လ္ဂုၚ်၊ ဂျာန္နဝါရဳ (၁၈)
ဒဒှ်ရဒစဵုဒစး ပရေၚ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲကဵုညးပါလုပ် ပ္ဍဲပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ဒစဵုဒစးအဝဵု နနဲဟွံပကီုပရာပ် CDM တံဂှ် ညးဒုၚ်ကာ မဒးဒုၚ်ပၠောပ်လဝ်စရၚ်ယၟုလီု Black List တံ ညံၚ်ဟွံဂွံအခေါၚ်တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးဂှ် သွက်ဂွံစွံပွန် မၚ်ရံၚ်အိုတ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စၞောန်ပ္ညုၚ်လဝ်ရ။
ညးသ္ပ CDM မဒးဒုၚ်ကၟာတ်လဒဵုလဝ် အခေါၚ်တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးတံ ဟိုတ်နူဒးဒုၚ်တာဒၞါကၠုၚ် အပ္ဍဲသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာတံ နွံကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုကၠံဂှ်တုဲ အန္တရာယ် CDM တံ ဇၞော်ကၠုၚ်မာန်ဂှ်ရ မၚ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ တၟေၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုဂှ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲလိက်စၞောန်ပၞုက် မမံက်တိတ်ကၠုၚ် ကြဴနူကောံဓရီု ဂကောံဗဟဵုပရေၚ်ဗ္တိုက်ပလီု ပွပကီုပရာပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၃) တေံတုဲဂှ်ရ။
စပ်ကဵုကောန်ဍုၚ်ဗၟာ ဟွံဂွံအခေါၚ်လုပ်ဍုၚ် ပ္ဍဲသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာဍုၚ်သ္အာၚ်တံတုဲ မဒးဒုၚ်ကလေၚ်ဗလးဖျဴတံဂှ်ကီု၊ CDM မဒးဒုၚ်တာဒၞါလဝ် အခေါၚ်တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးတံကီုဂှ်တုဲ သွက်ဂွံကၠောန်စွံလဝ်စရၚ်လၟေၚ်သတ္တာဟ ကေုာံ သွက်ဂွံပလံၚ်ကဵုလဝ် ယၟု၊ ဌာန်ဒၟံၚ် ဇရေၚ်ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ရးဒေသ ကေုာံ တွဵုရးတံဂှ် စၞောန်ပ္ညုၚ်လဝ်ရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် အပ္ဍဲပွိုၚ် (၂) ဂိတုဏံ ကောန်ဍုၚ်ဗၟာ ဟွံဂွံအခေါၚ်လုပ်ဍုၚ် နူကဵုသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာဍုၚ်သ္အာၚ်တံမွဲသာ် မဒးဒုၚ်ကလေၚ်ဗလးဖျဴတံ နွံဒၟံၚ် ဗ္ဒါဲ (၅၀၀) တုဲ သွက်ဂွံမၚ်ရံၚ်အာ သီုကဵုညးတံ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ် နဒဒှ်စွံပွန်မၚ်ရံၚ် ညံၚ်ရဴညးဒးဒုၚ်ပၠောပ်လဝ်စရၚ်ယၟုလီု Black List တံကီုဂှ်လေဝ် ထ္မံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲစၟတ်သမ္တီကောံဓရီုဝွံရ။
စပ်ကဵုလိက်စၞောန်ပၞုက် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်တုဲ ညးဒုၚ်ကာ CDM နူပရေၚ်ပညာသ္ဇိုၚ်မွဲတၠဂှ် ညးသ္ပ CDM တံ စိုပ်အာဍုၚ်မ္ၚးမ္ဂး ဟိုတ်နူဂၠါဲကဵုဒၟံၚ် သြန်သွက်ပၠန်ဂတးတံ မွဲမွဲသာ်နွံဒၟံၚ်ဂှ်ရ ကၟာတ်လဝ် အခေါၚ်တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးတံ ဒှ်မာန်ရောၚ်ဂှ် ဟီုရ။
“ဟွံပံၚ်တောဲကဵု ပ္ဍဲယန္တယာဍေံတံ (စကစ)တုဲ လ္တူမကၠောန်သ္ပမံၚ် CDM ဂှ် ပၞတ်လဝ်စိုတ်တုဲ မုကၠောန်န် ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ဂှ် ယုတ်မာဒၟံၚ်သာ်ဏံရောၚ် ညာတ်ရ၊ မွဲပၠန်ဂှ် တၠပညာ မသ္ပလဝ် CDM တံ ယဝ်ရစိုပ်အာဍုၚ်သ္အာၚ်တုဲ ကလေၚ်ရီုဗၚ်ကဵုဍုၚ်ဗၟာ ဂၠါဲကဵုသြန်လှုဲတံဂှ်လေဝ် ဍေံတံ ဖေက်ဒၟံၚ်ရောၚ် ထေၚ်ကေတ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကၟာတ်ဒၞါသာ်ဏံဂှ် ထေၚ်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
