ပွမဗ္တိုက်ဗ္ဒိုပ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မုၚ်လိုၚ်ခက်ဂှ်ဝွံ ဒှ်အမှုရာဇဝတ်ပၞာန်ဇၞော်ဇၞော်

လာၚ်ဇြာ၊ အံက်တဝ်ဗာ (၁၀)

ဟိုတ်နူပရေၚ်ဗ္တိုက်ဗ္ဒိုပ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မုၚ်လိုၚ်ခက် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် မပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ် သွက်ဂွံကလိဂွံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်ဝွံ ဒှ်အမှုရာဇာဝတ်ပၞာန် ကလိလောန် လ္တူဂကူမၞိဟ်တံရောၚ်ဂှ် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံကဵု ညးရေၚ်တၠုၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံ ဟီုဂးလဝ်ရ။

တုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ (၉) အခိၚ်ဇိုၚ်သဝ်တ္ၚဲ ၜိုတ် (၁၁) နာဍဳဂှ် ဟိုတ်နူဗ္ဒိုပ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မုၚ်လိုၚ်ခက် မၞုံဗ္ဒါဲဌာန်ဂအုပ် ဂကောံဗၠးၜးကောန်ဂကူကချေၚ် (KIO/KIA) ဒးဒုၚ်ဗ္တိုက်ဂြာတ်လဝ်မခတိုဟ်ဂှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ် ဟွံအောန်နူကဵု (၃၀) ပါလုပ်သီုကဵု ကောန်ၚာ်သၟတ်တံ ချိုတ်အာလဝ်တုဲ ဗ္ဒါဲ (၆၀) တၠ ကလိဂွံလဝ်ဝပ်ရ။

လ္တူလၟေၚ်ဒဒှ်ဏံဂှ် ညးမၞုံအခေါၚ်ဟီုဂး အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ NUG ဥူနေဖုၚ်လာတ်ဂှ် ဂကောံပၞာန် စွံပွန် ကုညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ်တံဂှ်တုဲ ဗ္တိုက်လဝ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်အမှုရာဇာဝတ် မကလိလောန်ဒး လ္တူဂကူမၞိဟ်တံ ဇၞော်ဇၞော်ရောၚ်ဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“အတိုၚ်ပရိုၚ်ပိုယ်တံ ကလိဂွံလဝ်ဂှ်မ္ဂး ကဵုလွဟ်ဇၞော်ဂှ်လေဝ် ပန်။ ဒရုၚ်တံလေဝ် ပဝ်ယာန်ဒၟံၚ်ဟဂှ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဏံ နူကဵုက္ၜၚ်ကျာ ထောံဖျေံဏာဗုမ်ဇၞော်ဇၞော်မွဲမ ပ္ဍဲကဵုပွန်တဝ်ဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဂကောံပၞာန်ပကီုပရာပ်တံ စွံပွန်လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ်တံတုဲ ဗ္တိုက်ဂှ်ဝွံ ကလိလောန်ဒၟံၚ် အမှုရာဇဝတ် လ္တူဂကူမၞိဟ်တံ ဇၞော်ဇၞော်ဏောၚ်။ နကဵုအလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ ဒတူလိုၚ်အာကရောံညးဍုၚ်ကွာန်ကချေၚ်တံတုဲ သွက်ဂွံကလေၚ်ကေတ်ဗဗွဲဓဝ် သွက်ပြဝတံဏံဂှ် ပံၚ်တောဲရေၚ်တၠုၚ်အာမွဲစွံဏောၚ်“ဂှ် ညးသ္ဂးရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ကြဴနူကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကော်ဘိက် KIO သွက်ဂွံတိုန်စိုပ် အသေအဟာန်တ္ၚဲလိက်ကသုက်ဒေါအ်ပန်ပှော် NCA ပေၚ် (၈) သၞာံ ပ္ဍဲတ္ၚဲကၠုၚ်စိုပ်ဏံဂှ်တုဲ လၟေၚ်ဒဒှ်သာ်ဏံတံ က္တဵုဒှ်လဝ်ရ။

နကဵုဂကောံ ဟွံထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ ပ္ဍဲ NCA ဂမၠိုၚ် ယဝ်ရမိက်ဂွံဂွံပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်မ္ဂး ကၠုၚ်စိုပ်တိုန်အသေအဟာန်တုဲ နွံပၟိက်ဒးလးဂၠံၚ် သွက်ဂွံကွာ် လ္တူဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်မာန်ဏောၚ်ဂှ် တုဲကၠုၚ် ပ္ဍဲကောံဓရီုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တေံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပၞာန် ဟီုဂးလဝ်ရ။

