နေဗျဳဒဝ်၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၄)
ကြဴနူလလောၚ်ပ္တိတ် သၞောဝ်ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ အပ္ဍဲပွိုၚ် (၃) သတ္တာဟဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကၠုၚ်စိုပ်အာတ်ပ္တိုန်လဝ် အခေါၚ်ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ကဵု အခေါၚ်ဒက်ပ္တန်ဗော် ဇရေၚ်ကဝ်မယှေန် ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် (UEC) ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် နွံကၠုၚ် စဵုကဵု (၈) ဗော်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။
သီုကဵုပါလုပ်ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ (USDP) ဒပ်ပၞာန်မၞုံလက္ကရဴဂှ်ကီု၊ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ဖေဝ်ဒရာ၊ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကၟိန်ဍုၚ်၊ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဗၟာ (MPD) ၊ ဗော်ဂအုပ်ဂကောံကောန်ဂကူပအိုဝ် (PNO) ၊ ဗော်လေဗာဂကောံဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ်၊ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (ကချေၚ်) ကေုာံ ဗော်ကွးဘာပတုဲဖဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပါလုပ်ရ။
ဗော်တံဏံဂမၠိုၚ်ဝွံ ပ္တိုန်လဝ်စရၚ် ပ္ဍဲကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ကဆံၚ်ရးဒေသဇၞော် ကေုာံ တွဵုရးလဵုရောဟီုဂှ် လ္ပာ်ကဝ်မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် (UEC) ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဟွံထ္မံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ သွက်သ္ဂောံဒက်ပ္တန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံမာန်ဂးတုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၂၆) တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် သၞောဝ်ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်တၟိတုဲ တၚ်လလောၚ်တြး စပ်ကဵုအခေါၚ်ပ္တိုန်စရၚ်၊ အခေါၚ်ဒက်ပ္တန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ သၞောဝ်နဲဥပဒေပ္တိုန်စရၚ်တံဂှ်လေဝ် ထပ်လလောၚ်တြးလဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၃၁) တေံရ။
လလောၚ်ပ္တိတ် တၚ်လလောၚ်တြးဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) ဂှ် ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ (USDP) ဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန်မၞုံလက္ကရဴဂှ် ကၠုၚ်စိုပ်အာတ်ပ္တိုန်လဝ် အခေါၚ်ပ္တိုန်စရၚ် ကေုာံ အခေါၚ်ဒက်ပ္တန်ဗော် ဇရေၚ် ကဝ်မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် (USDP) ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။
ဟိုတ်နူသၞောဝ်ဥပဒေ ပ္တိုန်စရၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ ဗော်မစန်ဒက် အလုံကၟိန်ဍုၚ်တံဂှ်ဝွံ မ္ၚးနူသြန်ဘဏ္ဍာ လ္ၚီကိုဋ်ဂှ် လၟိဟ်ကောန်ဗော် မွဲကိုဋ် ဒးနွံဏောၚ်တုဲ သွက်လၟိဟ်အလံၚ်ညးစၞး ကေုာံ ရုၚ်ဗော်တံ ဂွံပေၚ်ဂှ် သ္ကဵုဒှ်ကၠေံအကြေပ်အဂြတ်ဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ သ္ဂးလဝ်ရ။
ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဥူတာန်သဵုနာၚ်ဂှ် တၚ်ရန်တၟံ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ်ဝွံ ပ္တိတ်ဇြဟတ်ဂ္စါန်အာ ညံၚ်ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ ဂွံစိုပ်ကဆံၚ် အုပ်ဓလီုအလုံဍုၚ်မွဲမာန်ဂှ်တုဲ သွက်ဂွံထိၚ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန် ဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ဂှ် ဂ္စါန်ဒၟံၚ်ရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“တၚ်ရန်တၟံ (စကစ) ဍေံတံဂှ် ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ ကလိဂွံအဝဵုတုဲ ညံၚ်ဂွံစိုပ်ကဆံၚ် အုပ်ဓလီု အလုံဍုၚ်မွဲမာန်ဂှ် ဍေံတံ ဂ္စါန်ဒၟံၚ်ရ။ ဗော်ကျခိုၚ်ယျေ မမံက်တိတ်ကၠုၚ် နူဏံမွဲကဆံၚ်ကဵု ဒပ်ပၞာန် (၂၅) တၟံကၠံဂှ် ပံၚ်တောဲတုဲ သွက်ဂွံရပ်စပ်အာ အဝဵုကၟိန်ဍုၚ်ရဏောၚ်။ လ္တူအကာဲအရာဏံဂှ် ပ္တိုန်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ် ကဆံၚ်သမ္မတတုဲ ဒှ်ပြဝ မဂ္စါန်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံထိၚ်ဒက်အာ ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဒပ်ပၞာန် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာ ဍာ်ဇမၠိၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
