ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်အလုံဍုၚ်မွဲတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ ထပ်ဒးဂဗကၠုၚ် ပရေၚ်သရိုဟ်စှ်ေပရေံအိုတ်မာန်

မတ်မလီု၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ (၃၀)

ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက် မက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ကြပ်အလုံဍုၚ်တံဂှ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ ဂွံတောတက်ကၠုၚ် အယောၚ်အလာဟွံမွဲရတုဲ ထပ်ဒးဂဗကၠုၚ် ကုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်သဝ်စှ်ေ ပရေံအိုတ်တံမာန်ရောၚ်ဂှ် တၠပညာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

ဟိုတ်နူပရေၚ်ပၞာန် ၁၀၂၇ ဂကောံမဟာမိတ်ကောဒေံပိဂကောံ မစလဝ် ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ဗာ သတ္တာဟလက္ကရဴအိုတ်တေံဂှ်ကဵု သီုကဵုပရေၚ်ပၞာန် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံ မွဲအခိၚ်ဓဝ်တံဂှ်တုဲ မုက်ပၞာန်သၠဲတြးကၠုၚ် ဗ္ဒါဲအလုံဍုၚ်မွဲရ။

ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက် ဂကောံဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတံကဵု ဒပ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်တုဲ ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵုတံ ဒေါအ်ဒေၚ်ကၠုၚ်ဂှ်ကီု၊ ဂၠံၚ်ဍာန်သွံရာန်ဗၞိက်တံ ပိုတ်ကၠုၚ်သၟးဟွံက ကဏ္ဍဗၞိက်ပၠောပ်ကဵု ဗၞိက်ပလံၚ်ပ္တိတ်တံလေဝ် ထ္ပက်စှ်ေကၠုၚ်လဝ် တီတီရ။

အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ဌာနက္ဍိုက်ပ်သွံရာန်ဗၞိက် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲသၞာံပရေၚ်ဘဏ္ဍာ ၂၀၂၂−၂၀၂၃ တုဲကၠုၚ်တေံ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍဗၞိက်ပလံၚ်ပ္တိတ်ဂှ် ဒဝ်ဠာအမေရိကာန် ၁၆၆၀၀ ပြကောဋိကိုဋ်ပြၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍဗၞိက်ပၠောပ်ဂှ် ဒဝ်ဠာအမေရိကာန် ၁၇၃၀၀ ပြကောဋိကိုဋ်ပြၚ် နွံလဝ်ရ။

ဆ္ဂး ကဏ္ဍသွံရာန်ဗၞိက်တံဂှ်ဝွံ အပ္ဍဲပေါဲဗ္တိုက်စလဝ် ပွိုၚ်မွဲဂိတုဂှ် ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက်ပယျဵုတံ ဗ္ဒါဲသီုဖအိုတ် ဒးဒေါအ်ဒေၚ်အာလဝ်တုဲ ဟိုတ်နူပရေၚ်ကၟာတ်လဒဵု ဒပ်ၜါလ္ပာ်တံဂှ်တုဲ ပရေၚ်ကပေါတ်ဗၞိက်ဂေတ်ဂြိပ်တံလေဝ် ဒးဂဗဒၟံၚ်အခက်အိုတ်ရ။

တၠပညာပရေၚ်ိပုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ် ဟိုတ်နူပေါဲဗ္တိုက်လၟုဟ်တံဂှ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ ဂွံတောတက်ကၠုၚ်ဂှ် ဂၠံၚ်ဟွံညာတ်တုဲ ဗွိုၚ်ပေါဲဗ္တိုက်တံ သၠဲလးကၠုၚ်ဗက် ပရေၚ်ဇီုကပိုက် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ သာတုဲပရေံကၠုၚ်မာန်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်လဝ်ရ။

“ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ်တှ်ေ အကာဲအရာခိုဟ်ကွေံကွေံဂှ် ဟွံညာတ်ပုဟ်။ ဍုၚ်ညးတၞဟ်တံဂှ်တှ်ေ ကလေၚ်ယာတိုန်က္ဍိုပ် နူကဝ်ဝေဒ်တုဲ တောတက်တိုန်ဒၟံၚ်တၟာဂလိုၚ်ယျ။ ဥပမာ ပ္ဍဲကဵုလ္ပာ်အာတရဴတံရံၚ်ၚ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်သေံဂှ်တှ်ေ ဍေံတံစွံအဓိကတုဲ ကၠောန်ဒၟံၚ်ယျ။ တဲဍိုန် မၞိဟ် (၁၀) ပြကောဋိကိုဋ်ဒးလုပ်ဏောၚ်။ တုဲပၠန် ကာမ္ဗောဒဳယျာ ဟွံတၞဟ်ခြာစကဵု ဇကုတံကွေံဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲလ္ပာ်ဏံဂှ်တှ်ေ မၞိဟ်ၜိုတ် (၂) ပြကောဋိကိုဋ်ပြၚ် ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဇရေၚ်ဍေံတံယျ။ ပ္ဍဲကဵုပိုယ်တံဂှ် အလုံဍုၚ်မွဲ ရိုဟ်ခဠပ်တဲမှ လၟိဟ်ကဵုကိုဋ်ဂှ် ဟွံပေၚ်ဏီပုဟ်။ ဟီုမ္ဂး သွက်အလဵုအသဳဏံဂှ်တှ်ေ လ္ပာ်ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်ဂှ် ကဵုဂၠးတိၜတ်တ် ကဵုအပ္ဍဲဒေသတံဂှ်ၜတ်တ် သဝ်ဒၟံၚ်ဏီဏောၚ်။ အဓိကဂှ်တှ်ေ ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဟွံပြေပြံၚ်ဏီပုဟ်။ လ္ဂောံကဵုပဝ်လသဳ၊ ပရေၚ်ဂီုကၠီုတံဂှ်လေဝ် ဟွံပြေပြံၚ်ဏီပုဟ်။ လၟုဟ်ဂှ် ပရေၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဇကုတံ၊ သွက်အခက်အခုဲမံၚ်စံၚ်လၟေၚ်တ္ၚဲတံဂှ်တုဲ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ ဒှ်ဒၟံၚ်အကာဲအရာ ဒးဆက်ဒၟံၚ်လမျီု နကဵု GDP တိတ်ကၠုၚ်နူကဵုဏံတံရ“ ဂှ် သ္ဂးရ။

အတိုၚ်တၚ်လလောၚ်တြး ဂကောံပံၚ်ကောံရေၚ်တၠုၚ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ကေုာံ ဂကောံဖောအ်ဗြေဝ်တောတက် OECD တံ မချိၚ်ခယျလဝ်ဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဏံ ဒမြိပ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ တောတက်ဂှ်ဝွံ နွံလဝ် ၂ တၟံကၠံဓဝ်ဂှ်ရ ယဝ်ရၜတ်ကၞာတ်ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်အပ္ဍဲဒေသအာဇြဳယာန်တၞဟ်သ္အာၚ်တံဂှ်မ္ဂး စိုပ်ကၠုၚ်ကဆံၚ်သဝ်အိုတ်မာန်ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် OECD စပ်ကဵုပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ်တောတက်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် အာယှဒိုဟ်အဂၞဲ၊ ဍုၚ်ကြုက် ကေုာံ ဍုၚ်အိန္ဒိယ မလလောၚ်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ် ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာ ဟွံညိၚ်ဝတ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူပရေၚ်ရာန်သုၚ်စောဲ ပုဂ္ဂလိကတံ အောန်စှ်ေဒၟံၚ်တုဲ ၚုဟ်မး GDP သဝ်စှ်ေအာလဝ်ရောၚ် သ္ဂးလဝ်ရ။

အပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဒပ်ပၞာန်သီလဝ်အဝဵုဂှ် GDP ဍုၚ်ဗၟာဝွံ ထ္ၜးလဝ်လက္ချန်လဟုတ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၂ ဂှ် တိုန်ကၠုၚ် ၂ တၟံကၠံကီုလေဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၃ ဂှ် ဂွံတိုန်ကၠုၚ် ၂ တၟံကၠံဂှ် စၟဳစလဝ်တုဲ သၞာံ ၂၀၂၄ ဂှ် ပသှ်ေထောံလဝ်ရ။

တၠကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲတၠဂှ်လေဝ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ်ဝွံ မ္ၚးနူကဵုပေါဲဗ္တိုက်လၟုဟ်တံဂှ် ဟိုတ်နူမူဝါဒကံၚ်ဇြဳပၞာန် ဗၠေတ်တ်တံဂှ်တုဲ ဒေါံလာ်စှ်ေဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါတုဲ ဂွံကလေၚ်ယိုပ်ယာကၠုၚ်ဂှ် ဝါတ်ဂါတ်အာယျဂှ် ဟီုကဵု ဌာန်ပရိုၚ်သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်) ရ။

“သၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ပိုယ်တံဂှ်လေဝ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် မုကၠောန်န် ဟွံခိုဟ်ရပုဟ်။ မူဝါဒတံသီုဖအိုတ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်မူဝါဒကၟာတ်တံဂှ်တုဲ မူဝါဒပံက်တံဂှ် မုမှဟွံမွဲရပုဟ်။ ရဲပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ ပြေပြံၚ်မှ မၞိဟ်ဗီုတံဏံ ပြေပြံၚ်မှ ဘဏ္ဍာကၟိန်ဍုၚ်လေဝ် ဂွံအခေါန်ဏောၚ်။ လုကဴမၞိဟ်တံဏံ ဟွံပြေပြံၚ်မ္ဂး ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ရံၚ်ကဵုပရေၚ်ဘဏ္ဍာမ္ဂးလေဝ် ဆလအ်မှဟွံခိုဟ်ပုဟ်။ ပိုယ်တံလေဝ် ကြေပ်ဂြတ်ဒၟံၚ်ရ။ ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်တှ်ေ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဂှ် ဒးဂိဒၟံၚ်တၟာဂလိုၚ်ယျ။ နူကဵုကဆံၚ်ဆုတ်ယုတ်စှ်ေအာဂှ် စိုပ်အာလီုလာ်ယျဏောၚ်။ မွဲၜါသၞာံပၠန်မ္ဂး သရိုဟ်ရဏောၚ်။ ၝလဵု စသရိုဟ်ကၠာရောဂှ် မၚ်ကျောဝ်ဒၟံၚ်ရ။ ကမ္ပဏဳမွဲ သရိုဟ်ဗက်ဂှ် ကမ္ပဏဳသှ်ေတံဂှ်ကီု၊ ဗာန်မွဲသရိုဟ်ဗက်ဂှ် ဗာန်သှ်ေတံလေဝ် ဗက်ကၠုၚ်ကီုဏောၚ်။ ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံတံရ။ ယဝ်ရဆက်အာအတိုၚ်ဏံမ္ဂး ဍုၚ်ဗၟာဏံရဂှ် ဗီုတိကၠေံဒၟံၚ်မွဲကရေက်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် သာ်လဵုဂွံယာက္ဍိုပ်မာန်ဂှ်ရော။ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တောတက်တိုန်ဟီုဂှ် နွံအလဵုရောဟီုတှ်ေ နွံပ္ဍဲကဵု မျာန်မအလေန်ကဵု ကျေမုၚ်ရဏောၚ်“ သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ဟိုတ်နူအသိၚ်ပေါဲဗ္တိုက် အလုံဍုၚ်မွဲတံဂှ်တုဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ကၠောန်သ္ပသၞောတ်ဗ္ၜတ်လဝ် ကမၠောန်ပရေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်တိုက်သြန် မဒှ်အဓိက ပ္ဍဲပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံဂှ်တုဲ တၠကမၠောန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဝွံ ဂွံပ္တိတ်လှုဲတံဒှ်တမ် ဒးဂဗဒၟံၚ်အခက်အခုဲအိုတ်ရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ပၟတ်ဓာတ်လလဳပိုတ်ပၠိုတ်တံ ပရေံကၠုၚ်ဂှ်ကီု၊ ၚုဟ်ကၠေၚ်စက် ကေုာံ ၚုဟ်ကပေါတ်ဗၞိက်အပြောံတံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုဆကီု၊ ပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်တံကီု သီုကဵုခရိတ်အိုတ်နာနာဇၞော်သၠုၚ်တံဂှ်တုဲ လ္တူကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံဂှ် အရာမဇီုကပိုက်တံ ဇၞော်ဒၟံၚ်ရ။

ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် အပ္ဍဲကာလပၞာန်သီအဝဵု ၜါသၞာံဘာ်ပြၚ်ဏံ ဒမြိပ်သြန်ဖောဝ်တံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်လဝ် မွဲအသိၚ်ဓဝ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တံဂှ် ကမ္ပဏဳဟွံအောန်နူကဵု ၃၄ ဒေါအ်ဇူကမၠောန်ကီု၊ သွံတြးတုဲ တိတ်စ္ဍးအာတံဂှ် နွံလဝ်ရ။

အတိုၚ်တၚ်နၚ် ဂကောံသုတေသန ISP-Myanmar တံဂှ်မ္ဂး ၚုဟ်မးဓလိုက်တမ်ရိုဟ် တိတ်စ္ဍးအာတံဂှ်ဝွံ ဒဝ်ဠာအမေရိကာန် ပန်ဗဳလျာန်ပြၚ် နွံတုဲ အရာမဇီုကပိုက် လ္တူပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဘဝမၞိဟ် လ္တူကဆံၚ်မၞိဟ်သ္ဇိုၚ်တံဂှ်လေဝ် ဇၞော်သၠဲတြးဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ရ။

တိုက်သြန်ဂၠးတိဂှ် ကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်ဗၟာ မဂြုဲဂြေဟ်စှ်ေဒၟံၚ်ဂှ်ဝွံ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ် ယာက္ဍိုပ်ဟွံမာန်ဏီတုဲ ဟိုတ်နူမူဝါဒဗၠေတ်တ်တံတုဲ စှ်ေကၠုၚ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါဂှ်ဝွံ သ္ကဵုဇီုကပိုက်တဴ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကၟိန်ဍုၚ် မွဲအာယုက်ဏောၚ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံဏံမံက်တေံ လလောၚ်ပ္တိတ်လဝ်ရ။

ပရိုၚ်−သြၚ်လောန်တိုၚ်(မ်)

ဗီု−