အပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵု ကြပ်ပွိုၚ် (၂) သၞာံ ဍုၚ်ဗၟာ မဝါတ်ဂြာတ်စှ်ေအာ စၟအ်အ်သွာၚ်တံဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တၠဆန္ဒမာဲတံ ဒှ်ဒၟံၚ်ဒဒိုက် သီုစိုတ်သီုကာယဂှ် အပ္ဍဲသၞာံဏံမံက်တေံ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟီုဂးကၠုၚ် အပ္ဍဲသၞာံဏံ ဒ္ဂေတ်ဗက်ရပ်စပ်အာ သၞောတ်သ္ပစၞးခလပ်ဆ (PR) တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်အာ ပေါဲရုဲမာဲရောၚ် မဒှ်ရ။
စပ်ကဵုသၞောတ် PR တုဲ ဆဵုဂဗသဳကၠဳလဝ်ကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်၊ ဂကောံမဆက်စပ်ဂမၠိုၚ်တံ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ၊ မေ၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ ကေုာံ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာတေံ ပန်ဝါကိတ်တ်တုဲ သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဗက်ရပ်စပ်အာ သၞောတ် Close List PR ဂှ် သ္ဂုတ်သွာတ်လဝ်တုဲယျ သာ်ဝွံ ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး UEC ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ခါန်ကၞက်လဝ် ဥူခေန်မာၚ်ဥူ ဟီုဂးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် (၆၀) ပြၚ် မဆဵုဂဗသဳကၠဳလဝ်ကဵု UEC ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ခါန်ကၞက်လဝ်တံ ပန်ဝါကိတ်တ်ဂှ် သီုကဵုပါလုပ် ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ (USDP) ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မနွံလက္ကရဴဂှ်ကဵု ဗော်မဟာမိတ်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ် ပါလုပ်ရ။
ဆ္ဂး ပ္ဍဲကဵုစရၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မၞုံဒၟံၚ်လၟုဟ် မထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲဝါပ်သာ် ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အပံၚ်ဗော် (၉၁) ဗော် နွံဒၟံၚ်ဂှ်ရ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် မဒ္ဂေတ်ဗက်ရပ်စပ်အာ သၞောတ် PR ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲဂှ်ဝွံ အရာမဓလီုကၠေံ လ္တူလစွံစိုတ်ဆန္ဒ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သီုဖအိုတ်မာန်ဂှ် ဟွံမွဲရ။
ညးအုပ်ကာ ဗော်ဂအုပ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်သေံ (SNLD) သာၚ်လုက်ဂှ် သၞောတ်ပေါဲရုဲမာဲဗီုလဵု သုၚ်စောဲသုၚ်စောဲ နကဵုဒပ်ပၞာန် လုကဴပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး သွက်သ္ဂောံဂွံ ပရေၚ်ထံက်ဂလာန်ညးဍုၚ်ကွာန် လညာတ်လ္ပာ်ခိုဟ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ဟီုဂးလဝ်ရ။
“ပ္ဍဲကဵုလညာတ်ပိုယ်တံဂှ်တှ်ေ သုၚ်စောဲ သၞောတ် PR ဒှ်ဒှ် ကလေၚ်အာ သၞောတ်ဇၞးတှ်ေကေတ်ဖအိုတ် (FPTP) ဂှ်ဒှ်ဒှ်၊ ဗွဲမဓိကဂှ်တှ်ေ နကဵုဒပ်ပၞာန် လုကဴပါလုပ်ဒၟံၚ် နူကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံမ္ဂး ပွမထံက်ဂလာန်၊ ပွမဒုၚ်တဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် တၟော်ကဵုကၠာတေံမ္ဂး သာပရေံအာဏောၚ်၊ ဒးဟီုသောၚ်ၚ်မ္ဂး အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂) သၞာံ ဒပ်ပၞာန်ဏံဂှ် ပြဝဍေံတံဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံဒုၚ်တဲဟွံမွဲပုဟ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန် မဒှ်ဒၟံၚ်ဒဒိုက်တံဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုပြကောဋိကိုဋ်ဂှ် ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲအတေၚ်ဟီုဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်အကာဲအရာ ထေက်ကဵုဒှ်တံ ဟွံသေၚ်ဂှ်ရ သၞောတ်လဵုသုၚ်စောဲသုၚ်စောဲ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန် ဂွံညာတ်လ္ပာ်ခိုဟ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ညာတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန် ၂၀၀၈ ဂှ်မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန် အာယုက်အိုတ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ဏံဂှ် ကလေၚ်လှဲပြံၚ် အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် ဇရေၚ်ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်စဵုဒၞါကောန်ဂကူ ကေုာံ ပရေၚ်ဂီုကၠီုတုဲ ဒးကၠောန်သ္ပအာ အကာဲအရာ မကၠောန်ဗဒှ် ပေါဲရုဲမာဲမာန် အပ္ဍဲပွိုၚ်တြဴဂိတုရောၚ် မဒှ်ရ။
