နေဗျဳဒဝ်၊ မာတ်(၁၃)
စပ်ကဵုပရေၚ်ဗ္တိုက်သ္အးဂဥုဲၜူမာဲ ပရေၚ်ချိုတ်ဂျိုၚ်ဂၠိုၚ်လဝ်တံဂှ်တုဲ သမ္မတတြေံဖဳလေတ်ဖေန် ဒူတာတေ ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုမာတ် (၁၁) နကဵုဝါရာန်ရပ် ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ဍုၚ်နာနာ ICC မပ္တိတ်လဝ်ဂှ်ရ။
အခိၚ်စဴကၠုၚ်နူဍုၚ်ဟံၚ်ကံၚ် ပ္ဍဲသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာဍုၚ်နာနာ မၞုံပ္ဍဲဍုၚ်မနဳလာဂှ် နကဵုတၞးဆာဲဝရာန်ရပ်ဂှ် ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဖဳလေပ်ဖေန်တံ ရပ်ဒက်လဝ်ဒူတာတေတုဲ ပလံၚ်ဗစိုပ်လဝ် ဒၞါဲ ICC ဖျေံသ္ဇိုၚ် ကၟိန်ဍုၚ်နေဝ်ဒါလာန် ဍုၚ်ဒဳဟုက် နကဵုက္ၜၚ်ကျာရ။
ပ္ဍဲအရာစဳရေၚ်ဂဗုတ် သွက်အမှုရာဇဝတ်ဍုၚ်နာနာဂှ် ICC ဂှ် ဒှ်ဂကောံအဓိကမွဲတုဲ ပ္ဍဲအာရှဂှ် အပ္ဍဲအကြာညးဒးဒုၚ်ပ္တိတ်ဝါရာန်ရပ် နူကဵု ICC တံဂှ် သမ္မတတြေံ ဒူတာတေဂှ် ဒှ်ညးဒးဒုၚ်ရပ်ဒက်လဝ် ကၠာအိုတ်ရ။
လ္တူလၟေၚ်ဒဒှ် ဂစိုတ်ကမၠက်ဂကူ ကလိလောန်လဝ် လ္တူရိုဟေန်ဂျာတံကဵု သွက်အမှုရာဇဝတ်ပၞာန်တံတုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်မေန်အံၚ်လှာၚ် ညးဒးဒုၚ်စုတ်လဝ်ယၟု သွက်ဂွံပ္တိတ်ဝါရာန်ရပ် ပ္ဍဲ ICC ဂှ် ဒှ်ဒုတိယဟာဂှ် စိုတ်လုပ်စမံၚ် သီုညးဖအိုတ်ရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူအကာဲအရာဟွံတုပ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ် ဍုၚ်ရပ်ဟွံဂွံ ဍုၚ်ပရေၚ်ဂီုကၠီုမၞုံတံရ အာဂှ်ရ ညးမွဲမှ ဟွံဂံၚ်ကဵုအခေါၚ် ရပ်ဒက်ညးရဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ဗီုလဵုမှ ပရေၚ်ခ္ဍိလျတ် ဟွံမွဲရ။ မုဟိုတ်မရောဟီုတှ်ေ ဂွံရပ်ဒက်ဒူတာတေဂှ် အလဵုသဳပြိုၚ်ပ္ကာန်မာကောတ်သ်တံ ကဵုထောံအခေါၚ် မဒှ်ရ။ အလဵုသဳမာကောတ်သ်ဂှ် ဟွံဒးစိုတ်ကုပွကမၠောန်ဒူတာတေရ။ ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ် ရာဇဝတ်ဍုၚ်နာနာဂှ် သွက်ဂွံကေတ်အရေဝ်ဂှ် ပ္တိတ်လဝ်ဝါရာန်ရပ်ရ။ အေဂှ် ကဵုထောံအခေါၚ်ရပ် ဒူတာတေရ။ ညးမွဲမှဟွံဂံၚ်ကဵုအခေါၚ်ရပ် မေန်အံၚ်လှာၚ် (စကစ)ဂှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးမွဲမှရပ်မေန်အံၚ်လှာၚ်ဟွံဂွံရ။ မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် ဍုၚ်ရပ်ဟွံဂွံ ဍုၚ်ပရေၚ်ဂီုကၠီုမၞုံဂှ်ရ အာရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒူတာတေဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ မေန်အံၚ်လှာၚ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ရပ်ဏောၚ်ထေၚ်တှ်ေ ဗၠေတ်ဏောၚ်”ဂှ် သ္ဂးရ။
ဒူတာတေဂှ် နူအပ္ဍဲဂိတုဂျူလာၚ် (၂၀၁၆) စဵုကဵု ဂိတုမာတ် (၂၀၁၉) အခိၚ်ယိုက်ဂၠေၚ်မံၚ်တာလျိုၚ်ဂှ် အပ္ဍဲပရေၚ်ဗ္တိုက်သ္အးဂဥုဲၜူမာဲ မၞိဟ်ဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီ ဒးချိုတ်လဝ်တံဂှ် နကဵုတၚ်စောတ်စောဲ ကလိလောန်လဝ် အမှုရာဇဝတ်တံဂှ်တုဲ ဒးဒုၚ်ပ္တိတ်လဝ် ဝါရာန်ရပ် ကု ICC ရ။
ဍုၚ်ဖဳလေပ်ဖေန်ဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ကောန်ဂကောံ ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ရာဇဝတ်ဍုၚ်နာနာတုဲ ပ္ဍဲအာယုက်သမ္မတ ဒူတာတေ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၉ ဂှ် နုက်တိတ်လဝ် နူ ICC ရ။
