မတ်မလီု၊ ဂျာန္နဝါရဳ (၁၆)
ဂကောံမဗက်ကံက်ဒၟံၚ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ သွက်ပေါဲရုဲမာဲကၠုၚ်စိုပ်တံဝွံ ဒးဒုၚ်ဗ္တိုက် ပလီုပလာ် ပထုဲပလာပ်ဒၟံၚ် (၇) ဝါဟွံအောန်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်တြးဝါဒကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၁၄) တေံရ။
နကဵုတၚ်ထ္ၜးဟိုတ် ညံၚ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ သ္ဂောံဍာံပြ သွက်ပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မဂ္စါန်ကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ်တုဲ စနူဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရး ကေုာံ ရးဒေသဇၞော်တံဂှ် ဗက်ကံက်ဒၟံၚ် လၟေၚ်ကမၠောန်မကံက်စရၚ်စှ်ေလ္ၚတ်ဗလးတိတံရ။
ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) တ္ၚဲစကံက်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိဂှ် ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်လံၚ်လုၚ်၊ ရးဒေသဇၞော်တၞၚ်သဳဂှ် ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် သၟဝ်တဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဒးဒုၚ်ဗ္တိုက်လဝ်ကဵု ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါဒေသ ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတး (PDF) တံရ။
အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်မ္ဂး နူဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) စဵုကဵု (၁၃) ဂှ် ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးကရေၚ်၊ တွဵုရးချေၚ်၊ ရးမာန္တလေဝ်၊ ရးသက်ကိုၚ်၊ ရးမဂွဵု သီုကဵုပါလုပ် ရးဒေဇၞော်တၞၚ်သဳတံဂှ် လၟေၚ်ဒဒှ်ပရူပရာ က္တဵုဒှ်လဝ် (၇) ဝါတုဲ ကောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ၜါတၠ ချိုတ်အာလဝ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် စမြိုၚ်ကောန်ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်မွဲတၠ သီုကဵုပါလုပ်လွဟ်သေနာတ် မွဲဇကိုအ် ကေုာံ ဖျေဲလွဟ် (၂) ဒးဒုၚ်စံၚ်ပလီုပလာ်ဂှ်ကီု၊ တၞးလိက်သမ္တီ ဗီုပြၚ်စရၚ်ဂြောဝ်ဂတာ နူကဵုဂကောံကံက်စရၚ်တံ ဇီုကပိုက်လီုလာ်ဆောံလေၚ်အာလဝ်ကီုဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၁၃) ဂှ်လေဝ် သ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ် ကေုာံ တခဳ မဗက်ကံက်ဒၟံၚ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်ဒံၚ်သောန်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်သဓီု၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါ ညးဍုၚ်ကွာန်သဓီု (ပကဖ) တံ ပသောၚ်ထောံလဝ်ဂှ် လလောၚ်တြးလဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၁၄) တေံရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံမိက်ထ္မံက်ယၟုမွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲအရာကံက်စရၚ်ဗလးတိဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကဵုဂီုကၠီုဍိုက်က်ပေၚ်ၚ် ဟွံမာန်ဂှ်ရ ယဝ်ခါရ ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး အရာမဘပဠ ကုပရေၚ်ဂီုကၠီု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မလုပ်ပြိုၚ်ပ္ကာန်တံ နွံကၠုၚ်မာန်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ယဝ်ရကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး လလေၚ်ဖဵု နွံကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်မာန်ဏောၚ်၊ လၟုဟ်မ္ဂး ဗက်ကံက်ဒၟံၚ်စရၚ် လၟိဟ်မၞိဟ်တံရ၊ သ္အာၚ်နူဂှ်ဂှ် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုဟွံမာန်ပုဟ်၊ လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဒၞါဲလ္ၚဵုတံဂှ် ပရေၚ်ဂစိုတ်ဂယိုၚ်တံ နွံကၠုၚ်ယျ၊ ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ်ဏံ ယဝ်ရကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး ပရေၚ်ဂစိုတ်ဂယိုၚ်တံ ဒှ်ကၠုၚ်တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်၊ အောန်အိုတ် အရာမဘပဠ ကုပရေၚ်ဂီုကၠီု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လုပ်ပြိုၚ်ပေါဲရုဲမာဲတံကဵု ကောန်ဗော်တံ နွံကၠုၚ် တၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။
