ဂွံကဵုမာဲ နကဵုကာဒ်ကောန်ဍုၚ်တံမာန်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပလေဝ်ပလေတ်စရၚ်မာဲ

နေဗျဳဒဝ်၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၉

ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲဏံ ဇၟာပ်မၞိဟ်ကဵုမာဲဂွံ ရပ်တၞးကာတ်ကောန်ဍုၚ်တုဲ ကဵုမာဲမာန်ဏောၚ်ဂှ်ရ နူကဵုကမ္မတဳကောပ်ကာဲအဆံၚ်ၚ်တံ သွက်ဂွံပံၚ်တောဲပူဗိုၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဂှ် ဝန်ဇၞော်လဝက ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဖ္တိုက်ဖ္အောဝ်ကၠုၚ်ရ။

ဝန်ဇၞော်လဝက ဥူမျေတ်ကျာၚ် ဟီုလဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုပ္ညဳပ္ညပ်ဆဵုဂဗ ကုကဝ်မတဳစှ်ေကံက်စရၚ် အပ္ဍဲတိဍာ်ပျဳထံၚ်သု မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၇ တေံရ။

ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မဟီုပ္တိတ်လဝ် ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ ၂၀၂၅ ဏံဏောၚ်ဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် ပကောံပကေဝ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် စရၚ်မာဲသ္ဇိုၚ် ညးဂွံအခေါၚ်ကဵုမာဲတံဂှ်တုဲ ပရေၚ်ဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ် အရာတၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ကၠောန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုဏံ ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ကဵုဒၟံၚ် တၞးကာဒ်ကောန်ဍုၚ် နကဵုကိုန်စဳမာန်ကၠအ်ပ္ကဴ ကဆံင် ၃ ရ။

ညးမဂွံလဝ်တၞးကာဒ်ကောန်ဍုၚ်တံဂှ် သွက်ဂွံပ္တိတ်ကဵုသမာတ်ကာဒ်ဂှ် ကံက်လဝ် တၚ်နၚ်ပူဂဵု (Biographic) ကဵု တၚ်နၚ်စပ်ကဵုဇဳဝ (Biometric) တံ နကဵုသၞောတ် e-ID တုဲ ပ္တိတ်ကဵုဒၟံၚ် Unique ID ဂၞန် (၁၀) မ ပါဂှ်ရ။

ညးဍုၚ်ကွာန်မွဲတၠဂှ်တှ်ေ ယဝ်အကာဲအရာဓမ္မတာမ္ဂး ဒှ်ကလောန်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲအကာဲအရာလၟုဟ်တှ်ေ ဂွံထိၚ်ဒက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံတုဲ ရပ်စပ်ကၠုၚ်နဲတံဏံမာန်ဂှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုတံ ဂွိၚ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရောၚ် ဟီုရ။

“အကာဲအရာဓမ္မတာဟီုမ္ဂးတှ်ေ ညအ်ဂှ် ဒှ်ကိစ္စဒှ်ကလောန်ရဏောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာသာ်ဏံ (ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်) ဂှ်တှ်ေ လ္ၚဵုတံ ဒှ်ဒၟံၚ်ဓဝိၚ်ဂှ်နွံ။ တၚ်နၚ်တံဏံဂှ် ရပ်စပ်အာဒၞါဲလဵုရော ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဟီုကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံသောၚ်ၚ်မ္ဂး အာနကဵုသၞောတ်ကြုက်ဟာ။ ဍုၚ်ကြုက်တေံဂှ်တှ်ေ ဗှ်ကၠုၚ်သကာန် မုက်မတ်မၞိဟ်မွဲမွဲတုဲ ထိၚ်ဒက်ဒၟံၚ်မၞိဟ်တံဏံ အာဒၟံၚ်နနဲဏံရ။ စိုတ်ဂွိၚ်ဂွါဲ ဖေက်ဒှ်သာ်ဏံဂှ် နွံဒၟံၚ်ညးသ္ကအ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ဆ္ဂး ယဝ်သမာတ်ကာဒ်ဟွံမွဲမ္ဂး အခါဒးဆက်ဆောံကဵု ဌာနမဆေၚ်စပ်သၟဝ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ပ္ဍဲအရာတိတ်ဍုၚ်သ္အာၚ်၊ အာကၠုၚ်တရဴ၊ တိတ်လ္ၚောဝ်ကျာ်တံဂှ် နွံပၟိက်ဏောၚ်ဂှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံမိက်ကၠောန်လေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာဒးကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုရ။

ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ဂၞန် Unique ID ဏံဝွံ ဂွံတောဲရပ်အာ နကဵု e-Government Application တံဂှ် ဒှ်သၞောတ်ပၟိက်ဇၞော်မွဲတုဲ ပ္ဍဲအရာအာတ်ပ္တိုန် ကမၠောန်ပရေၚ်ပညာ၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက် ကေုာံ ကမၠောန်ပရေၚ်ဒုၚ်ကာ ပရေၚ်မၞိဟ်တၞဟ်ဟ်တံဂှ် လောဲသွာအာဏောၚ် ထ္ၜးလဝ်ဟိုတ်ရ။

မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ကၠာတဲဏံ မလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် နူကဵုစရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် မကံက်ကပှ်လဝ်ဂှ်ကဵု တၚ်နၚ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် စှ်ေတိကံက်ကပှ်လဝ်တံဂှ် ၜါဏံပတဝ်ရံၚ်တုဲ ဒးပကောံပကေဝ်အာ စရၚ်မာဲမဍိုက်ပေၚ်ဍာံပြမွဲဏောၚ် ဝန်ဇၞော်လဝက သ္ဂးရ။

စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်သ္ပဒတန်ဂွံ နူဏံဂှ် ဒးပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုအာ ဇရေၚ်ကဝ်မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်ဏောၚ် မဒှ်ရ။

အခိၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ဂှ်တှ်ေ တၚ်နၚ်ဟွံတုပ် တၚ်နၚ်ဟွံဍိုက်ပေၚ်တံ၊ တၚ်နၚ်ထပ်ဒၟံၚ်တံကဵု အရာဟွံပါတံ ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ဂှ် နူကဵုကဆံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ် စၟဳတ်ပ္ကိတ်ဗွဲမစှ်ေကဵုသၞောတ်တုဲ ကလေၚ်သ္ပဒတန် စဵုကဵုကဆံၚ်ခရိုၚ်၊ ရးဒေသ၊ တွဵုရးတုဲ ဒးပလံၚ်ဗစိုပ် အပ္ဍဲတ္ၚဲမစၟတ်လဝ်ဂှ်ဏောၚ်ဂှ် စၞောန်ကၠုၚ်လဝ်ရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်ဂမၠိုၚ်ကဵု ဘဲသဘာဝတံတုဲ ညးမဒးထောံလသာသ္ၚိဌာန်ယာယဳတံ ဂွံဂွံတၚ်နၚ်စရၚ်ညးတံ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဂှ် နွံပၟိက်တုဲ ပ္ဍဲကဵုစရၚ်မာဲ ညးဆုဲပြံၚ်မံၚ်တန်တဴ မဗဗွဲကဵုသၞောဝ်ဥပဒေတံဂှ် ညံၚ်ဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲစရၚ်မာဲမာန်၊ ညံၚ်စရၚ်ဟွံဂွံထပ်ဂှ် ရးဒေသကေုာံ တွဵုရးဂမၠိုၚ် ဒးကေတ်အဆက် ပ္ညဳပ္ညပ်ညးသ္ကအ်ဏောၚ်ဂှ် ဟီုရ။