ဥက္ကဌ ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာကောန်ဂကူပအိုဝ် PNFC ဃောန်မျေတ်ထောန်ဂှ် နကဵုဂကောံပၞာန် ဟိုတ်နူထ္မံက်ရုပ်ရဴ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် မဍာံဇေတ်တံ ဟွံသေၚ်ဂှ်ရ ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံဇူဟွံယီုသာ်ဏံရောၚ်ဂှ် ပါ်ပါဲလဝ်ရ။

“အရာမရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် လၟေၚ်ဒဒှ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်တံဂှ် နူကဵုဂကောံပၞာန် အခေါၚ်ကၠောန်ဟွံမွဲဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟါနူထ္မံက်ဒၟံၚ်ရုပ်ရဴ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍာံဇေတ်ဟွံသေၚ်ဂှ်ရ ပရေၚ်ဗ္တိုက်သာ်ဏံ လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ပါလုပ်သီုကဵုကောန်ၚာ်သၟတ်တံဂှ် ဒပ်ပၞာန် ကၠောန်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တံဏံ ဟွံဇူဟွံယီုရ“ သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ဂကောံမၚ်ရံၚ်ခေါၚ်အရာမၞိဟ်ကချေၚ် KHRW ဂှ်လေဝ် စပ်ကဵုလၟေၚ်ဒဒှ်ဏံတုဲ သွက်ဂွံကေတ်ကဵုအရေဝ် ကုပူဂဵု ကေုာံ ဂကောံဗော်သွး မထံက်ပၚ်ရီုဗၚ်ကဵုဒၟံၚ် ကုပွပကီုပရာပ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဗွဲမစိုပ်တရဴဂှ်ကဵု ကုကံၚ်ဇြဳပၞာန် မကလိလောန်ဒၟံၚ် အမှုရာဇဝတ်ပၞာန်တံဂှ် သွက်ဂွံကေတ်ကဵုအရေဝ် ဇရေၚ်ရုၚ်သၞောတ်ဓဝ်ဂၠးတိ ဗွဲမပြဟ်မာန်ဂှ် အာတ်မိက်လဝ်ရ။

“ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်သ္ပသာ်ဏံဂှ်ဝွံ နကဵုအခေါၚ်အရာမၞိဟ်ဂှ် ဟီုဗျိဖျေံကဝု သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်ရ။ ကၠောန်သာ်ဏံဂှ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ကချေၚ်တံဂှ် ဒှ်လက္ချန်ဂိဓဇောတ် ဒုၚ်ဒဝ်ဝါတ်မွဲရ“ သာ်ဝွံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု ဂကောံဗၠးၜးကချေၚ် KIO တံဝွံ စနူဂိတုဂျူလာၚ်မံက်တေံတုဲ နူကဵုပေါဲဗ္တိုက်စက္တဵုဒှ် ပ္ဍဲကဵုကွာန်နသာန်ယာန် ဗ္ဒါဲဍုၚ်လာၚ်ဇြာဂှ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာ ဒပ်ပၞာန်တံ နွံလဝ်တုဲ မွဲဒမြိပ်ဂၠံၚ်ကွဳစက် မျေတ်ကျဳနာ−ဗာန်မဝ်ဂှ်လေဝ် ပေါဲဗ္တိုက်ၜါလ္ပာ်တံ သ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်ရ။

ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်တံ ဆက်သ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ ညးဍုၚ်ကွာန်ပါဲဒဴဘဲပၞာန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ အခိၚ်ကၠုၚ်စိုပ်ပါဲဒဴလေတ် ပ္ဍဲကဵုဗ္ဒိုပ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မုၚ်လာၚ်ခက် မၞုံဇမ္ၚောဲ ၜိုတ်ၜါမာၚ် နူကဵုဍုၚ်လာၚ်ဇြာ မၞုံပယျဵုကြုက်ဂှ် ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပန်ပှော်ဗ္တိုက်လဝ်ရောၚ် ဂကောံအခေါၚ်အရာမၞိဟ် အပ္ဍဲဒေသတံ သ္ဂးရ။

