အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဏံ ဒမြိပ်ကမၠောန်ကၟိတ်ဟွံမွဲ သာသၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မာန်

လ္ဂုၚ်၊ ဂျာန္နဝါရဳ (၉)

အလုံမွဲကၟိန်ဍုၚ် အပ္ဍဲကာလ ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ဗ္ဒါဲ (၂) သၞာံဂှ် အရာမပ္တိုန်ထ္ၜး သွက်ဂွံကၟာတ်ရုၚ်စက်၊ ရုၚ်ကလောန်တံ ဆက်နွံဒၟံၚ်ဂှ်ရ အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဏံ ဒမြိပ်ကမၠောန်ကၟိတ်ဟွံမွဲ သာသၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ် ညးမရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်သၟာကမၠောန်တံ ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

ရုၚ်စက်၊ ရုၚ်ကလောန်ဂှ်ဝွံ အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵုဂှ် ဒၟါနူဟွံဂွံပၟတ်ဓာတ်လလဳ ပေၚ်ၚ်ကီု၊ ၚုဟ်ကၠေၚ်စက် ကၠေၚ်ဒဳဇြေဝ် သၠုၚ်တိုန်ဒၟံၚ် ကဵုဆတံကီုဂှ်ရ ဒုၚ်အဍေဝ်အဍာဟွံမာန်ရတုဲ ပွမကၟာတ်ကၠုၚ်တံ နွံကၠုၚ်တုဲ ရုၚ်စက်လ္ၚဵုတံမ္ဂး ပ္တိုန်ထ္ၜးကၠုၚ် အခေါၚ်သ္ဂောံကၟာတ် ပ္ဍဲကဵုဌာနမဆေၚ်စပ်တံဂှ် နွံဒၟံၚ်ရ။

အတိုၚ်ဂလာန် ဂကောံတၠကမၠောန်ဇိၚ်ဂၠိက်ယာတ်ဍုၚ်ဗၟာတံဂှ်မ္ဂး ဒၟါနူပရေၚ်သီအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲကဵုရးလ္ဂုၚ်မွဲဓဝ်ဂှ် ရုၚ်စက် စဵုကဵုဗ္ဒါဲ (၂၀၀) ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် သွက်ဂွံကၟာတ်ရောၚ်ဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ တုဲကၠုၚ်တေံရ။

ညးမရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်သၟာကမၠောန်မွဲတၠဂှ် ရုၚ်စက်၊ ရုၚ်ကလောန်တံဝွံ မ္ၚးနူအခက်အခုဲ ပၟတ်ဓာတ်လလဳဂှ် သီုကဵုၚုဟ်ကပေါတ်ဗၞိက် တမ်ရိုဟ်တံ က္ဍၚ်ကီု၊ အကြေပ်အဂြတ်နာနာတံကီုဂှ်ရ ကၟာတ်ကၠုၚ်အိုတ်ဂှ် သ္ဂးရ။

“ ဒးဟီုပထမဂှ်တှ်ေ အခက်အခုဲပၟတ် သွက်ရုၚ်စက် ရုၚ်ကလောန်တံရဏောၚ်၊ ဂတးကၠေံ လ္ပာ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်သ္ဂောံဂွံပၟတ်ဂှ်တုဲ လ္ပာ်ရုၚ်စက်တံဂှ် ခက်အာရ၊ ရုၚ်စက် ဒးရပ်စပ်ဒၟံၚ် ကၠေၚ်ဓာတ်၊ ကၠေၚ်ဒဳဇြေဝ် ၜိုတ်ကွက် (၅၀) ကိုဋ်ကၠာတေံဂှ် လၟုဟ်မ္ဂး မွဲဂိတု ဒးသုၚ်စောဲကၠုၚ် စဵုကဵုၜါကၠံကိုဋ်၊ ပိကၠံကိုဋ်ဂှ်ရ ရုၚ်စက်မသ္ဂောံကၟာတ်အာဂှ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ရ၊ အေဂှ်တှ်ေ ကမၠောန်တံ အောန်အာရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ချပ်ကၠုၚ် သွက်ဂွံတိတ်ကၠောန်ကလောန်ဍုၚ်မ္ၚးဂှ် ပါတ်သပေါတ်တံဂှ်လေဝ် ကၟာတ်အာတုဲ ဒမြိပ်ကလောန်ကၟိတ်ဟွံမွဲ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ ကမၠတ်ဒမၠမတာတံ သွက်ဂွံဂၠိုၚ်ကၠုၚ် နွံဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးချဳဒရာၚ်ကတိုၚ်ကၟဟ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲတၠ ဟီုရ။