ပပ္တံနူ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ သၞာံ ၂၀၂၁ ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ သ္ပဟိုတ်နူယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲယန္တယာပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်တံ ဟွံမာန်ဂှ်ရ ညးဒုၚ်ကာကၟိန်ဍုၚ် နူဌာနနာနာ မပါလုပ်လဝ် ပ္ဍဲချဳဒရာၚ်ဟွံကလၚ်အမိၚ် CDM ဒစဵုဒစးကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် မၞုံဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုကိုဋ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ကုညးကၠောန်သ္ပ CDM တံဂှ် ကဵုပါဲထောံ နူကဵုသ္ၚိဒၟံၚ်ညးဒုၚ်ကာတံဂှ်ကီု၊ ဘပဠ နာနာသာ်၊ ပ္ဍဵုပ္ဍိုက် ရပ်ဒက်ဟွံဗဗွဲဓဝ်တံ နွံဒၟံၚ်တုဲ ဒၟါနူစိုတ်ဟွံဂီုကၠီုတံတုဲ ဒးဂြိပ်ဒဴပါဲဒလေတ်ဒၟံၚ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် Burma Act မစၞောန်ပျးစုတ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုသၞောဝ်အက်ဥပဒေစဵုဒၞါကောန်ဂကူ အလဵုအသဳအမေရိကာန် NDAA မပါလုပ်သီုကဵု အစဳအဇန် မထံက်ပၚ်အာ ကုညးသ္ပ CDM တံဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာကြပ်အိုတ်တုဲကၠုၚ်တေံ သ္ပဒတန်လဝ်ရ။
အကြာပ်ဒပ် CDM ဇြေယျ နူဒပ်ကျာဂှ် အခိၚ်အကာဲအရာ ပရေၚ်ပၞာန်တံ မကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ် လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် စွံပွန်ကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲပၠန်ဂတးဏံဂှ် ဖေက် ဒဒှ်မလုပ်ပၟိက် CDM တံရောၚ် ပါ်ပါဲလဝ်ရ။
“ ဍေံတံ ပၠောပ် CDM တံ ပ္ဍဲစရၚ် Black List တုဲ ကၟာတ်အခေါၚ်တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးတံဟီုဂှ် သောၚ်ၚ်ရလေဝ်၊ ပ္ဍဲပၠန်ဂတးဏံ ဒဒှ်မလုပ်ပၟိက် CDM တံ ၜိုတ်လဵုနွံရောဟီုဂှ် ဒှ်သဘဴအလဵုဍေံတံ ထ္မံက်ထ္ၜးပျး ဒုၚ်ထောံဝန်ရ၊ မုဒှ်ရောဟီုမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ပၞာန်တံ မကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် သာပရေံအာရ၊ ကောန်ပၞာန်တံဟီုမ္ဂး ပရူဒပ်ပၞာန်ဍေံတံဂှ် တီလဝ်တုဲတုဲရ ကွတ်ပၞာန်ဒပ်ပၞာန်တံဂှ် ဗ္တောန်လဝ်ဖအိုတ်တုဲတုဲရ၊ ပံၚ်တောဲကဵုလ္ပာ်ဏံတုဲ မၞိဟ်ဇကု ကလေၚ်ဗ္တိုက်ဇကုပၠန်ဟီုဂှ် ဍေံတံ ဖေက်ကွေံကွေံဏောၚ်၊ မုပရောဟီုမ္ဂး ဟိုတ်နူတီလဝ် ပရူဍေံတံ နဲဗျူဟာဍေံတံ ဖအိုတ်ဂှ်ရ ဍေံတံဖေက်တုဲ တုဲတှ်ေ CDM ဟီုမ္ဂးလေဝ် ဒးဟီုတပ်ပ်မ္ဂး စိုပ်တရဴကွေံကွေံရ၊ လ္တူနူလုပ်ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ်ဂှ် ဆီဟွံဒးဇွောဝ်မွဲသာ် စိုပ်တရဴဂှ်ရ စွံကၠုၚ်ပွန် ကု CDM တံရ” ဂှ် ညးဟီုလဝ်ရ။
အပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ညးဒုၚ်ကာကၟိန်ဍုၚ် ၂ တၠ မပါလုပ်လဝ် ပ္ဍဲပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ဒစဵုဒစးတၠအဝဵု နနဲဟွံပကီုပရာပ် CDM မမၚ်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံတိတ်ဍုၚ်မ္ၚး နူကဵုသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာလ္ဂုၚ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ရပ်ဒက်ဏာလဝ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် တၚ်နၚ်စရၚ်ယၟုလီု ညးဒုၚ်ကာကၟိန်ဍုၚ် မပါလုပ်လဝ် ပ္ဍဲပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ဒစဵုဒစးအဝဵု နနဲဟွံပကီုပရာပ် CDM တံဂှ် တြးလဝ် ဇရေၚ်ဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် တွဵုရး ကေုာံ ရးဒေသတံ သီုကဵုပါလုပ် သၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ကေုာံ သၞေဟ်ကၚ်ပယျဵုတံဂှ်တုဲ ကၠောန်သ္ပရပ်ဒက်မၚ်ရံၚ်ဒၟံၚ်တံရ။
သ္အာၚ်နူဂှ်ပၠန် သွက်ဂွံကၟာတ်တာဒၞါ အခေါၚ်တိတ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ နူကဵုသ္ဇိုၚ်ဏံဂှ်တုဲ ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုလဝ် တၚ်နၚ်ပူဂဵု ညးဒုၚ်ကာ CDM ဂမၠိုၚ် မပၠောပ်လဝ်စရၚ်ယၟုလီု Black List ပ္ဍဲရုၚ်ပါတ်သပေါတ်တံနွံဂှ် ညးသ္ပလဝ် CDM တံ ဟီုလဴထ္ၜးရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)