လ္ဂုၚ်၊ ဂျာန္နဝါရဳ (၁၁)
ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဒၟါနူ ကဵုဇြဟတ်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်လဝ် ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံကဵု ကမၠောန်ပရေၚ်ထိၚ်ဒက်ယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ်တံဂှ်ရ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ် ကလေၚ်တောတက်ကၠုၚ် ဗ္ဒါဲ (၈) တၟံကၠံဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် ဟီုဂးလဝ်ရ။
နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန် အခိၚ်မယိုက်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ် တာလျိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်စှ်ေလဝ် ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳကၠာတေံဂှ်ကီု၊ က္တဵုဒှ်ယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ်ဂှ်ကီု၊ ကေုာံ ဒၟါနူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂၠးတိ စှ်ေအာလဝ်တံဂှ်ရ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ထ္ပက်စှ်ေအာလဝ် စဵုကဵုလက်သန်နုက် (၅ ဒဿမ ၉) တၟံကၠံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် အဃောမဆဵုဂဗလဝ်ကဵု ဝန်ဇၞော်ကၟိန်ဍုၚ်တံ၊ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ရးဒေသ ကေုာံ တွဵုရးတံ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၆) ဂှ် ဟီုဂးလဝ်ရ။
သၞာံ ၂၀၂၁−၂၀၂၂ အပ္ဍဲကာလပွိုၚ် (၆) ဂိတု သ္ကုတ်ပထမဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ် ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်လဝ် လက်သန်ဟုဲ (၂ ဒဿမ ၄) တၟံကၠံတုဲ ပ္ဍဲကာလ (၆) ဂိတုဒုတိယဂှ်လေဝ် ကလေၚ်တိုန်ကၠုၚ်လဝ် စဵုကဵု (၃ ဒဿမ ၄) တၟံကၠံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုရ။
ဟိုတ်ပရူပရာဍေံဂှ် ဒၟါနူ ကဵုဇြဟတ် ကုကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံ နွံတုဲ သီုကဵုရပ်စပ် ပြဝရိုဟ်ကၞက်ကောန်မၞိဟ်တံ မရေၚ်တၠုၚ်မာန်တံဂှ်ကီု၊ ကဏ္ဍဂြိုပ်ဆုတံ၊ ကဏ္ဍကဖျုန်၊ ဝါဗ္ၚတံ၊ သယံဇာတလ္တူတိ၊ လ္တူဍာ်တံ ရပ်စပ်မာန်ဂှ်ရ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်တောတက်ကၠုၚ်ဂှ် ညးဟီုဂးလဝ်ရ။
တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲအပြံၚ်အလှာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ကမၠောန်ပလံၚ်ပ္တိုန် ကၠေၚ်ဍေန်တံ ဒဒှ်မတောတက် နွံတှ်ေနွံမာန်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် မဆေၚ်စပ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ယအ်စှ်ေဒၟံၚ်ရောၚ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
“ဘာသာဍေံကုဍေံ လ္ပာ်လ္တူတေံ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပရေၚ်ိပုန်ဒြပ် ကၟိန်ဍုၚ်ပိုၚ်ဂှ် တိုန်တှ်ေ တိုန်ဏောၚ်၊ ဥပမာ အရာမပလံၚ်ပ္တိုန် သၟုဟ်ဓာတ်တံဂှ် ဂွံဂၠိုၚ်တှ်ေ ဂၠိုၚ်ဏောၚ် ဆ္ဂး ဟွံဒှ်ဖဵု သွက်ညးဂမၠိုၚ်ပုဟ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဆောံလေၚ်ကလောန်ကၟိတ်၊ ပွမကၠောန်ပ္တိတ်ဗၞိက်တံ အောန်စှ်ေ၊ ကၠောန်ပရေၚ်တဵုလွဳတံ ဟွံမာန်ပုဟ်၊ အေဂှ်တှ်ေ ဒတုဲဖဵု (Welfares) ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် စှ်ေအာရ၊ GDP ဂှ် ဟွံတီပုဟ်၊ ဒးဟီုဗီုဏံရဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဂကောံသုတေသနမွဲဂှ်မ္ဂး