုက်ပ် သီုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သီုပရေၚ်ကလုတ်တမာန်တံ သောၚ်ကလးဒၟံၚ်ဂှ် ယဝ်ရကၠောန်ကၠုၚ်အတေၚ်မ္ဂး ဒဒှ်မခၠေဝ်ပလန် သွက်ဂွံသ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ် လ္တူနူလၟုဟ်ဏံ နွံဂှ် သ္ဂးရ။
“ အခိၚ်ဏံ ဟိုတ်နူပေါဲရုဲမာဲ ဟွံဒှ်ဏီဂှ်ရ ပိုယ်တံဂှ် ၜိုတ်သၟဟ်ရထ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်ပေါဲရုဲမာဲဟွံဂွံဒှ်ဂှ် နကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ ပရေၚ်ကလုတ်တမာန်ကီု ဂကောံက္ဍိုက်ပ်ပိုယ်တံ ရေၚ်တၠုၚ်သောၚ်ကလးဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ နူကဵုအကာဲအရာဏံဂှ် ဟွံဆုတ်ကလေၚ်မွဲသာ် ယဝ်ရဆက်ကၠောန်ကၠုၚ်အတေၚ်မ္ဂး ပဵုယှုက်ကၠုၚ်သၟးရနွံ၊ အကြာဏံဂှ် ဍေံတံ ပွမကၠောန်သ္ပပၠောပ်လမျီုတၠအဝဵု၊ သွက်အဝဵုအာဏာစက်ဍေံတံ ဂွံတန်ကြန်ဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူဒှ် ဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ကဵု ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ်ရ ဒဒှ်မခၠေဝ်ပလန် နူကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ သ္ဂောံသ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ် နူလၟုဟ်ရ နွံ” ဂှ် ညးသ္ဂးရ။
သွက်ပေါဲရုဲမာဲကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ် နူဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) စဵုကဵု (၃၁) လလအ်ပိသတ္တာဟ တိုန်မွဲသ္ၚိ စှ်ေမွဲသ္ၚိ သွက်ဂွံကံက်စရၚ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်လဝ်ရ။
ဌာနဝန်ဇၞော်ကောပ်ကာဲပရေၚ်မၞိဟ်လုပ် ကေုာံ ကာအပ္ဍဲဍုၚ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ဂှ် ပ္ဍဲကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ် လ္ပပံၚ်တောဲအိုတ်ညိဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကုညးဒုၚ်ကာ နူဌာနမဆေၚ်စပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်ကဵု ကုညးမပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ် ပါလုပ် ပ္ဍဲပရေၚ်ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်တံဂှ်လေဝ် စောဲအာဂဗုတ် နကဵုသၞောဝ်ဗ္တိုက်ပလီု ပကီုပရာပ်တံရောၚ်ဂှ် လလောၚ်တြးလဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)