အတိုၚ်ဌာန်ဂအုပ်သၟာကမၠောန်ဍုၚ်ဗၟာ (FGWM) မကံက်ကပှ်လဝ်တၚ်နၚ်တံဂှ်မ္ဂး ရုၚ်စက်ဗွဲမဂၠိုၚ် နူကဵုဒၞါဲဒေသကွတ်စက် လှာၚ်သာယာ၊ ယှိုဲပျဳတာ၊ ဍုၚ်ဒြာဲမ္ၚဵုတံဂှ်ဝွံ အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဏံ ပွမအာတ်ပ္တိုန်လဝ်အခေါၚ် ကၟာတ်ရုၚ်စက်တံ ပ္ဍဲရုၚ်သၟာကမၠောန် မဆေၚ်စပ်တံ သာဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် သၟာကမၠောန်တံဝွံ ဟိုတ်နူဒးဒုၚ်ရေက်ကးပ္တိတ်ပရဲ လ္တူဍာ်ဓတ်ကာယတံဂှ်ကီု၊ ဟွံဂွံၚုဟ် အခိၚ်အပဵုတံဂှ်ကီု၊ ဟိုတ်နူဒးဆောံလေၚ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်အရာသၟာကမၠောန်တံဂှ်ရ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက် ကုအခက်အခုဲနာနာသာ်ဂှ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဌာန်ဂအုပ်သၟာကမၠောန်ဍုၚ်ဗၟာ (FGWM) ဒဝ်အိအိဖျူ သ္ဂးလဝ်ရ။

“လၟုဟ် ကမၠောန်ကၟိတ်အပ္ဍဲဍုၚ် ဟွံပြေပြံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန် မတိတ်အာ ဍုၚ်မ္ၚးတံလေဝ် ဒးဂဗဒၟံၚ် အရာဟွံပြေပြံၚ်တံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ် ဍုၚ်သေံဂှ်လေဝ် သၟာကမၠောန် MOU တံကီု၊ သၟာကမၠောန် ဟွံလုပ်သၞောဝ်တံကီုဂှ် ဒးဒုၚ်ရေက်ကး ပ္တိတ်ပရဲ ဍာ်ဓတ်ကာယတံ၊ ဟွံဂွံၚုဟ် သွက်ကမၠောန်တံဂှ် ထပ်ဒးဂဗဒၟံၚ်ရောၚ် ဂွံတီညာတ်ကေတ်ရ၊ အပ္ဍဲဍုၚ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်ဟွံဗဗွဲဓဝ်၊ ဒးဒုၚ်ပ္တိတ်ပရဲ လ္တူဍာ်ဓတ်ကာယတံ၊ ဒးဂဗဒၟံၚ် ၚုဟ်ကပေါတ်ဗၞိက်သၠုၚ်တံဂှ်ရ တိတ်အာဍုၚ်မ္ၚးအိုတ်၊ တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးတုဲ ဒးတိတ်ကၠုၚ် နကဵုမဇက်လဝ်သြန်သၠုဲတံဂှ်ရ ဒးဂဗဒၟံၚ်အခက်အခုဲနာနာသာ်ဂှ် ပိုယ်တံ ဂွံဆဵုဒၟံၚ်ရောၚ်” သာ်ဝွံ ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး ဌာန်ဂအုပ်သၟာကမၠောန်ဍုၚ်ဗၟာ (FGWM) ဒဝ်အိအိဖျူ သ္ဂးရ။