ညးလ္ၚတ်သ္ၚဳဂၠိပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒံက်တာလှကျဝ်ဇြဝ်ဂှ် KIA ဝွံ ဟိုတ်နူဒှ်ဂကောံဟွံဂွံထ္ပက်လဝ်စၟတ်တဲ ပ္ဍဲလိက်ကသုက် NCA ဏီဂှ်ရ ပြဝလၟုဟ်ဏံဝွံ တုပ်တဴညံၚ်ရဴကဵုဇြဟတ်ဂရိုဟ် သွက်ဂွံထ္ပက်စၟတ်တဲဂှ်တုဲ လဟီုမွဲဗီု၊ ကမၠောန်မွဲဗီုရောၚ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“ရံၚ်ကေတ်တှ်ေ တုပ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴကဵုဒၟံၚ်ဇြဟတ်ဂရိုဟ် ကုရဲဟွံထ္ပက်လိက်ကသုက် NCA တံဂှ်ဏောၚ်။ တုပ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ကဵုမိက်ဂွံဂွံသာ်ဏံဏောၚ်။ KIA ဂှ်တှ်ေ ဟွံထ္ပက်လဝ် NCA တုဲ ဒၟါနူဏံတုဲ ကဵုလဝ်ဇြဟတ်ဂရိုဟ်ဟာဟွံတီ။ နူကဵုပါၚ်ဂှ်မွဲဗီု၊ ကၠောန်ဂှ်မွဲဗီု။ ဒပ်နူသ္ဇိုၚ်တံဂှ်လေဝ် လဆောဝ်လဆောဝ် ဍေံတံ ဟီုဟွံမာန်လေဝ် ဒှ်မာန်ဏောၚ်။ ဆ္ဂး စပ်ကဵုကိစ္စဏံတုဲ စပ်ကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ ဟွံမိက်ပတှ်ေစဟဂှ်ရ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ဟိုတ်နူလၟေၚ်ဒဒှ်ဏံတုဲ ပ္ဍဲတွဵုရးကချေၚ်ဂှ် ပေါဲဗ္တိုက်ရပ်လွဟ် အကြာဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု ဂကောံဒပ်ပံၚ်ကောံ KIA တံ သ္ဇက်ဂွံသက်သာတိုန် ဟွံမွဲမွဲသာ် သာတုဲဂွံသ္ကာတ်မြဟ်ကၠုၚ် နွံမာန်ဂှ် ဒံက်တာလှကျဝ်ဇြဝ် ကဵုလဝ်တၚ်စၟတ်ရ။

လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပန်ပှော်ဗ္တိုက်လဝ် ဗ္ဒိုပ်ပါဲဒဴဘဲပၞာန် မုၚ်လာၚ်ခက်ဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်ဂှ် ကယျာန်ပါဲလဝ်တုဲ လ္တူလၟေၚ်ဒဒှ်ဗ္တိုဟ်ထ္ကးဏံဂှ် ဂၠိုက်ဂၠါဲဒၟံၚ်ရောၚ် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ဇြဝ်မေန်ထောန် သှ်လဝ်ကဵု ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ် တြးဝါဒဒပ်ပၞာန်ရ။

ညးဒုၚ်တာလျိုၚ်လလောၚ်ပရိုၚ် KIO သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် နဝ်ဘူဂှ် ပရေၚ်ဗ္တိုက်ဏံဂှ်ဝွံ နူကဵုဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ပန်ပှော်လဝ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်တံ နကဵုတၚ်ရန်တၟံနွံနွံရောၚ်ဂှ် သှ်လဝ်ကဵု ဌာန်ပရိုၚ်လ္ၚဵုတံရ။

ပ္ဍဲကဵုသၞာံတုဲကၠုၚ် ဂိတုအံက်တဝ်ဗာတေံဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗ္တိုက်ဂြာတ်လဝ်မခတိုဟ် နူကဵုတရဴကျာ ကုဒေသအနပါ မၞုံပွိုၚ်ဍုၚ်ဖာကဂှ်တုဲ သၞာဲဒဴ KIA တံပါလုပ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်အရာပ် ဗ္ဒါဲ (၆၀) တၠ ဒးချိုတ်အာလဝ်ရ။

အတိုၚ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ကုလသမဂ္ဂ OHCHR ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲကာလဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု ပွိုၚ်ၜါသၞာံပြၚ်ဏံ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဗ္တိုက်တရဴကျာ ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် လၟိဟ်လ္တုန်ဗ္ဒါဲလ္ၚီပြၚ်ဂှ်တုဲ အပံၚ်မၞိဟ်အောန်အိုတ် (၂၈၁) တၠ ချိုတ်အာလဝ်ရောၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ တုဲကၠုၚ်တေံရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီု−Simsa Kasa