ပ္ဍဲသၞာံဏံမံက်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုဂးဒၟံၚ် ဂ္စါန်အာ သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲ ဒၞါဲသှ်ေဟွံကဵုမွဲတုဲ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် EAOs မဒှ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗ္တိုက် ကုဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဒုၚ်အာတဲ ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဟွံသေၚ်တုဲ ဒစဵုဒစးအာ သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်ရောၚ် ဟီုပ္တိတ်ကၠုၚ်ရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပေါဲရုဲမာဲမွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဟိုတ်နူစၞောန်ပျးလဝ် ကၠောန်ဗဒှ် မူစိပွိုၚ်ဍုၚ်မှ ဒှ်ပေါဲရုဲမာဲရောၚ် သာ်ဏံဟွံမွဲဂှ်ရ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် သရောပ်ကၠေံ တွဵုရးကေုာံ ရးဒေသဇၞော်တံတုဲ ကၠောန်ဗဒှ်အာ ဒၞါဲမကၠောန်ဂွံတံရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ် (၃၃၀) တုဲ ဒးကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲရောၚ်ဂးတုဲ ဒုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်ရ၊ ဆ္ဂရး ကၠောန်ဗဒှ်မူစိပွိုၚ်ဍုၚ်တှ်ေ ဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်၊ ကၠောန်ဗဒှ်မူစိပွိုၚ်ဍုၚ်မှ ဟွံဒှ်ပေါဲရုဲမာဲပုဟ်ဟီုဂှ် ဟွံပါပုဟ်၊ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ EAO တံဂှ် ဟွံဒုၚ်တဲပုဟ်၊ ပ္ဍဲရးသက်ကိုၚ်မ္ဂး အကာဲအရာ ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ဟွံဂွံဂှ် နွံတၟာဂလိုၚ်ရ၊ အခါအကာဲအရာသာ်ဏံ နွံဒၟံၚ်တၟာဂလိုၚ်ဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်သီုဖအိုတ်ဏောၚ်ဟီုဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏံ သရောပ်တုဲ ဟီုလဝ်ရ၊ ဍာံဍာံဂှ်တှ်ေ ဒၞါဲကၠောန်ဗဒှ်ဂွံဂှ်ရ ကၠောန်ဏောၚ် သာ်ဏံ အဲညာတ်ရ” ဂှ် ညးသ္ဂးရ။
ကြဴနူတၚ်စၞောန်ပျး ကာလကာမံက်တိုန် အိုတ်အာတုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၆) ဂိတုဂတဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲရောၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟီုဂးဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ပါဲနူဗော်ကျခိုၚ်ယျေ (USDP) တုဲမ္ဂး ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဝွံ ကၠောန်သ္ပဒၟံၚ် ပွချဳဒရာၚ် ပရေၚ်စန်ဒက် အပ္ဍဲဗော်တံဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ဥက္ကဌဗော်ကောန်ဂကူရခေၚ် (AND) ဥူတာထောန်လှဂှ် စပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲတုဲ ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မခါန်ကၞက်လဝ်ဂှ် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ ကဵုလဝ်သမ္တီ လ္ပာ်ဗော်ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“စပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲတုဲ ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် မုတၚ်လလောၚ်တြးမှ ပလံၚ်ကဵုလဝ် ဗော်ပိုယ်တံ ဟွံမွဲဏီပုဟ်၊ ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ နူကဵုပရိုၚ်မဳဒဳယျာတံမွဲကဆံၚ်ရ ဂွံမိၚ်ကေတ်ဒၟံၚ် ပရိုၚ်ကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲတံရောၚ် မဒှ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်ဟီုမ္ဂး ဒးပသောၚ် ပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မၞုံအပ္ဍဲဍုၚ်တံဏီဂှ် နကဵုအဲညာတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ပြဟ်ဟ်ဏံဂှ် ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မခါန်ကၞက်လဝ်ဂှ်ဝွံ ဌာနက္ဍိုက်ပ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကာနာနာ ကေုာံ ဌာနက္ဍိုက်ပ် ပရေၚ်ကောပ်ကာဲမၞိဟ်လုပ်တိတ် ကေုာံ ဇြဟတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပံၚ်တောဲတုဲ ကၠောန်သ္ပစၟဳစၟတ်ပ္ကိတ်ဒၟံၚ် စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်သ္ဇိုၚ်တံရောၚ်ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ပွမခုတ်ပ္တန် ဒၞါဲရုၚ်မာဲတံဂှ်လေဝ် ကၠောန်သ္ပဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ကံၚ်ဇြဳနေဗျဳဒဝ် ဒၞါဲကံၚ်ဇြဳပၞာန် မဖျေံလဝ်သ္ဇိုၚ်တံ မပါလုပ် သီုကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ် မၞုံရးဒေသဇၞော် ကေုာံ တွဵုရးလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဟွံဒှ်ပေါဲဗ္တိုက်တံဂှ်ရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ် နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် သွက်သ္ဂောံဂွံ ပၞော်တိတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဟွံဒေါအ်ဟွံဂွံ ကၠောန်ဗဒှ်အာ ပေါဲရုဲမာဲဂှ်ရ ပေါဲရုဲမာဲဏံဝွံ ဒှ်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ဗၠးၜးဗဗွဲဓဝ် ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ပါ်ပါဲလဝ်ရ။
“ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ပၞော်တိတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်ရ ဟွံဒှ်ညံၚ်ဂွံဒှ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ကၠုၚ် ပေါဲရုဲမာဲတွဵုဏောၚ်၊ ဆ္ဂး ပ္ဍဲအခါကၠောန် ညံၚ်ဂွံဒှ်ဗီုဏံဂှ် သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ်လေဝ် ဍေံတံ ဒ္ဂေတ်ဗက်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ ဥပမာ ကၠောန်ဗဒှ်အာပေါဲရုဲမာဲ မပြံၚ်လှာဲ နကဵုသၞောတ်သ္ပစၞးခလပ်ဆ မဟွံပါလုပ် ပ္ဍဲသၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ် မဒှ်ရ၊ ဍာံဍာံဂှ် ပ္ဍဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် အဝဵုဂွံပြံၚ်လှာဲဗီုဏံမာန်ဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်၊ နွံပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်ရဏောၚ်၊ ဆ္ဂး ဍေံတံဂှ် စၞောန်ပျးအာအရာဏံ နကဵုအဝဵုအာဏာဏောၚ်၊ လအာတုပ်ဂှ်ကီု ပေါဲရုဲမာဲဝွံ ပေါဲရုဲမာဲဗၠးၜး ဗဗွဲဓဝ်ဂှ် သာ်လဵုမှ ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳ ဥူတာန်သဵုနာၚ် သၞာံ ၂၀၁၄ တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ညးစၞး ဗော်ဂကောံဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကောန်ဂကူ (NDF) ဒဝ်ခေန်ဝိုၚ်ကျဳ ကေၚ်ပ္တိုန်လဝ်ဂလာန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် ကောန်ဂကူ သွက်ဂွံပြံၚ်လှာဲ သုၚ်စောဲအာ သၞောတ်ပဳအာ ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲဂှ်ရ။
စပ်ကဵုဂလာန်ဏံတုဲ ယဝ်ရသုၚ်စောဲအာ သၞောတ်ပဳအာ ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲမ္ဂး ဟွံကိတ်ညဳကဵု သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ပုဟ်ဂှ် ရုၚ်သၞောတ်ဓဝ် စပ်ကဵုသၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ဒက်ပ္တန် ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ် နူသၞာံ ၂၀၁၆ တုဲကၠုၚ်တေံရ။
ပေါဲရုဲမာဲ မသုၚ်စောဲအာ သၞောတ်ပဳအာ မစှ်ေစးမံၚ်ကဵု သၞောဝ်သ္ဇိုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ်ဝွံ အတိုၚ်အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ်မ္ဂး ဒှ်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲ ဗၠးၜးဗဗွဲဓဝ်မွဲ ဟွံသေၚ်တုဲ ဟိုတ်နူကဵု အကာဲအရာ ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ် အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲ သာသ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ်မာန်တံ နွံဂှ်ရ မၞိဟ်ကၠုၚ်ကဵုမာဲ စဵုကဵုဟွံမွဲ အောန်ကြဳမာန်ဂှ် ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)