လလေၚ်ဖဵုအဆက်လက္ကရဴ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ဟွံညိၚ်ဝတ်ဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူၚုဟ်ကပေါတ်ဗၞိက်သ္ဇိုၚ်တံ ကေုာံ ၚုဟ်ကၠေၚ်စၞပၟတ်တံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ကီု၊ ကမၠောန်ကၟိတ် အောန်စှ်ေကီု၊ ဒးဒေါအ်ဇူလဝ် ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံကီု၊ သၞောတ်တိုက်သြန် အပ္ဍဲဍုၚ် ကေုာံ ဟိုတ်နူၚုဟ်လှာဲသြန်ဍုၚ်သ္အာၚ် ဟွံညိၚ်ဝတ်တံရောၚ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် တိုက်သြန်ဂၠးတိ မပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် သၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုအရာမတော်ချိၚ်ခယျ စပ်ကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂၠးတိဂှ် ဒၟါနူကဵု အရာဟွံချိုတ်ပၠိုတ် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲဍုၚ်တံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ အကာဲအရာ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဟွံချိၚ်ခယျ ဟွံတော်မွဲသာ် လၞုက်သ္ကုတ်ထောံလဝ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်သီအဝဵုဝွံ ပၟတ်ဓာတ်လလဳ မၞုံဒၟံၚ်ပၟိက် ပ္ဍဲဘဝမၞိဟ်လၟေၚ်ဒဒှ်တ္ၚဲတံဂှ်ကဵု ပ္ဍဲကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံရဂှ် ကဵုတဴ အခိၚ်ပေၚ်ၚ်ဟွံမာန်ဏီရ။
တၠကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဟွံညိၚ်ဝတ်တုဲ သွက်ကမၠောန်ဂွံဆက်ဒတူလိုၚ်မာန်ဂှ် ဒးရုန်ဂစာန်ဒၟံၚ်တုဲ ပၟတ်ဓာတ်လလဳ ပိုတ်ပၠိုတ်တံ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် မွဲဏှမွဲဏှဂှ်ရ ဒးဆေၚ်ဒၟံၚ်မုက်ကဵု ကမၠောန်ဆောတ်ယောၚ်တံရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။
“အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒှ်အာတုဲ ဂၠံၚ်ဍာန်ကၟာတ်အာဂှ် မွဲသာ်၊ ဂၠံၚ်တံ ပံက်တှ်ေဟီုမ္ဂးလေဝ် အခက်အခုဲတရဴဂၠံၚ်တံ နွံဒၟံၚ်ဂှ်မွဲသာ်၊ အဝ်ဒါဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် ဟွံဂွံရပုဟ်၊ အဝ်ဒါအပ္ဍဲဍုၚ်တံဂှ် စွံအဓိကတုဲ ဒးဇိၚ်ဒၟံၚ်ရ၊ သီုကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံညိၚ်ဝတ်တံဂှ် အဝ်ဒါတံ စှ်ေအာအိုတ်ရ၊ လ္တူနူကၠာတေံဂှ် အောန်စှ်ေအာ ဗ္ဒါဲကဝက်ရ၊ တုဲတှ်ေ သွက်ဂွံဆက်အာဂတဂှ်ရ ကၠေံစိုတ်အဓိကတုဲ ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်၊ ဒးရုန်ဂ္စါန်ဒၟံၚ် သွက်ကမၠောန်ဂွံဆက်ဒတူလိုၚ်မာန် ဂွံဂေတ်ဂြိပ်တံရ၊ ပရဲပရာဟီုဂှ် ဒှ်အာ စဵုကဵုဟွံဂွံရ၊ ဒၟါနူပၟတ်ဟွံမှာန်ဂှ်ရ ပၟတ်ဓာတ်လလဳဟွံမွဲတုဲ ဒှ်ဒဒိုက်ကွေံကွေံရ၊ ပၟတ်ဂှ်လေဝ် အခိၚ်မိက်ဂွံပၠိုတ်ဂှ် ပၠိုတ်တုဲ အခိၚ်မိက်ဂွံကၠုၚ်မှ ကၠုၚ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ပ္ဍဲပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵုတံဂှ်လေဝ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ မ္ၚးနူပေါဲဗ္တိုက်ၜါလ္ပာ်တံဂှ် ဟိုတ်နူတၚ်ကၟာတ်လဒဵု ယဲကပ်ကဝ်ဝေဒ်တံဂှ်ရ ပရေၚ်ကူသာန်သွံရာန်တံ ပိုတ်အာလဝ် မွဲဏှမွဲဏှတုဲ ပရေၚ်ဗၞိက်ဂေတ်ဂြိပ်တံလေဝ် ယအ်စှ်ေအာ ဗ္ဒါဲကဝက်ရ။
အတိုၚ်ဂလာန် ဂကောံသုတေသန ISP-Myanmar ဂှ်မ္ဂး ဗၞိက်ပၠောပ် ဗၞိက်ပ္တိုန် ကာလမဳနဳဗာတ်ဂျက် ၂၀၂၁−၂၀၂၂ သီုၜါဂှ် ယဝ်ရဒးပ္တောံၜတ်ကဵု သၞာံဘဏ္ဍာ ၂၀၂၀−၂၀၂၁ မ္ဂး ၚုဟ်မးသၠာဲဂတးဗၞိက် စှ်ေအာဗ္ဒါဲ (၁၄) ဗဳလျာန် အမေရိကာန်ဒဝ်ဠာဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)