ပ္ဍဲပရေၚ်ဂီုကၠီုဂှ်လေဝ် သွက်ဂွံရပ်စပ် အဝဵုပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ် (၄၀) မၞုံရးဒေသ ကေုာံ တွဵုရး (၈) တံဂှ် လလောၚ်တြးလဝ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုဒေသတံဏံဂှ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဟွံမွဲလးလးရတုဲ နကဵုဒပ်ပၞာန် ကၠောန်အာကြိုက်စိုတ်ရောၚ်ဂှ် ဥူတာန်သဵုနာၚ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် သွက်ပေါဲရုဲမာဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မဂ္စါန်ဒၟံၚ်ဂှ် သွက်ဂွံရပ်စပ် သၞောတ်ကဵုမာဲ နကဵုအဳလာတ်ထရဝ်နေတ်ဂှ် ကမ္မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် (UEC) ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ဒစးဒုၚ်ပလေဝ်ပလေတ်တံရ။
စပ်ကဵုပရေၚ်စမ်ၜတ်ပလေဝ် စက်ကဵုမာဲဂှ်တုဲ ကောန်ဂကောံ UEC မွဲတၠဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၉) တေံ ပ္တိုန်ထ္ၜးသောၚ်ကလးလဝ် ကုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ပရေၚ်ထိၚ်ဒက်စပ်ကဵုစက်ကီု၊ ဒဒှ်မရေၚ်တၠုၚ်ကဵုမာန်ကီု ကေုာံ ဗီုခၞံပတန်တံရောၚ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ကောန်ဂကောံမွဲတၠ နူကဵုဇာဇၞိက်ညးလ္ၚတ်မၚ်မွဲပေါဲရုဲမာဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် သွက်သၞောတ်ကဵုမာဲ အဳလာတ်ထရဝ်နေတ်ဂှ် သ္အာၚ်နူကဵုခရိတ်အိုတ် ကပေါတ်ကိရိယာစက်တံဂှ် ပရေၚ်ကဵုပညာ ကုသၞာဲဒဴကဝ်မယှေန်တံကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် နွံပၟိက်ဒၟံၚ် တၟာဂလိုၚ်ဂှ်ရ ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။
“ညအ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ အကာဲအရာ မဒှ်ကၠုၚ်မာန်လေဝ် ဟွံမွဲပုဟ်။ သွက်ဂွံကဵုမဏံဂှ် ပၟတ်ဓာတ်လလဳ ဒးနွံဏောၚ်။ ကပေါတ်ကိရိယာပေါဲရုဲမာဲတံဂှ် ညိဓဝ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ တုဲကၠုၚ် ၂၀၁၀ တေံဒှ်ဒှ် ၂၀၁၅ တေံဒှ်ဒှ် ကေတ်လဝ်အရီုဗၚ် ဍုၚ်သ္အာၚ်တံ တၟာဂလိုၚ်တုဲမှဟေၚ် ဒးကၠောန်လဝ်ပေါဲရုဲမာဲဏောၚ်။ သၞာံ ၂၀၂၀ ဂှ်လေဝ် ဒးကေတ်လဝ် အရီုဗၚ်ရဏောၚ်။ နကဵုအရီုဗၚ်သာ်ဏံဂှ် ဒးကၠောန်ဗဒှ်လဝ် ပေါဲရုဲမာဲတံဏောၚ်။ လၟုဟ် ကဵုမာဲ Electronic ဍေံတံမဟီုဒၟံၚ်ဂှ် ဗာတ်ဂျက်တံဂှ်ရော။ တုဲတှ်ေ လညာတ်ဂွံနွံ ဂွံတီလဝ်ဂှ် သွက်သ္ဂောံကဵုပညာ ကုသၞာဲဒဴကဝ်မယှေန်တံကီု၊ သၞာဲဒဴရုၚ်မာဲတံကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်တံကီုဂှ် နွံတၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်။ အရာတံဏံဂှ် လ္ပံပ္ဍဲစိုတ်တုဲ ဍံက်ကၠောန်ကေတ် မွဲဒၞါဲဂှ် ကၠောန်မာန်ဒၟံၚ်ရ။ သီုဖအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးသ္ဂးရ။
စပ်ကဵုသၞောတ်ကဵုမာဲ အဳလာတ်ထရဝ်နေတ်ဂှ်တုဲ လ္ပာ်ကဝ်မယှေန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် ကဵု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဒဵုကဵုတ္ၚဲဏံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ဗွဲလစှ်ေဟွံမွဲဏီတုဲ ပွမကော်တိန်ဒါ ကပေါတ်ကိရိယာစက် သွက်ဂွံကဵုမာဲဂှ်လေဝ် လလောၚ်တြးလဝ် ဟွံမွဲဏီရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ် သုၚ်စောဲ သၞောတ်သ္ပစၞးခလပ်ဆ (PR) တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ကဵု ပေါဲရုဲမာဲသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳတုဲ လှဲပြံၚ်ကဵုအဝဵု ကုဗော်မဂွံဇၞးဂှ်ရောၚ် ဟီုဂးဒၟံၚ်လၟိုန်ရ။
တၠပညာသၞောဝ်တံကဵု ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပေါဲရုဲမာဲ မသုၚ်စောဲသၞောတ်ပဳအာ မဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ကဵု သၞောဝ်သ္ဇိုၚ်ကၟိန်ဍုၚ် ၂၀၀၈ ဂှ်ဝွံ နကဵုအကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ်မ္ဂး ပေါဲရုဲမာဲဗၠးၜးဗဗွဲဓဝ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
သီုကဵုပါလုပ်အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (NUG) ကီု ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (ERO) တံကဵု ဂကောံဒပ်စဵုဒၞါညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ပေါဲရုဲမာဲကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကၠောန်ဗဒှ်တံဂှ် ဒုၚ်အာတဲဟွံသေၚ်ပုဟ်ဂှ် လလောၚ်တြးလဝ် ပြာပြာကတ်တ်ရ။
ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)