ဥူတာန်သဵုနာၚ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် တိဍာ်ထိၚ်ဒဝ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် အောန်စှ်ေကၠုၚ်ဂှ်ကီု၊ သီုကဵုပရေၚ်ဍဵုဍိုက်တံဂှ်သၟးဟွံက စပ်ကဵုချဳဒရာၚ်ပရေၚ်ပၞာန် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ်တုဲ စရၚ်မာဲမဍာံစၟတ်ဂှ်တှ်ေ ကံက်ကေတ်အာဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“စရၚ်အၚ်တံဏံဂှ်တှ်ေ သာ်လဵုမှဂွံဒးဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်။ ဒှ်လေဝ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်။ မွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန် သၟဝ်ပရေၚ်ပကီုပရာပ် အုပ်ဓုပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဗ္ဒါဲပိပြကောဋိကိုဋ် ဒးမံၚ်ဒၟံၚ် နဒဒှ်ညးဒဒိုက်ပါဲဒဴဘဲပၞာန်ရ။ ဟိုတ်နူသၞောဝ်ယိုက်လျိုၚ်ပၞာန်တုဲ ညးသၟတ်ဂၠိုၚ်ကဵုဠက် တိတ်အာဍုၚ်သ္အာၚ်အိုတ်ရ။ စရၚ်တံဏံဂှ် ဗီုလဵုပတုဲ ဂွံသ္ပဒတန်မာန်ဂှ်ရော။ ဒးဟီုဍန်န်မ္ဂး စရၚ်တံဏံဂှ် ကၠောန်ဒၟံၚ် နကဵုစရၚ်နွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲသၟဝ်မူညးတံ ကၠာတေံဂှ်ဏောၚ်တုဲ ဂွံထ္မံက်ပ္တိတ် စရၚ်အၚ်မကိတ်ညဳကဵုအကာဲအရာပကတိလၟုဟ်ဏံဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် ပိုယ်တံ မ္ဒးသ္ၚဳဂၠိပ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဌာနဝန်ဇၞော်ကာစဵုဒၞါ NUG ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မၞုံအလုံဍုၚ်မွဲဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒးပလံၚ်လဝ်တဲ ၅၅ တၟံကၠံတုဲ သှ်ေ ၂၄ တၟံကၠံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက်တုဲ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် ၜိုတ် ၃၂ တၟံကၠံရဟေၚ် အုပ်ဓုပ်လဝ်မာန်ရ။

အတိုၚ်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ကၠာတဲဏံ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုစရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ် မကံက်ကပှ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ သၞာံ ၂၀၂၄ ဂှ်တုဲ မလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ဂှ်မ္ဂး လၟိဟ်မၞိဟ် ၁၉ ပြကောဋိကိုဋ်ပြၚ်ဂှ်တှ်ေ ကံက်ကပှ်စရၚ်ဟွံမာန်လဝ်ပုဟ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒုၚ်လဝ်ဝန်ရ။

အလုံဍုၚ်မွဲ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ပေါဲဗ္တိုက်ကီုလေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ်တှ်ေ ပေါဲရုဲမာဲဂွံအံၚ်ဇၞးဂှ် ကိစ္စမ္ဒးပလေဝ်ပလေတ်တံဂှ် တော်တၟော်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ဒးရေၚ်တၠုၚ်အာ ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောဝ်ဏောၚ်ဂှ် အပ္ဍဲတ္ၚဲအကြာတံဏံ စၞောန်ကၠုၚ်လဝ်ရ။

ကဝ်မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ မၞုံကဵုပရေၚ်ကၠးမှးမွဲဂှ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုသၞောဝ်အစာံ ကဵုအာအခေါၚ် ကုဂကောံမၚ်လ္ၚတ်အပ္ဍဲဍုၚ်၊ မ္ၚးဍုၚ်တံဏောၚ်ဂှ် သၞာံတုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာတေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။

ဂကောံမၚ်ရံၚ်လ္ၚတ်ပေါဲရုဲမာဲကဵု ဂကောံကဵုအရီုဗၚ် ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ်တှ်ေ အစဳဇန်ဂကောံပၞာန်ဗၟာ မဟွံဒ္ဂေတ်ဗက်သၞောဝ် မဒုၚ်လဝ်ယၟုပေါဲရုဲမာဲ မကၠောန်ဗဒှ်အာ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၅ ဏံဂှ် ကယျာန်ပါဲအာ ပိုတ်တ်သ္ကုတ်တ်ဏောၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၆ တေံ ပံၚ်တောဲလလောၚ်တြးလဝ်ရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီု−MOI