အခိၚ်လၟုဟ် စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိတံဂှ် နူကဵုညးဒုၚ်ကာ ဌာနက္ဍိုက်ပ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကာနာနာ ကေုာံ ဌာနက္ဍိုက်ပ်ကောပ်ကာဲပရေၚ်မၞိဟ်လုပ်တိတ်တံ၊ ဂကောံသ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ် ကွာန်အရာပ်တံ ဗက်ကံက်ဒၟံၚ်တုဲ ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်၊ ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ကေုာံ ဂကောံပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒၟံၚ် ပရေၚ်ဂီုကၠီု သွက်ညးတံရ။
ဒဒှ်မကံက်စရၚ်လၟိဟ်ဗလးတိ သွက်ပေါဲရုဲမာဲကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ် နူဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) စဵုကဵု (၃) လလအ်ပွိုၚ် (၃) သတ္တာဟ တိုန်မွဲသ္ၚိ စှ်ေမွဲသ္ၚိတုဲ သွက်ဂွံကံက်အာစရၚ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပလေဝ်ပလေတ်လဝ်ရ။
အာယုက်ကာလကာမံက်တိုန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵု အလန်လက္ကရဴအိုတ် မသှ်ေဒၟံၚ် ဆဗၞတ်ကပါ်ဂိတု အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြးကာလကာမံက်တိုန် မပါလုပ်ပ္ဍဲသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ဏံ အာယုက်အိုတ်ဏောၚ် မဒှ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဂလာန် တ္ၚဲကၠောံသၞာံ ကေုာံ တ္ၚဲကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကေုာံ ဒပ်ပၞာန်ဇၞော်မေန်အံၚ်လှာၚ် မဟီုပၟိၚ်လဝ်ဂှ် အရာမရေၚ်တၠုၚ်ကာလကာတၟေၚ်တံတုဲမ္ဂး ကၠောန်ဗဒှ်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲ နကဵုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳ အလုံဍုၚ်မွဲ ဒၞါဲသှ်ေသၟေဟ် ဟွံကဵုမွဲဂှ်တုဲ လှဲပြံၚ်ကဵုအာအဝဵု ကုဗော်မဂွံဇၞးဂှ်ရောၚ် ဟီုဂးလဝ်ရ။
ဆ္ဂး ဟိုတ်နူပရေၚ်သီအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲအကြာပဋိပက္ခပရေၚ်ပၞာန် အကြေပ်အဂြတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံဂှ် ပါဲနူကဵုဗော်ကျခိုၚ်ယျေ (USDP) ဒပ်ပၞာန်မနွံလက္ကရဴဂှ်တုဲ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မသှ်ေတံ ကၠောန်ၜိုတ်ကမၠောန် စန်ဒက်အပ္ဍဲဗော်တံဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်ဏီရ။
ဌာနဝန်ဇၞော်ကောပ်ကာဲပရေၚ်မၞိဟ်လုပ် ကေုာံ ကာအပ္ဍဲဍုၚ် အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ဂှ် ပ္ဍဲကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ် လ္ပပံၚ်တောဲအိုတ်ညိဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၉) တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကုညးဒုၚ်ကာ နူဌာနမဆေၚ်စပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်ကဵု ကုညးမပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ် ပါလုပ် ပ္ဍဲပရေၚ်ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်တံဂှ်လေဝ် စောဲအာဂဗုတ် နကဵုသၞောဝ်ဗ္တိုက်ပလီု ပွပကီုပရာပ်တံရောၚ်ဂှ် လလောၚ်တြးလဝ်ရ။
ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံဂှ်လေဝ် ဒဒှ်မကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဗလးတိ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်ဝွံ သွက်သ္ဂောံဒှ်အထံက်အရီု ကုပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ ၂၀၂၃ မဒှ်ပၞော်တိတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံသၟးဟွံက သီုကဵုစွံပွန်ဂၠိုက်ဂၠါဲကၠုၚ် ညးမပါလုပ်ပ္ဍဲပၠန်ဂတးတံ၊ ကွးဘာတံကဵု သၞာဲဒဴ CDM တံမာန်ဂှ်ရ လ္ပပံၚ်တောဲအိုတ်ညိဂှ် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)