သၟာကမၠောန်တံဝွံ သွက်ဂွံဂၠါဲကမၠောန် အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ကၠုၚ်တုဲ ၚုဟ်ဗၞိက်ဂှ်လေဝ် တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ကဵုဆဂှ်ရ ဗီုဍေံက္တဵုဒှ်ဂှ် ဒးပသောၚ်ဒၟံၚ် အခက်အခုဲ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်တံရ။

သၟာကမၠောန် နူဒေသကွတ်စက် ယှိုဲပျဳတာ မွဲတၠဂှ်လေဝ် ဒၟါနူရုၚ်စက်၊ ရုၚ်ကလောန်တံ ကၟာတ်ကၠုၚ်ဂှ်ရ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု အခက်အခုဲ ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်သ္ၚိကၟိန်တံ ဗွဲမဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုရ။

“နကဵုသၟာကမၠောန် ကွပ်မၞိဟ်သ္ဇိုၚ်ပိုယ်တံဂှ် သွက်ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဂှ် အဓိကဗ္ဒဗ္ဒါဲဒၟံၚ် ရုၚ်စက်၊ ရုၚ်ကလောန်တံတုဲ ဒးကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ အခါရုၚ်စက်တံ ကၟာတ်ကၠုၚ်ဗီုဏံဂှ် ဒှ်ဒဒိုက်ကွေံကွေံဟဂှ်ရ၊ ၚုဟ်ဖျာတံဂှ်လေဝ် က္ဍၚ်ကၠုၚ်အိုတ်ဍာ်ရ” သာ်ဝွံ သၟာကမၠောန် နူဒေသကွတ်စက်ယှိုဲပျဳတာမွဲတၠ သ္ဂးရ။

အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ဌာန်ဂအုပ်သၟာကမၠောန်ကၟိန်ဍုၚ်နာနာ (ILO) ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ သတီုလၟိဟ်မၞိဟ် (၁ ဒဿမ ၆) ပြကောဋိကိုဋ် ဒှ်အာကမၠောန်ကၟိတ်ဟွံမွဲတုဲ ပ္ဍဲကဵုဏံ သၟာကမၠောန် (၃) ကိုဋ်ပြၚ်ဝွံ ဒှ်သၟာကမၠောန် ဇိၚ်ဂၠိက်ယာတ်တံရောၚ်ဂှ် သ္ဂးရ။

ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ဟိုတ်နူယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ်တုဲ အခိၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်စှ်ေ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်သီထောံအဝဵုတုဲ လက္ကရဴဂှ်တုဲ ဒၟါနူပဋိပက္ခပရေၚ်ပၞာန်တံဂှ်ရ ဍုၚ်ကွာန်ၜိုဟ်သြိုဟ် ဟွံမွဲရတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟွံပြေပြံၚ်တံ သာပရေံကၠုၚ်၊ အခေါၚ်အရာကလောန်ကၟိတ်အောန်တံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဂကောံကၟိန်ဍုၚ်နာနာ စပ်ကဵုပရေၚ်ဆုဲပြံၚ်အာကၠုၚ်မံၚ်စံၚ် (IOM) လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၈) သၞာံ ၂၀၂၂ တေံရ။

သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဟိုတ်နူအကြေပ်အဂြတ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်နာနာတံကဵု ပဋိပက္ခရပ်လွဟ်တံဂှ်ရ မွဲဂိတုမ္ဂး မၞိဟ်တိတ်ဍုၚ်သ္အာၚ် မၞုံကၠုၚ် စဵုကဵုပွဳပွူ (၄၀,၀၀၀) ဂှ် IOM သ္ဂးလဝ်ရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)