ဆ္ဂး နူကၠာအခိၚ်ဟွံဂွံနုက်တိတ်ဂှ် ပ္တိတ်လဝ်ဝါရာန် သွက်ပွကမၠောန်အခိၚ်ဒှ်လဝ်ကောန်ဂကောံတံဂှ်ရ ICC ဂှ် အခေါၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်နွံဒၟံၚ်ရဂှ် ညးလ္ၚတ်တံ သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
နအလဵုဒူတာတေဂှ် ပ္ဍဲအကာဲအရာ ထိၚ်ဒဝ်အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံမာန်တံဂှ် မွဲလ္ပာ်တေံဂှ် ဟိုတ်နူဟွံကိတ်ညဳကဵု အလဵုသဳပြိုၚ်ပ္ကာန်ဂွံအဝဵုတံဂှ်ရ ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ်ရဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် အကာဲအရာက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂှ် နွံမံၚ်ကဆံၚ် အာတ်မိက်လဝ် သွက်ဂွံဒးဒုၚ်ပ္တိတ်ဝါရာန်ဓဝ်ရတုဲ ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒှ်ဍုၚ်လုပ်ဂကောံ ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ရာဇဝတ်ဍုၚ်နာနာ ICC မွဲဟွံသေၚ်လဝ်ရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာသိုၚ်ကျဳဇြေန်သဵုဂှ် နကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဟိုတ်နူဟွံတုပ်ကဵုအကာဲအရာတံဏံဂှ်ရ သွက်ဂွံရပ်ဒက် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဟွံလောဲသွာရဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ဗွဲကိုပ်ကၠာဂှ်တှ်ေ နူကဵု ICC သွက်ဂွံပ္တိတ်ကဵု ဝါရာန်ရပ်ဂှ် နွံပၟိက်ရ။ လၟုဟ် ဟွံပ္တိတ်ဝရာန်ရပ်မွဲသာ် (က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် မေန်အံၚ်လှာၚ်) အပ္ဍဲဍုၚ်ညးဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံကလေၚ်ရပ်မၞိဟ်ညး ဗီုဏံဂှ် ဟွံလောဲရ။ လၟုဟ်နူကဵုအမှု အာဂျေန်တဳနာစောဲစပ်လဝ်ဂှ် သွက်ဂွံပ္တိတ်ကဵု ဝါရာန်ဂှ် အာတ်မိက်လဝ်ရ။ နူကဵုဂှ်ဂှ် နူကဵု ICC တံ ပ္တိတ်ကဵုဝါရာန်ရပ်တှ်ေ ဒှ်မွဲဗီုပၠန်ရ။ အရာဟွံဒုၚ်တဲညး ဟွံသေၚ်မ္ဂး နကဵုပရေၚ်ကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ်မွဲမွဲသာ် နွံကၠုၚ်မ္ဂး ဒှ်အာမာန်ရ။ ဆ္ဂး ဂွံဒှ်ကၠုၚ်ဗီုဏံဂှ် အဲထေၚ်ကေတ်တှ်ေ သာတုဲသ္ၚောဲရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။”
သွက်ပွကမၠောန် ဂစိုတ်ကမၠက်ဂကူ ရိုဟေန်ဂျာတံဂှ် သွက်ဂွံပ္တိုန်ရုၚ်စၟဳတ် ညးစကာတံကဵု ညးကလိလောန်တံဂှ် ရုၚ်သၞောဝ်ဓဝ်အာဂျေန်တဳနာတံ ပ္တိတ်လဝ်ဝါရာန်ရပ်ရဂှ် ဂကောံရိုဟေန်ဂျာဍုၚ်ဗၟာ ယူကေဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ပရိုၚ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ဂှ်ရ။
ပ္ဍဲညးဒးဒုၚ်ပ္တိတ် ဝါရာန်ရပ်တံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်မေန်အံၚ်လှာၚ် ကေုာံ ဒုသ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော်သဵုဝေန်မပါလုပ် မ္ၚးနူ သၞာဲဒဴပၞာန်ဗၟာ (၂၃)တၠဂှ် သမ္မတတြေံ ဥူထေန်ကျဝ် ကေုာံ ညးကဵုကသပ်ကၟိန်ဍုၚ် ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳတံလေဝ် ဒးဒုၚ်စုတ်လဝ်ယၟုရ။
ညးဒးဒုၚ်ပ္တိတ်ဝါရာန်ရပ် နကဵုတၚ်စောဲစပ် ICC တံဂှ် လ္ဂောံကဵုသၞောဝ်ဍုၚ်နာနာတံဂှ် ဒးဒုၚ်စဳရေၚ်ဂဗုတ်မာန်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဗက် တၚ်စောဲစပ်ဂှ် တန်တဴဒၟံၚ်ကဵု တၚ်တုပ်စိုတ် ဍုၚ်ဆက်စပ်တံနွံ ဟွံမွဲဏီရ။
ပရိုၚ်-သြၚ်လောန်တိုၚ်မ်
ဗီု-AFP